Лейкемия (грек. leukos — ақ) — қан түзетін органдар жүйесінің қатерлі ісіктері.
Ісік жілік майындағы клеткалардың тоқтаусыз өсуімен және сол жердегі қалыпты қан жасалу процесінің бұзылуымен сипатталады. Соның нәтижесінде қан түйіршіктерінің (эритроцит, тромбоцит) саны азайып, ал жетілмеген лейкоциттер саны көбейіп кетеді.
Лейкоздардың шығу тегінің теориялары
Радиациялық теория
Химиялық теория
Вирусты теория
Генетикалық теория
1 2 3 4
Лейкоздардың жіктелуі
Шеткері қанда лейкоциттердің санына қарай:
Лейкемиялық (200-400*10^9/л-ге жуық)
Сублейкемиялық (60-80*10^9/л)
Алейкемиялық (қалыпты немесе азайған деңгейде)
Даму жылдамдығына қарай:
Жіті
Созылмалы
Лейкоздардың патогенезі
Лейкоздың дамуы келесі кезеңдерді қамтиды:
1. Бастама. Бұл кезеңде қанның дің жасушасына мутагендік қауіп факторы әсер етеді (жоғарыда аталған қауіп факторларының біреуі, бірнешеуі немесе барлығы мутагенді болуы мүмкін
2. Промоций. Лейкемия жасушасының жетілуі мутация пайда болған кезеңде тоқтатылады, бірақ көбею қабілеті сақталады.Мутант жасушасы жаңа мутацияларға ұшырайтын жаңа жасушалардың шексіз түзілуіне қабілетті.
3. ИнфильтрацияҚалыпты гемопоэз процесінің тежелуіне байланысты сүйек кемігінде лейкемия жасушалары жиналады, олар сақталған қалыпты жасушаларды алмастырады жәнеесыстырады(перифериялық қанда лейкопения, анемия, тромбоцитопения дамиды).
4. Прогрессия. Әртүрлі фенотип пен генотиптің көптеген клондарын қалыптастыру арқылы жасушалар жаңа мутацияларға ұшырайды, сәйкесінше олардың қатерлі ісігін біртіндеп арттырады-бұл ісік прогрессиясынан басқа ештеңе емес.
5. Метастаз. Бұл клондардың басқа мүшелер мен тіндерге енуі және көбеюі жүреді
Лейкоздың клиникалық көріністері
Лейкоз кезіндегі ағзадағы жалпы бұзылулар келесі клиникалық синдромдармен көрінеді: анемиялық (бас айналу, әлсіздік, шаршаудың жоғарылауы, ентігу және т. б.), геморрагиялық (қызыл иектен, мұрыннан, ішектен қан кету, өмірлік маңызды органдарға қан кету), инфекциялық (фагоцитоздың тежелуіне байланысты қайталанатын инфекциялар, лейкоциттердің микробицидтік қызметі,антиденелер синтезі және т. б.), мас болу (жүрек айну, құсу, тәбеттің төмендеуі, дене салмағының төмендеуі және т. б.) және гиперпластикалық (әртүрлі органдардың мөлшерінің ұлғаюы және функциясының бұзылуы)
Жіті лейкоз
Жедел лейкоз- сүйек кемігінен шығатын ісік. бұл сүйек кемігінде қан өндіру тінінің морфологиялық субстраты ажырамаған бласт жасушалардан тұратын қатерлі ісігі.
Клиникалық ағымдары:
Алғашқы шабуыл
Кеңейтілген саты
Соңғы немесе сауығу сатысы
Түрлері
Кеңейтілген саты
Ремиссия – патологиялық терапия әсерінен патологиялық үдеріс көріністерінің жоғалуы. 5 жыл не одан көп толық ремиссия сақталса сауығу.
Толық ремиссия
Сүйек кеміктік – бластты (5%-тен), лимфоцит (30%-тен)
Қандық – гранулоциттер, тромбоцит, гемоглобин 100г/л-ден артық
Ішкі органдардың милық және қыртысты қабытының, терінің зақымдалуы
Созылмалы лейкоздар
Созылмалы лимфолейкоз - имунокомпонентті клеткалардың қатерсіз өспелеріне жатады. Бұл аурумен көбінесе 45 жастан асқан ер адамдар ауырады.
Аурудың негізінде В-Т лимфоциттердің әр түрлерінің көбейіп, жиналуы жатады. Лимфоциттер барлық жүйелерді зақымдайды. Жалпы бұл ауру көп уақыт бойы байқалмауы мүмкін.
Лимфоидты жүйе ісіктерінің ДДҰ жіктемесі (2001):
В – жасушалық ісіктер