Коммерциялық емес ашық акционерлік қоғам

Электр станциялары және электрэнергетикалық жүйелері кафедрасы

№1-Зертханалық жұмыс
Электр станциялары және қосалқы станциялар

Тақырыбы: Электр қондырғыларын пайдалану кезіндегі ережелері

1. 
   Адам денесінің электрлік кедергісі: адам денесінің кедергісінің тері жағдайына тәуелділігі.
   

Токтың қаншалықты қауіпті екенін бәріміз білеміз. Біздің денеміз, өкінішке орай, өте жақсы өткізгіш болып табылады және кейбір жағдайларда ол электр тізбегінің буыны болып, денсаулыққа қауіп төндіруі мүмкін. Бүгін біз тірі ұлпаның электр өткізгіштігі дегеніміз не, ол қалай және қандай себептермен өзгеруі мүмкін және бұл жағдайларда денеде не болатыны туралы айтатын боламыз.

Егер адам кернеудің әсерінен болатын болса, әртүрлі жағдайларда электр тогының шамасы әртүрлі болады. Мұның себебі - біздің денеміздің тұрақты мәні емес, бірақ тіннің түріне, сымның немесе кабельдің кернеу астында қолдану нүктесіне, адамның жасына, салмағына және тіпті көңіл-күй. Әрине, сыртқы ортаның жағдайлары да өз ізін қалдырады: ауа ылғалдылығы, қоршаған орта температурасы, атмосфералық қысым және әсер ету аймағында әртүрлі толқындардың болуы.
Зақымданудың нәтижесіне ең айқын және маңызды әсер ток өтетін тіннің түрі болуы мүмкін. Оның әрбір бөлімдері әртүрлі құрылымға ие және өткізгіштікке әсер ететін биофизикалық процестердің өте әртүрлі кешендерінен өтеді. Ғалымдардың зерттеу нәтижелері бойынша тірек-қимыл аппараты дененің жалпы электрлік кедергісін арттыруға іргелі үлес қосады. Сүйектер, шеміршек және сіңірлер 3-20 кОм/м кедергіге ие болуы мүмкін, бұл басқа жүйелермен салыстырғанда өте көп. Мысалы, майлы тіндердің және органдардың қазірдің өзінде шамамен 1,5-3 кОм / м мәні бар, ал ми, бұлшықеттер, қан және лимфа әдетте екі рет кішірек, тек 0,5-1,5 Ом / м. Сонымен бірге инженерлік есептеулерде терінің өткізгіштігі, эпидермистің сыртқы қабаты әрқашан бірінші кезекте қолданылады. Ток өткізетін жерлерге саусақтар тиіп тұруы мүмкін, сондықтан алақанның құрғақ немесе дымқыл, жылы немесе суық болуына байланысты нәтиже түбегейлі басқаша болады.

Адам терісінің құрылымы өте күрделі және гетерогенді. Әрбір негізгі қабатта бүкіл қаптаманың өткізгіштігін анықтайтын ішкі қабаттар бар. Мысалы, сол эпидермиске электр тогымен әрекеттесу кезінде сүйенуге тура келетін мүйізді қабық кіреді, өйткені оның құрамында қан тамырлары, нервтер немесе сигналдарды тікелей өткізетін басқа құрылымдық элементтер, сондай-ақ бірқатар ішкі элементтер жоқ. қарсылық әлдеқайда аз болатын қосалқы қабаттар. Эпидермистен кейін бірден дермис - басқа дене жүйелеріне тікелей өтетін өте аз төзімді қабат. Осылайша, ең «брондалған» мүйізді қабаттың қасиеттері осы контексте шешуші болады.

2. 
   Жасанды тыныс алу.
   

Тыныс алудың ең тиімді әдісі «өкпеден өкпеге» тыныс алу, әдетте «ауыздан-ауызға» әдісімен жүзеге асырылады; осы әдіспен қалпына келтіру кезінде жәбірленушінің өкпесіне бір жарым литрге дейін ауа енгізіледі, бұл бір терең тыныс алудың көлемі.

Жасанды тыныс алуды ауыздан мұрынға дейін де жасауға болады. Негізгі позиция «ауыздан-ауызға» әдісімен бірдей. Бірақ сонымен бірге жәбірленушінің аузын жабу керек.

3. 
   Нөлдеу схемасының жеке элементтерінің мақсаты
   

Нөлдеу бір фазалы қысқа тұйықталуда токтың корпусқа өтіп кетуінің алдын алып, қорғанысты іске қосып және қоректену торабынан электр қондырғысын өте аз уақыт ішінде жылдам ажырату үшін қажет.

Нөлдеудің іске қосылуы. Электр құрылғысының нөлденген корпусына фазалық сым тұйықталған кезде бір фазалық қысқа тұйықталу тогының тізбегі пайда болады, яғни фазалық және нөлдік қорғаныс сымдарының тұйықталуы. Бір фазалық қысқа тұйықталу тогы максималды токтық қорғанысты іске қосады, соның нәтижесінде зақымдалған электр қондырғысы қоректену торабынан ажыратылады. Сонымен қатар, максималды токтық қорғаныс іске қосылғанға дейін жерге қатысты зақымдалған корпустың кернеуі төмендейді.

Нөлдеудің қолданыс аймағы:

- кернеуі 1 кВ дейінгі бейтарабы жерге қосылған айнымалы токтағы үш фазалы тораптардағы қондырғыларда (TN – S жүйесі, әдетте олар 220/127, 380/220, 660/380 В тораптары);

- кернеуі 1 кВ дейінгі шығысы жерге қосылған айнымалы токтағы бір фазалы тораптардағы қондырғыларда;

- кернеуі 1 кВ дейінгі қоректену көзінің орташа нүктесімен жерге қосылған тұрақты токтағы тораптар қондырғыларында;

- жарылысқа қауіпті аймақтардағы тұрақты және айнымалы токтардағы кез келген класс кернеуіндегі электр қондырғылары.

Электр машиналары, трансформаторлар және аппараттар корпустары, электр аппараттарының жетектері, өлшеу трансформаторының екіншілік орамдары, тарату құрылғыларының металды конструкциялары, бақылау және күштік кабелдердің сауыттары, жылжымалы және тасымалдаушы электрқабылдағыштарының металды қаптамалары және басқалар нөлдейтін бөліктерге жатады.
Нөлдік қорғаныс сымына қойылатын талаптар

Нөлдеудің мақсаты – корпусқа тұйықталғанда жанасу кернеуін азайту және адам арқылы өтетін токтың уақытын шектеу арқылы электр тогының зақымдауынан қорғауды қамтамасыз ету.

Нөлдеу схемасындағы нөлдік қорғаныс сымының жұмысы бір фазалы қысқа тұйықталу тогының мәнін кіші кедергідегі тізбекті құру арқылы азайтып, қондырғыны ажыратуды қамтамасыз ету болып табылады.

Нөлдеуді жоспарлау кезінде ЭҚОЕ (ПУЭ) талаптарының орындалуы қажет. Нөлдік қорғаныс сымының өткізгіштігі фаза шығысының өткізгіштігінен 50 % дан аз болмауы қажет.

Нөлдеудің сенімділігі негізінен нөлдік қорғаныс сымының сенімділігімен анықталады. Осыған байланысты нөлдік қорғаныс сымының үзілуін шектеу мақсатында оны мұқият түрде жүргізу керек. Сонымен қатар, нөлдік қорғаныс сымына ажыратқыштарды, сақтандырғыштарды және басқа да аспаптарды жалғауға тыйым салынады, өйткені олар оның бүтіндігін бұзуы мүмкін.

Нөлдік қорғаныс сымдарын бір-бірімен жалғаған кезде араларында сенімді байланыс болуы қажет. Нөлдік қорғаныс сымдарын нөлдеуге жататын электр қондырғылардың бөліктеріне жалғайтын болсақ, олар болттық жалғау немесе дәнекерлеу арқылы іске асады. Электр қондырғысының жанасуға мүмкін болатын кернеу астында болуы мүмкін болған әр бір металды бөліктерімен нөлдейтін болттың арасындағы кедергінің мәні 0,1 Ом - нан аспауы қажет. Жалғануды тексеріп көруге мүмкін болатындай етіп жүргізу керек.

Нөлдік қорғаныс сымдары мен ашық жіберілген нөлдік қорғаныс сымдарының айырмашылығы болатындай түсте болуы тиіс: жасыл фонда сары жолақты болып келеді.

Нөлдеуді қолдану барысында «фаза-нөл» түйініндегі кедергі өзгеріп тұруы мүмкін, сондықтан ол кедергілердің мәнін жиі бақылап отыру қажет. «Фаза-нөл» түйініндегі кедергіні өлшеу монтаж жұмыстарынан кейін, нормативті техникалық құжаттарда бекітілген пайдалану мерзімінен кейін және күрделі жөндеу жұмыстарымен тораптың реконструкциясынан кейін жүргізілуі керек.

Апатты режимде электр қондырғысын жылдам ажыратуды қамтамасыз ететін максималды токтық қорғанысы ретінде қысқа тұйықталу тогынан қорғану үшін орнатылған балқымалы сақтандырғыштар, автоматты ажыратқыштар қолданылады. Сонымен бірге, жылулық қорғанысы тіркелген магниттік іске қосқыштар, асқын жүктемеден қорғау мақсатында жылу релесі тіркелген контакторлар, қысқа тұйықталу тогынан және асқын жүктемеден қорғайтын тармақталып біріккен автоматтарда қолданылады.
Нөлдеуді есептеу зақымдалған қондырғыны тез ажырату және апатты мерзімде нөлденген металды корпусқа адамның жанасуын қауіпсіз ету үшін жүргізіледі. Осыған байланысты нөлдеудің ажыратуға қабілеттілігі есептелінеді және ЭҚОЕ - ге сәйкес анықталған талаптар орындалуы қажет.

TN жүйесінде қоректену көзінен автоматты ажырату уақыты 3.1-кестеде көрсетілген мәндерден аспауы қажет.

3.1 кесте - Қоректену көзінен автоматты ажырату уақытының ең үлкен рұқсат етілетін мәні

Қорытынды. Жалпылама түрде адам денесінің кедергісінің қаншалықты тері жағдайына әсер етіп, тәуелділігін көрсететінін, жасанды тыныыс алудың шарттары мен негізгі әдістерін және де нөлдеудің сенімділігі оның мақсаты туралы толық танысып білдім, ақпарат іздей келе, көптеген керекті дәйек көздерді оқып білдім.