Дәріс тақырыбы: Қазақстанның клиамттық жағдайы

Дәріс тақырыбы: Қазақстанның климаттық жағдайы

Дәріс жоспары:

• 1.Климат және климат қалыптастырушы факторлар.
• 2.Күн радиациясы
• 3.Атмосфера айналымы
• 4.Климаттық белдеулер

Негізгі ұғымдар:

• Климат (гр. κλίμα (klimatos) — еңкейіс) — белгілі бір жердегі ауа райының көп жылдық режимі, яғни осы жерде болуға тиісті ауа райы жағдайларының жиынтығы мен оның бір ізбен өзгеріп отыруы.
• Ауа райы — атмосфераның жергілікті жердегі белгілі бір уақытта немесе уақыт аралығында (тәулік, ай) байқалатын құбылмалы жағдайы.
• Күн радиациясы , күннің сәуле шығаруы – Күннің электрмагниттік және корпускулалық сәуле шығаруы.
• Атмосфералық айналым — атмосферадағы ауа массаларының қозғалысы
• Циклон(гр. cyclon-айналушы, айналым)- атмосфераның қысымы төменгі аймағы. Циклонда ауа қысымы ортасынан шетіне қарай артады.
• Антициклон(гр. anti-қарсы, cyclon -айналым)- біркелкі қысым сызықтарымен тұйықталған, атмосфералық қысымы жоғары аймақ.

Климат қалыптастырушы факторлар:

• Елдің физикалық-географиялық орны: дүниебөлікте орналасуы, материктегі орны, мұхиттардан қашықтығы;
• Аймақтың жер бедері
• Күн радиациясы
• Ауа массаларының циркуляциясы;

Қазақстанның кең байтақ аумағы және жер бедерінің әркелкелкілігі республиканың климаттық жағдайлардың алуан түрлілігіне әсер етеді. Аймақтың солтүстігінен оңтүстігіне дейін созылып жатқан аралықта орманды-дала зонасынан шөл зонасына дейінгі климаттық зоналары өтеді. Республиканың мұхиттардан қашықтығы, әсіресе Еуразия материгіне ылғал әкелетін Атлант мұхитынан қашықтығы аймақтың құрғақ және континентті болуына әсер етеді.

Қазақстанның кең байтақ аумағы және жер бедерінің әркелкелкілігі республиканың климаттық жағдайлардың алуан түрлілігіне әсер етеді. Аймақтың солтүстігінен оңтүстігіне дейін созылып жатқан аралықта орманды-дала зонасынан шөл зонасына дейінгі климаттық зоналары өтеді. Республиканың мұхиттардан қашықтығы, әсіресе Еуразия материгіне ылғал әкелетін Атлант мұхитынан қашықтығы аймақтың құрғақ және континентті болуына әсер етеді.