Дәріс Органикалық химияның теориялық негіздері

1. Органикалық химия пәні

2. Органикалық химияның теориялық негіздері

Органикалық заттардың химиялық құрылыс теориясы;

І. Органикалық химия – жалпы химияның бөлігі. Ол бейорганикалық, физикалық және биологиялық химиямен тығыз байланысты. Бірақ бұл ғылымның өзінің терең ерекшелігі бар. Органикалық химияның негізін көміртегінің гибридтері құрады. Көміртегінің гибридтеріне яғни көмірсутектерге басқа элементтердің гидридтерінде жоқ ерекше қасиеттер тән. Сонымен, органикалық химияны көмірсутектер химиясы деп атауға болады.

Көмірсутектердің ерекшелігі көміртегі атомының ерекше қайталанбас қасиеттеріне, яғни оның электрондық құрылысына байланысты.

) ) 1s² 2s¹ 2p³
+6

1)Көміртегі атомы ПЖ-нің 4-ші тобында орналасқан 2ē 4ē — т — — — —

Қозған күйінде оның электрондық құрылысы:
Осы күйінде көміртегі атомының соңғы электрондық қабатында 4 жұптаспаған электрон бар, ал жұптасқан электрондар және бос орбитальдар жоқ. Сондықтан көміртегі атомының қаныққан қосылыстары өте тұрақты (СН₄, С₂Н₆, С₆Н₁₂) Бұл қосылыстарда көміртегі сутегі атомымен төрт бірдей δ – байланыс құрады. Олар Sp³ – гибридтенуі арқылы пайда болады.

) ) 1s² 2s¹ 2p³

+6
2ē 4ē — — — — —

4 41 +3

гибридтельген sp – орбитальдар бірдей болғандықтан кеңістікте бір бірінен максималды тебінуге тырысады. Соның нәтижесінде олар тетраэдр шыңдарына бағытталады. Осындай күйлер алкандар С_nН_2n+2 класының негізінде жатады.

2) Көміртегі атомы өте берік сызықты с – с – с – с және тармақталған тізбектер

түзе алады.Көміртегінің бұл қасиеті органикалық заттардың изомериясына және көптүрлілігіне келтіреді.

3) көптеген басқа элементтерге қарағанда көміртегі атомдары бір – бірімен және кейбір басқа элементтермен әр түрлі π – байланыстар түзе алады. Бұл ерекшілік қасиеттері әр түрлі көмірсутектер кластарының көптүрлілігіне себеп болады.

Көміртегі атомы қозған күйінде sp² гибридтенуге ұшыраса онда соңғы электрондық қабатта үш гибридтельген sp – орбитальдар және 1 гибридтельмеген p – орбиталь пайда болады.

Көміртегі атомы қозған күйінде sp – гибридтенуге ұшыраса, онда оның соңғы электрондық қабатында екі sp – гибридтельген және 2 гибридтельмеген р – орбитальдар пайда болады.

Осындай күйлер ацетилен көмірсутектер класының және алкин класының
негізіне жатады.