х және у екі айнымалысы бар теңсіздікдеп(немесе теңсіздігін айтамыз, мұндағы – сол екі айнымалысы бар өрнек.
Екі айнымалысы бар теңсіздіктің шешімі деп осы теңсіздікті дұрыс сандық теңсіздікке айналдыратын реттелген сандар жұбын айтамыз.
Теңсіздікті шешу – теңсіздіктің шешімдер жиынын табу. Екі айнымалысы бар теңсіздіктің шешімі болып координата жазықтығының нүктелер жиыны болады. Берілген теңсіздікті шешудегі негізгі әдіс - Графикалық әдіс. Екі айнымалысы бар теңсіздікті шешу алгоритмін қарастырайық:
Алгоритм 1. теңдеуінің графигін салу (егер таза теңсіздік болса, теңдеудің сызығы үзілісті, ал қалған жағдайда үзіліссіз).
2. Теңдеудің графигімен бөлінген координаталық жазықтықтың аймақтарын көрсету.
3. Осы аймақтардың бірінен сынақ нүктесін таңдау және таңбаны тексеру.
4. Дұрыс сандық теңсіздікке айналдырған сынақ нүктесі бар аймақты штрихтау.
Мысалы. Теңсіздікті шешіңіз: x2 + 2x – y > 8.
1. уайнымалысын х айнымалысы арқылы өрнектейік: y < x2 + 2x – 8.
2. y = x2 + 2x – 8 функциясының графигін үзілісті сызықпен сызамыз (алдыңғы сабақтағы графикті салуды еске түсіреміз). (1-сурет).
1-с урет. 2-сурет.
3. Әртүрлі аймақтан екі сынақ нүктелерін таңдаймыз, мысалы В(0; 0) және А(3; 0).
4. Сынақ нүктелерін тексереміз:
В: 0 < 02 + 20 – 8 (жалған);
А: 0 < 32 + 23 – 8 (ақиқат).
5. А нүктесі орналасқан аймақты штрихтаймыз.
Осы штрихталған аймақтың нүктелер жиыны x2 + 2x – y > 8 теңсіздігінің шешімі болып табылады (2-сурет).
Үй тапсырмасы: ;
;
;
.
Әзірлеуші: Дощанова Анипа Айткуловна №53 мектеп-гимназияның математика пәні мұғалімі.
Алматы қаласы Білім басқармасының Қалалық білім берудегі жаңа технологиялардың ғылыми-әдістемелік орталығының қолдауымен ұсынылып отыр.