Реферат осөЖ 4 Тақырыбы: Зерттеуші-мұғалімнің әдіснамалық мәдениеті Орындаған: Алдасугуров Еркебулан Мфпко201
жүктеу/скачать 21,69 Kb.
|
1 2
Байланысты:Осөж4
- Бұл бет үшін навигация:
- 1.Педагог-зерттеушінің кәсіби маңызды тұлғалық қасиеттері 2.Педагог-зерттеуші мен зерттелуші арасындағы қарым-қатынас мәдениеті
|
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университет РЕФЕРАТ
Тақырыбы: Зерттеуші-мұғалімнің әдіснамалық мәдениеті Орындаған:Алдасугуров Еркебулан Мфпко201 Ақтөбе-2020 Жоспар: 1.Педагог-зерттеушінің кәсіби маңызды тұлғалық қасиеттері 2.Педагог-зерттеуші мен зерттелуші арасындағы қарым-қатынас мәдениеті 3.Зерттелуші тұлғасы және эксперименттегі психологиялық ситуация. Қазіргі әдебиетте ғылыми-зерттеу әрекетін құрудың ұстанымдары, түрлері және тсілдерітуралы ілім ретіндегі ғылыми танымның әдіснамасы туралы сөз болып отыр. Әдіснама туралы пайымдаулардың анық болмауы педагогика ғылымының ерекшеліктерін ескермей, біресе бірін, тағы бірде басқа педагогика ғылымының ерекшеліктерін ескермей, біресе бірін, тағы бірде басқа анықтамаларын педагогикалық болмысқа көшіруден туындап отыр.Ғылымның осы саласындағы өзгерістердің сипатын түсіну үшін ғылыми таным әдіснамасы дамуының жалпы барысын қарастыру қажет. Өткен ғасырдың өзінде зерттеуші алған нәтижесін өзі негіздеуі керек еді. Одан бұл нәтиженің білімнің осы саласында қабылданған ережеге сай екенін және оның ғылымның кеңірек жүйесіне қалай енетіні көрсетілуі талап етілді. Қазіргі уақытта бұл зерттеу логикасын, болшақтағы нәтижені және бұл нәтижені алу тәсілін белгілеу керек.Әдіснаманы не үшін білу керек екені бірден-ақ көрініп тұр - әдіснамалық білімдерсіз педагогикалық және басқа керек зерттеуді жүргізу мүмкін емес.Мұндай сауаттылық мазмұнына әдіснамалық рефлексия (өзінің ғылыми қызметін талдау дағдысы), ғылыми негіздеме жасауға, белгілі бір тұжырымдамаларды, танымның, басқарудың, құрастырудың формалары мен әдістерін шығармашылықпен қолдана білу қабілеті енетін әдіснамалық мәдениетті меңгертеді.Бірақ әдіснамалық мәдениет тек ғылыми қызметкерге ғана керек емес. Жалпы мағынада алғанда, әдіснамалық мәдениет – қажетті бөлігі рефлексия болатын әдіснамалық білімдерге негізделген ойлау мәдениеті. Мұндай мәдениет ғылымға қандай керек болса, практикаға да сондай қажет. Педагогикалық үрдістегі ойлау актісі бұл үрдістегі мәселелерді шешуге бағытталған және бұл жерде рефлексиясыз, яғни өз әрекеті туралы пайымдаусыз мүмкін болмайды.Ғылым мен мұғалімнің әдіснамалық мәдениеті арасындағы айырмашылық – біріншісі ғылыми педагогикалық білімдерді алады, «жасайды», ал екіншісі оларды пайдаланады.Мұғалім үшін әдіснамалық мәдениетті меңгеру дегеніміз – ол педагогиканың әдіснамасын білу және бұл білімді педагогикалық жағдаяттарды шешкенде пайдалана білу. Мәдениеттің бұл түрінің негізгі бөліктері: оқу- тәрбие үрдісін жобалау және құрастыру; педагогикалық міндеттерді сезіну, даярлау және шығармашылықпен шешу; әдістемелік рефлексия. Бұл құрамдас бөліктер мұғалімнің кәсіби әрекетінің жоғары деңгейін қамтамасыз етеді, оның шығармашылық тұлғасын сипаттайды.Бірақ ғалым мен мұғалім арасында бұл ретте өтілмейтін жиек жоқ. Жалпы екеуіне де педагогика саласындағы интеллектуалдық міндеттерді шешу ортақ болып табылады, ол үшін мәселені көре білу және оны фактілік материалмен сәйкестендіру болжам жасау және оны іске асыру нәтижелерін ойластырып көру, егер осылай болса, не болар еді деп, міндеттерді шешу жолдарын бірізді қадамдарға бөле білу іскерліктері қажет. Бұл ретте мұғалімнің әдіснамалық мәдениетінің ең маңызды белгісі – өз жұмысын талдау және жетілдіру үшін ғылыми педагогикалық білімдерді пайдаланып көруі және қолдана білуі. Әдіснамалық сауаттылық – бұл жемісті жұмыстың алғышарты. Мұғалім өзі педагогика ғылымы мен практикасының қандай байланыста, бұл байланыста педагогтың орны қандай, оның практикалық жұмысында зерттеу әдістері қандай орын алатынын біліп алуы қажет. Әдіснамалық мәдениеттің басқа элементтеріне міндеттерді сезіну және оларды шығармашылықпен шешу, әдістемелік рефлексия (өз жұмысын ғылым тұрғысынан ойластыра алу) және оқу тәрбие үрдісін жобалай алу жатады. Егер әрбір педагогтың, зертеушінің және практиктің жетістігі ретіндегі әдіснамалық мәдениетті емес, бүкіл педагогиканың әдіснамасы деп аталатын ғылыми саланы алсақ (әдіснаманың үшінші деңгейі), ғылымдағы көп жылғы талқылаулардан, пікірталастардан және нақты зерттеулік жазбалардан соң, біз мынадай анықтаманы беруімізге болады: педагогиканың әдіснамасы дегеніміз – педагогиканың теориялық негізлері мен құрылымы, педагогикалық болмысты бейнелейтін білімдерді алу тәсілдері мен зерттеу жұмысының сапасын бағалаудың бағдарламаларын, логикасын және әдістерін негіздеудің ұстанымдары туралы білімдер жүйесі. Әлеуметтік психологиялық аспектінің негізін салған С. Розенцвейг. Ол осы аналитикалық проблема туралы мақала жазды. Ол өзінің мақаласында сөйлеудің аса маңызды фактілерін қарастырды. 1. Зерттелушіге қарым-қатынас. 2. Қателер зерттеушінің мотивацияларымен қатысты. 3. Жеке тұлғалық бөгде ету. Зерттелуші экспериментке өз еркімен немесе күштеу мен қатысуы мүмкін. Зерттелушіге қатысудың өзі зерттеуде аса бір сезім тудыруы мүмкін. Өте танымал-«эффект плацебо», «эффект хотторна», «эффект аудиторий» . Плацебо эффектісі-ең алғаш дәрігерлерде байқалды. Зерттелуші препаратты немесе дәрігердің көмегімен жазылып кетем деп ойлаған кезде олардың күйінің жақсарғаны байқалады. Хотторна эффектісі – ең бірінші әлеуметтік психологиялық зерттеулерді фабрикада өткізген. Зерттелушілерді экспериментке шақырғанда олардың өздеріне деген көңіл- күйлері байқалған. Қатысушылар өздерін экспериментатор күткендей ұстаған. Бұл эффектіден қашуға болады егер зерттелушілерге болжам немесе өтірік айтқан жағдайда. Ең алғаш эффект аудиториясы Р. Зайонцемде байқаған.Сырттай бақылаңан немесе адамның өзін ұстауы осы жұмысқа қатысты.Бұл эффект көбінесе спортшыларда жарыс кезінде байқалады, мұндағы бір айырмашылық жарыстың қорытындысының жұрт алдында жариялануы.Зайонц сонымен қатар өзінің бақылауында осы зерттеу жүріп жатқан кезде көрермендердің қатысуы оларда бір ұят сезімін тудырады. Соның негізінде олардың қорытындысының төменділігі байқалады. ,-деді. Егер ол жай физикалық тұрғыда өтілсе, қорытындысы жоғарлайды. Қосымша зерттеулер жүргізілгенде төмендегідей тәуелділік байқалады. 1. Басымдылықты әр зерттеуші көрсете білмейді. Егер зерттеуші аз ғана болса да, компентентті болса бұл эффект жақсы күйінде болады. 2. Басымдылық көп болса, тапсырма қиындай түседі. Жаңа білімдер интеллектуалдық қабілеттер шыншыл болады.Керісінше ескі жай перцептивті сенсаматорлы білімдер жеңіл пайда болады,продуктивті зерттеуші көтеріле береді. 3. Классикалык ғылыми эксперимент теория және нормативті позиция ретінде қарастырылады ; Егер эксперименталдық мәселеде зерттеушіні автоматпен ауыстыруға болатын болса,соеда ғана эксперимент шындыққа сәйкес келерме еді. Адаиның психологиясы-бұл сондай мүмкін емес типке жатады. Кез- келген психолог немесе экспериментатор сонымен қатар өзіде – адам және адамнан басқа оған ештеңе қажет емес. Ең бірінші –қателер. Қатемен жұмысты аяқтамайды оны кейде түзетуге болады. 3.Психологиялық эксперимент кез-келген зерттеуде қолданылады. Сондық-таноны жүргізу ережесі барынша обьективті болу тиіс.Нәтижелерді қалай өңдеуде экспериментатордың епті кісіби әрекетіне байланысты емес. Эксперимент әрекетіндегі ұстаныммен қатар –бұл зерттелушінің іс-әрекеті яғни бақылау кезінде әсер етуі, оның әрекетіндегі өзгеріс шарты және зерттелушінің психикасына нақты көмегін тигізу эксперимент процедурасы зерттеушінің белсенділік деңгейіне қызмет етеді: Ол зерттелушіге тапсырма береді, Нәтижесін бағалайды , экспериментті түрлендіреді зерттелушінің мінез – құлқын және оның іс-әрекет нәтижесін тіркеп отырады. Әлеуметтік –психологиялық көз қарастарға қарағанда экспериментатор жетекшінің , мұғалімнің ойынды бастаушы рөлін атқарады,ал зерттелуші бағынышты, орындаушы оқушы, ойынға қатысушы өкілі болып табылады. Эксперименттің схемасын зерттеушінің іс-әрекеті деп қарастырсақ необихевиоризм моделімен сәйкес келеді. Көрсеткіш-аралық – реакция. Экспериментальды қарым-қатынас. Зерттеуші зерттелушіге тапсырма береді, зерттелуші оны орындайды. Кгер зерттеуші өзінің болжамына қызығып қарайтын болса, ол эксперимент кезінде және оны қорытындылауда дау туғызу мүмкін, дегенмен зерттелуші «болжам бойынша жұмыс жасады» десек тек қана экспериментальды топқа мүмкіндік туады. Мұндай экспериментатордың әрекеті-артефактінің көзі болып табылады. Американ психологі Р. Розенталь бұл көрінуді грек аңызының кейіпкерінің құрметіне «Пигмалион эффектісі» деп алады. Теорияның дәлелдемесіне зерттеуші қызығушылық білдірсе, тыным таппай әрекет етсе ол дәлелденген болуы мүмкін. Негізгі эффектіні бақылауға болады. Ол үшін зерттеушінің ассистенттерін зерттеуді өткізуін оның мақсаты мен болжамдарды білмейтінін бақылауымыз керек. Сапалы бақылау-басқа зерттеулер нәтижесін алдын-ала тексеру, зерттеу авторының болжамына сыни қатынаста болу. Н. Фридман 1960 жылдары үстем болып мұрған ғылыми аңыздарды ағылшын психологының көз қарасымен атады яғни экспериментті өту барысы бірдей, бірақ зерттеушілер бейтарап және мамандандырылған деді. Зерттеушілердің аты көрсетілмеген экспериментті әр түрлі бақылайды, нәтижесін бағалайды және бекітеді. Басты проблема- зерттелушілердің қызығушылықтарының бөлінуі. Егер олардың барлығы жаңаны талаптанса онда ойын жолдары амалдары таным мақсаттары бөлінеді. Соның өзінде зерттелушілер әртүрлі қауымдық мәдениеттіліктің иелігінде болады. Барлық зерттеушілер «идеалды зерттелушіні» армандайды. Идеалды зерттелуші психологияның сапалары бойынша тілалғыш, жан-жақты зерттеушімен жағымды қарым-қатынаста жұмыс істеуге қабілетті, достық көңіл-күй , жағымсыз қылықтарсыз және агрессивсіз болу керек. Әлеуметтік-психологияның көзқарастары «Идеалды зерттеушіні» үлгісі идеальды бағыныштыға немесе идеальды оқушыға сәйкес келеді. Ақылды экспериментатор бұл арманның орындалмайтынын түсінеді. Бірақта экспериментте зерттеушінің күткенінде зерттелушінің мінез-құлқы ауытқыса,ол зерттелушіде өшпенділік немесе тітіркендіргішті жарыққа шығарады. Пигмалион эффектісінің нақты пайда болуы қандай? Ықпал ету көзі қаншалықты ұйғарылмаған орнатулар дегенмен олар знрттеушінің мінез-құлық параметрлерінен шығарылады. Бұл біріншіден мимика және понтомимика (күлкілер) Екіншіден знрттелушіге «паралингвистикалық» маңызды болып табылады. Жануарларға эксперимент жүргізу кезінде зерттеуші олармен қарым-қатынасты өзгерту мүмкін. Экспериментке дейінгі зерттеушінің нақты күшті ықпалы зерттелушінің бірінші әңгімеден оқу инструкциясын бақылайды. Эксперимент жүргізу кезінде назар аудару үлкен мағынаға ие болады. Зерттеушімен бірге зерттелушінің әрекетіне байланысты пайда болады. Экспериментальды зерттеулердің негізінде бұл зерттелушінің назар аудару продуктивті әрекетін көтереді. Сол баяғы зерттеуші зерттелушінің орнатуларын өзіне деген қарым-қатынасын сипаттайды. Бұрыннан белгілі «бір көргеннен әсерлі эффектісі»барлық келесі ақпараттарды кейіпкерге байланысты емес, кездейсоқ сияқты тастап жіберуі мүмкін. Зерттеушінің күтімі эксперименттің нәтижелерін көрсетеді. Эксперимент «телопатия феномин» үйренуге арналды. Әртүрлі екі топтың адамдары алынады, яғни телопатияға сенетін немесе сенбейтіндер. Олардан телопатиялық жолдаудың яғни басқа зерттелуші жасаған шешімдерін жазып отырылуы көзделеді. Телопатияға орта есеппен 63%-ке сенетіндер қатары өсті,ал оның 67%--ы сенбейтіндері төмендеді. Розенталь эксперименттің проблемалық ықпал ету жұмысы 21 рет ұйымдастырды. Оның 60%-ы қате нәтижелерінжазған экспериментальды болжамды бекітеді. Басқа шолуларда бұл факт анықталған. Күтпеген жерден ықпал етуін яғни тек адамдардың әрекеті нәтижесінде пайда болмайды. Розенталь келесі зерттеуді ұсынды. Ол бірнеше экспериментаторлардан эксперимент кезіндегі көртышқанның мінез-құлқын бекітуді сұрады. Бір топта экспериментаторлар арнайы «өте ақылды көртышқандармен» жұмыс жасайды. Екінші топта олардың көртышқандары «өте ақымақ» екенін хабарлайды. Негізінде барлық көртышқандар бір популяциядан және қабілетіне байланысты бөлінген емес. Мінез-құлықты бағалау қорытындысы зерттеушінің тапсырмасы бойынша көртышқандарға қойылған орнатулармен сәйкес келеді. Л. Бергер зерттеушінің әрекетінің нәтижесін бағалаудағы экспериментаторлардың қатесін келесідегідей бөлді 1. Өте жоғары нәтижелердің төмендеуі. 2. Шеткі бағалардың алшақтауы. 3. Зерттеушінің өзіндік немесе серияның кез-келген тапсырмасын анықтау. 4. Анологиялық жағдай.қысқа мерзімді эффект. 5. Анологиялық жағдай. 6. Қателер зерттелушінің эмоциональды жағдайлармен байланысты оқиғаға ықпал ету. «Пигмалион эффектісі» қолданылады, бірақ ол қандай мөлшерде? Оны шеткі мөлшерде 3 көзқарасқа бөлуге болады. Бірінші; Розенталь 7рет жан –жақты ықпал ету фактісін бекітеді. Жұмыстың 1\3 –і бұл проблемаға айналады,зерттеушінің ықпал етуі р=0,95 мөлшерінде. Екінші; Т.Барбер мен М.Сильвер бұл ықпал ету мағыналы емес, және барлық зерттеулер психологиялық эксперименттің нітижесіне зерттеуші әсер ету деп есептеді. 29%-ін «Пигмалион эффектісін» бекітеді. Бұл процентті Розенталь төмен деп есептеді. Үшінші; Барбердің көзқарасы бойынша біз ықпал етуді бар бірақ ол нақты экспериментте болады деп есептейміз. Дегенмен зерттеушілер нақтырақ ықпал етуге тырысады. Тағы да «айыптыларға» зерттеушінің нәтижесінде ықпал етуінің 3 нұсқасын көрсетуге болады. 1. экспериментальды психологияның енгізілген идиалды –зерттелушіге әсерін тигізбейді. 2. зерттелушінің жеке өзі әрқашан және жиі эксперименттік нәтижесіне ықпалын тигізіді. 3. ықпал ету әртүрлі жағдайда болады эксперименттегі зерттеуші мен зертелушінің жеке тұлғасына байланысты. жүктеу/скачать 21,69 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2