Сабақтың барысы



Дата03.12.2016
өлшемі32,69 Kb.
#3097

Сабақтың барысы:

  • Ұйымдастыру кезеңі
  • Көкпар (сұрақ-жауап)
  • Портрет сыры
  • Кесте толтыру (мембранасыз және мембраналы органоидтар)
  • Тірек-сызба сызу (жасуша ядросының құрамы мен құрылысы және хлоропластың құрамы және құрылысы)
  • Суретпен жұмыс (хлоропласт, митохондрия, рибосома, центриольдер, ядро, лизосома, гольджи жиынтығы, вакуоль)
  • Топтастыру (эукариоттар, прокариоттар)
  • Сызықтық диктант
  • Биологиялық диктант
  • Жұмбақ сөз
  • Қорытындылау.
  • Жасушаны зерттейтін ғылым. Цитология –грекше: цитос-жасуша, логос- ғылым.
  • Салалары
  • Цитология
  • Цитохимия
  • Цитогенетика
  • Цитоэкология
  • Молекулалық
  • Биологияның
  • бір саласы
  • Клеткадағы нуклейн
  • қышылын зерттейді.
  • 1870 ж Мишер лейкоцит
  • ядросынан нуклейн
  • қышқылын тапты
  • Тұқым қуалаушылық
  • пен өзгергіштік
  • заңдылықтарын жасуша
  • деңгейінде зерттеуге
  • мүмкіндік береді.
  • Жасушаның ашылу тарихы
  • 1609 ж Г.Галелей
  • микроскопты құрастырды
  • 1665 ж Р.Гук микроскоппен
  • жасушаның майда ұяшықтан
  • тұратынын көрді.
  • Жасуша терминін қолданды
  • А.Левенгук қан құрамындағы
  • эритроциттің бір жасушалы
  • екенін анықтады.
  • 1831 ж Р.Броун
  • өсімдік жасушасын ашты
  • Жасуша теориясының қалыптасуы
  • Ботаник М.Шлейден зоолог Т.Шванн өсімдік пен жануар жасушасын салыстырып,олардың ұқсастықтарын тапты.
  • Нәтижесінде жасуша
  • теориясының
  • негізін қалады.
  • 1858 ж Р. Вирхов “әрбір жасуша өзіндей жасушаның бөлінуі арқылы пайда болады” деген қорытындыға
  • келді.

Жасуша теориясының қағидалары:

  • 1.Жасуша –барлық тірі ағзалардың ең кіші өлшем бірлігі .
  • 2.Әр түрлі ағзалардың жасушалары құрылысы ,құрылымы, химиялық құрамы зат алмасуы негізгі тіршілік әрекеті жөнінен ұқсас.
  • 3.Ағзалардың жасуша құрылыстарының ұқсас болуы -өсімдік пен жануарлардың шығу тегінің бар екенін дәлелі болып табылады.
  • 4.Жасушалар бөліну арқылы көбейеді.
  • 5. Жасушаның негізгі құрылымдық бөлігіне цитоплазма және жасуша мембранасы жатады.
  • 6. Көп жасушалы ағзалардың жасушаларының ең негізгі бөлігі –ядро,тұқым қуалау аппараты сақталып келесіұрпақтарға беріліп отырады.

2.Көкпар (сұрақ - жауап)

  • 1-топ
  • 1. Жасушаны зерттейтін ғылым ?
  • 2. Жасуша …. арқылы көбейеді?
  • 3. Жасушаның сыртқы қабығы қалай аталады?
  • 4. Цитоплазманың түп негізі ?
  • 5. Эндоплазмалық торды ашқан ғалым ?
  • 6. Ішкі тор тәрізді аппарат?
  • 7. Фагоцитозға қабілетті лейкоцит жасушаларында көп мөлшерде кездесетін органоид?
  • 8. Энергия көзі АТФ молекуласын синтездейтін органоид?
  • 9. Тек өсімдік жасушасында болатын негізгі органоид?
  • 10. Жасушаның митоздық және мейоздық бөлінуі кезінде үлкен белсенділік көрсететін органоид?

Жауаптары

  • 1-топ
  • 1.Жасушаны зерттейтінғылым (цитология)
  • 2.Жасуша …. арқылы көбейеді?(ядро)
  • 3.Жасушаға ірірек келген су тамшыларыныңөтуі.(пиноцитоз)
  • 4.Цитоплазманың түп негізі (гиалоплазма)
  • 5.Эндоплазмалық торды ашқан ғалым (К.Портер)
  • 6.Ішкі тор тәрізді аппарат (гольджи аппараты)
  • 7.Фагоцитозға қабілетті лейкоцит жасушаларында көп мөлшерде кездесетін органоид (лизосома)
  • 8.Энергия көзі АТФ молекуласын синтездейтін органоид (митохондрия)
  • 9.Тек өсімдік жасушасында болатын негізгі органоид (пластидтер)
  • 10.Жасушаның митоздық және мейоздық бөлінуі кезінде үлкен белсенділік көрсететін органоид (жасуша орталығы)

2.Көкпар (сұрақ - жауап)

  • 2-топ
  • 1.Ұлпаларды зерттейтін ғылым?
  • 2.Тұқым қуалайтын белгілері мен қасиеттерін ДНҚ түрінде сақтайтын ядроның негізгі бөлігі?
  • 3.Қандай органоидте нәруыз синтезі жүреді?
  • 4.Өсімдіктер мен жануарлар жасушасының цитоплазмасындағы сұйықтыққа толы қуыс?
  • 5.Рибосомалар мен рРНҚ қайда синтезделеді?
  • 6.Центромера хромосоманың ұшында орналасса, онда типті не деп атайды?
  • 7. Хромосомадағы құрылыс қызметін атқаратын нәруыз?
  • 8.Эндогенді және экзогенді макро молекулаларды ыдыратады?
  • 9.АТФ молекуласын синтездейтін органоид?
  • 10.Цитоплазманың түп негізі ?

Жауаптары

  • 2-топ
  • 1.Ұлпаларды зерттейтін ғылым (гистология)
  • 2.Тұқым қуалайтын белгілері мен қасиеттерін ДНҚ түрінде сақтайтын ядроның негізгі бөлігі (хромосома)
  • 3.Қандай органоидте нәруыз синтезі жүреді (рибосома)
  • 4.Өсімдіктер мен жануарлар жасушасының цитоплазмасындағы сұйықтыққа толы қуыс (вакуоль)
  • 5.Рибосомалар мен рРНҚқайда синтезделеді(ядрошық)
  • 6.Центромера хромосоманың ұшында орналасса,онда типті не деп атайды?(телоцентрлі)
  • 7. Хромосомадағы құрылыс қызметін атқаратын нәруыз(Гистон)
  • 8.Эндогенді және экзогенді макромолекулаларды ыдыратады (лизосома)
  • 9.АТФ молекуласын синтездейтін органоид (митохондрия)
  • 10.Цитоплазманың түпнегізі (гиалоплазма)

3.Портрет сыры ...

  • 3.Портрет сыры ...

Антони ван Левенгук (1632-1723) Нидерландтьщ табиғат зерттеушісі

Илья Ильич Мечников (1845-1916)

Сергей Николаевич Виноградский (1856-1953)

Луи Пастер (1822-1895)

4.Кесте толтыру

  • 4.Кесте толтыру
  • Р/с
  • органоидтар
  • құрылысы
  • қызметі
  • 1
  • Эндоплазмалық тор
  • 2
  • Мембрана қабығы
  • 3
  • ядро
  • 4
  • митохондрия
  • Р/с
  • органоидтар
  • құрылысы
  • қызметі
  • 1
  • пластидтер
  • 2
  • 3
  • вакуоль
  • 4
  • цитоплазма

5. Суретпен жұмыс

  • Жасуша мембранасы
  • Жасуша қабырғасының астында болады.
  • Қызметі:
  • Жасуша құрамын шектеп, бір пішінге келтіріп тұрады;
  • Жасушаны қорғайды;
  • Сыртқы ортамен зат алмасуды реттейді.
  • Цитоплазма
  • Жасушаны толтырып тұратын тұтқыр сұйықтық;
  • Көрші жасушалар бір бірімен цитоплазма арқылы байланысқан.
  • Қызметі:
  • Жасушаның тіршілік әрекетіне қажетті заттарды жинақтау;
  • Қоректік заттарды қорға жинау.
  • Ядро
  • Хромосомалар болады;
  • Қабықпен қапталған.
  • Қызметі:
  • Ұрпақтан ұрпаққа тұқымқуалаушылық ақпаратты сақтау және беруге қатысады;
  • Жасушадағы үрдістерді реттейді.
  • Рибосомалар
  • Дөңгелек пішінді және көлемі кішкентай;
  • Цитоплазмада немесе эндоплазмалық торда еркін орналасқан.
  • Қызметі:
  • Нәруыз түзу (синтез)
  • Эндоплазмалық тор
  • Тор түзетін түтіктерден тұрады;
  • Өз қабықшасы болады.
  • Қызметі:
  • Органикалық заттар түзу (нәруыздар, майлар және көмірсулар)
  • Жасушадағы заттарды тасымалдайды.
  • Гольджи аппараты
  • Түтікшелер мен көпіршіктерден тұрады;
  • Өз өабықшасымен қапталған.
  • Қызметі:
  • Күрделі органикалық заттарды түзу;
  • Лизосома түзу.
  • Лизосомалар
  • Бұлар кішірек көпіршіктер;
  • Құрамында ферменттер болады;
  • Өзінің жеке қабықшасы болады.
  • Қызметі:
  • Органикалық заттарды ыдырату (нәруыздар, майлар, көмірсулар).
  • Митохондрия
  • Сопақша пішінді;
  • Екі қабатты қабықпен қапталған;
  • Ішкі қабық қатпар түзеді.
  • Қызметі:
  • Энергия түзу және жинақтау (жасушаның энергия көзі)
  • Жасуша орталығы
  • Цилиндр пішінді екі бөліктен тұрады
  • Қызметі:
  • Жасушаның бөлінуіне қатысу
  • Жасуша органоидтары
  • Жануар жасушасы
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • Өсімдік жасушасы
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • Жануар жасушасы
  • 1.Сыртқы қабықша
  • 2.Цитоплазма
  • 3.Ядро
  • 4.вакуоль
  • 5.Митохондриялар
  • 6.Ядрошық
  • 7.Цитоплазмадағы нәруыз, көмірсу, май тәрізді заттар
  • Өсімдік жасушасы
  • 1.Цитоплазма
  • 2.Вакуоль
  • 3.Ядро
  • 4.Пластидтер
  • 5.Қабықша

Жасушаның химиялық құрамы

  • Ағзалық заттар
  • Бейағзалық заттар

Жасушаның химиялық құрамы

  • Бейағзалық заттар ағзалық заттар
  • макроэлементтер нәруыздер
  • микроэлементтер көмірсулар
  • су липидтер
  • минералды тұздар нуклейн қышқылдары

6.Топтастыру

  • Эукариоттар
  • Прокариоттар
  • 1.Ядросы бар 8.Цианбактериялар
  • 2.Ядросы жоқ 9. Хромосома
  • 3.Өсімдіктер
  • 4.Жануарлар
  • 5.Бытыранықтар 10.гликоген
  • 6.Көк-жасыл балдырлар 11.пластид
  • 7.Басқа органоидтары бар 12.Нағыз вакуоль

6.Топтастыру

  • Эукариоттар
  • 1.Ядросы бар
  • 3.Өсімдіктер
  • 4.Жануарлар
  • 7.Басқа органоидтары бар
  • 9. Хромосома
  • 10.гликоген
  • 11.Пластид
  • 12.Нағыз вакуоль
  • Прокариоттар
  • 2. Ядросы жоқ
  • 5.Бытыранықтар
  • 6.Көк-жасыл балдырлар
  • 8.Цианбактериялар
  • 1.Ядросы бар 8.Цианбактериялар
  • 2.Ядросы жоқ 9. Хромосома
  • 3.Өсімдіктер
  • 4.Жануарлар
  • 5.Бытыранықтар 10.гликоген
  • 6.Көк-жасыл балдырлар 11.пластид
  • 7.Басқа органоидтары бар 12.Нағыз вакуоль
  • Тірі ағзалар жасушалары жетілуіне байланысты
  • Прокариоттар
  • ядросыз жасушалар
  • Эукариоттар
  • ядролы жасушалар
  • Жасушаны зерттеу әдісі. Бұл мироскоп құралы болып табылады.

7.Сызықтық диктант

  • «^»-дұрыс, «-»-қате
  • 1 топ
  • Жасуша - барлық тірі организмдердің ең кіші өлшем бірлігі.
  • Жасушалар бөліну арқылы көбейеді.
  • Эукариоттар мен прокариоттар құрылысы мен қызметі жағынан ұқсас.
  • Адамда 46 хромосома бар.
  • Пластидтер барлық организмдердің жасушаларында кездеседі.
  • Грекше «карион» жасуша деген мағынаны білдіреді.
  • 2 топ
  • Прокариотты организмдердің фототрофты тобы (цианобактериялар) көк-жасылбалдырлар деп аталады.
  • Қабықшаның өте жұқарған жерін саңылау деп атайды.
  • Вакуольдер тек өсімдік жасушасында кездеседі.
  • Хромопластарда әртүрлі-сары, қызыл, қоңыр, т.б. түсті пигменттер болады.

7.Сызықтық диктант

  • «^»-дұрыс, «-»-қате
  • 1 топ
  • Жасуша - барлық тірі организмдердің ең кіші өлшем бірлігі. +
  • Жасушалар бөліну арқылы көбейеді.+
  • Эукариоттар мен прокариоттар құрылысы мен қызметі жағынан ұқсас.-
  • Адамда 46 хромосома бар.+
  • Пластидтер барлық организмдердің жасушаларында кездеседі.-
  • Грекше «карион» жасуша деген мағынаны білдіреді.+
  • 2 топ
  • Прокариотты организмдердің фототрофты тобы (цианобактериялар) көк-жасылбалдырлар деп аталады.+
  • Қабықшаның өте жұқарған жерін саңылау деп атайды.+
  • Вакуольдер тек өсімдік жасушасында кездеседі.-
  • Хромопластарда әртүрлі-сары, қызыл, қоңыр, т.б. түсті пигменттер болады.+

8.Биологиялық диктант

  • Мына сөйлемді толтырыңдар.
  • 1 топ
  • Ядроның негізгі сұйықтығы…………………………деп аталады.
  • .......................... тек өсімдік жасушасында кездеседі.
  • ................. тұқымқуалау…………………….жазылған.
  • Липидтердің ішінде табиғатта көп таралғаны .....
  • Хромопластарда әртүрлі - сары, қызыл, қоңыр, т.б. түсті ..................болады.
  • 2 топ
  • Жасуша терминің ……….жылы………….………….енгізді.
  • Жасуша ………………..бөлінуі арқылы көбейеді.
  • Пластидтерге ………………………………………………….жатады.
  • Жасуша дегеніміз ...................................................................................
  • Жасуша теориясының негізін қалаған ғалымдар ...................................
  • Бос ұяшықтарды, алфавитті
  • (42 әріпті)
  • пайдалану арқылы
  • терминологиялық сөзбен толтырыңыз.

1- топ 2- топ

1- нұсқа 2- нұсқа

  • г
  • е
  • н
  • а
  • қ
  • ы
  • у
  • я
  • р
  • з
  • о
  • д
  • и
  • м
  • т
  • о
  • х
  • о
  • д
  • н
  • р
  • и
  • м
  • и
  • т
  • о
  • з
  • ж
  • а
  • с
  • у
  • ш
  • а
  • х
  • р
  • о
  • м
  • о
  • с
  • о
  • м
  • а
  • д
  • н
  • қ
  • ц
  • и
  • т
  • о
  • м
  • у
  • т
  • а
  • ц
  • и
  • я
  • н
  • р
  • к
  • а
  • б
  • к
  • я
  • и
  • р
  • е
  • т
  • я
  • п
  • л
  • а
  • з
  • м
  • а
  • Бекіту сұрақтары
  • 1. Тірі ағзаның ең кіші бөлігін ата?
  • 2. Жасушаның құрылысы қандай?
  • 3. Саңылау дегеніміз не?
  • 4. Пластидтердің түрлері?
  • 5. Жасушаның көбеюіне қатысатын мүше?
  • 6. Жасуша бөліктерін не қорғайды?
  • Үйге тапсырма: Жасуша құрылымдары: плазмалық мембрана, цитоплазма, ЭПТ, Гольджи жиынтығы, лизосомалар (мазмұндау).
  • Сабақтан
  • қалмай,
  • сапалы да,
  • саналы
  • білім ал.

Каталог: wp-content -> uploads -> lessons
lessons -> Сабақтың тақырыбы Оқытуда қолданылатын әдіс-тәсілдер Сабақта 7 модульдің кіріктірілуі
lessons -> Қазақстан Республикасының Конституциясы туралы мағлұмат
lessons -> Сабақ жоспары (Өңделген оқулық бойынша жасалған) Алматы 2010
lessons -> Сабақтың тақырыбы: Абайдың қара сөздері
lessons -> Тәрбие сағатының тақырыбы: «Көкжиегім келешегім» Тәрбие сағатының мақсаты
lessons -> Сабақтың тақырыбы: Олжас Сүлейменов «Арғымақ», «Қыз қуу», «Махамбетке» 2
lessons -> Сабақтың тақырыбы:
lessons -> Сабақтың тақырыбы Оқытуда қолданылатын әдіс-тәсілдер Сабақта 7 модульдің кіріктірілуі
lessons -> Сабақтың тақырыбы: Кіріспе. Әдебиет өнердің бір саласы Сабақтың мақсаты: Білімділік
lessons -> Тәрбие сағатының тақырыбы: Елбасы-ел тірегі Мақсаты


Достарыңызбен бөлісу:




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет