Майлы дақылдардың сапасын анықтау Орындаған: Камза Ш. Б

Майлы дақылдардың сапасын анықтау

Орындаған: Камза Ш.Б.

Тобы: ТБ-15-11

Тексерген: Онгарбаева Н.О.

Тұқымынан өсімдік майы өндірілетін бірқатар екпе дақылдар майлы дақылдарға жатады: күнбағыс, мақсары, майлы зығыр, перилла, ляллеманция, майкене, жер жаңғағы, күнжіт, қыша, рапс, арыш, қышабас. Сонымен қатар өсімдік майлары мақта өсімдігі, талшықты зығыр, кенепшөп сияқты тоқыма дақылдары мен майбұршақ сияқты дәнді бұршақ дақылының тұқымдарынан да өндіріледі, ал кейбір майлы дақылдарды мал азығы ретінде де өсіреді (күнбағыс, рапс, т.б.). Өсімдік майлары тағамға кеңінен қолданылады, сыр, сабын, тері, тігін өнеркәсіптерінде, т.б. пайдаланылады. Тұқымдарынан май өндіргеннен кейінгі қалдығы күнжарасы малды азықтандыруға жарамды. Жекелеген майлы өсімдіктердің (майкене, майлы зығыр) сабақтарынан қағаз, қалың маталар өндіріледі. Өсімдік майлары кебетін (зығыр, перилла, арыш), жартылай кебетін (күнбағыс, майбұршақ, мақсары, күнжіт, рапс, қыша) жөне кеппейтін (жер жаңғағы, майкене) болып ажыратылады. Қазақстанда өндірістік маңызы бар майлы дақылдарға күнбағыс, майлы зығыр, рапс, арыш, қыша, мақсары жене майбұршақ жатады. Олардың егіс көлемі 63 мыңнан (1985 ж.) 483,3 мың/ға (1996 ж.) дейін жетті, алайда тұқымдарының орташа өнімі әлі төмен деңгейде (2,9ц/ға) қалуда. Майлы өсімдіктер дәнінің құрамында 18-56% шамасында өсімдік майы. Май бұршақтың күнжарасы мен майкене қоспалары Дүние жүзіндегі майлы өсімдіктердің егіс көлемі 100млн гектар Өсімдік майы дегеніміз үш атомды спирт – Белок және углевод қосылыстарымен салыстырғанда өсімдік майы Олиф майының техникалық сапасы құрамындағы қанықпаған қышқылдардың мөлшері

Иодтық санына қарай өсімдік майлары үш топқа бөлінеді: Тез кебетіндерге – иодтық саны 130-дан жоғары зығыр, Бояу кебетіндерге – иодтық саны 85-130 арсындағы тамаққа Кеппейтің майларға – иодтық саны 85 төмен, техникалық

Сапалы өсімдік майы біздің еліміздің тамақ өнеркәсібінде маңызды салаларының бірі болып табылады. Оның негізгі өнімі тағамдық және техникалық мақсатқа жұмсалатын өсімдік майлары болып табылады. Басқа өнімдермен бірге тамақ майлары адам тағамының негізгі рационын құрайды. Оларды тамаққа таза күйінде өзгертілмеген және әртүрлі өнім ретінде қолданылады. Өзгертілген, яғни , әртүрлі өнімдер олар: маргарин, ас майы, майонез және басқалары. Техникалық майлар сабын және басқа да жууға пайдаланатын заттар жасау үшін пайдаланады. Олар: олиф, лак, және түсті бояулар өндіру үшін пайдаланады.

Майлардың сапа көрсеткіштері мемлекеттік және салалық стандарттармен техникалық шарттармен бекітіледі. Мысалы: өсімдік майының сапасы МЕМСТ 1128-73, соя – МЕМСТ 7825-46, мақта МЕМСТ 1128-75, жүгерә МЕМСТ 8808-73, және т.б. Сәйкес алынады. Сиыр майын МЕМСТ 37-55, күйдірілген мал майы МЕМСТ 2593-82 бағаланады. Майлардың негізгі органолептикалық көрсеткішіне: дәмі, иісі, түсі, мөлдірлігі жатады. Қатты майлардың (какос,сиыр,күйдірілген, какао-май) мөлдірлігін 40 градуста ерітіп анықтайды. Дәмін, иісін, түсін және мөлдірлігін анықтау. Майдың бұл көрсеткіштері оларға табиғилық ( өсімдік, жүгері, сиыр және тб.) және оларды өңдеу арқылы алынады. Рафинерленген сұйық май – өткір иісті , дәмі мен түсі анық , сол жеміс немесе дәнге сай болады. Бұл майда аздаған тұнба болуы мүмкін.

Ылғалдың массалық үлесін анықтау Бұл әдісте негізінде әртүрлі майлардағы ылғалдың массалық үлесін анықтау жатады. Бұл көрсеткіште температурасы 100-105 С-та тұрақты массаға дейін кептіріледі. Ал екінші белгілі температуралық режимде ылғалдың буланып шығып кеткенінше жүргізіледі. Қышқылдылығын анықтау Бұл сиыр майы мен маргариннің көрсеткішін және кеттеторфер градусымен өлшенеді. Бұл қышқылдықты май немесе маргаринді спирт эфирлі қоспада ерітіп анықтайды. Нейтралдау үшін 5г май немесе маргаринді екі есе көбейткендегі 0,1 н см 3 ерітіндісіндегі натрий немесе калий гидроксидін кеттстроф бұрышы дейді.