Сабақтың жоспары Пән аты: Кәсіптік қазақ тілі Сабақ өткізілетін күн
Көмекші етістіктер - Вспомогательные глаголы
жүктеу/скачать 1,89 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәрумендердің топтары мен түрлері
- В 1 дәруменi
- Е дәруменi
Көмекші етістіктер - Вспомогательные глаголыКөмекші етістіктер (вспомогательные глаголы) не отвечают на вопросы и не имеют самостоятельного значения. Мысалы: екен, еді. Мұғалім кеше айтқан еді. Мен түнде келген едім. Основной глагол айткан, а слово еді выполняет вспомогательную роль. Некоторые самостоятельные глаголы могут выступать, и в роли вспомогательных глаголов. Это глаголы отыр, тұр, жатыр, жүр, ал, бер, көр, шық, баста, түс.
Айбек үшінші сыныпта оқып жүр. Мұғалім сабақ түсіндіріп отыр. Етістік в казахском языке образуется путем прибавления к основе частей речи слообразовательных суффиксов: -ла, -ле, -да, -де, -та, -те, -лас, -лес, -дас, -дес, -тас, -тес, -а, -е. Мысалы: бас (голова), бас + та (начинай); ой (мысль), ой + ла (думай); қол (рука), қод + да (поддерживай); ақыл (ум), ақыл + дас (советуйся); тең (ровно), тең + е (подравняй); түн (ночь), түн + е (ночуй); сан (число), сан + а (считай). Көмекші есімдер Лексикалық мағынасынан айырыла бастап, сөйлемде екінші бір сөздің жетегінде ғана қолданылатын зат есімдер бар. Мысалы, сырт, іші, маң, түс, алд(ы), арт(ы), аст(ы), үст (і),қас (ы) сияқты сөздер сөйлемде екінші зат атаулының жетегінде жұмсалады: Ауылдың жаны терең сай. (Абай) Осындай сөздер көмекші есім деп аталады. Әдетте көмекші есім тәуелдік жалғауында тұрып, негізгі зат есіммен тіркесіп, сөйлемнің бір ғана мүшесі болады. Сабақты қорытындылау.-5 минут. Білімгерлердің жаңа сабақта алған білімдерін қорытындылау. Білімгерлердің білімін және сабаққа белсенділігін бағалау 2 минут. Үй тапсырмасы 5-минут Дәрумендердің топтары мен түрлеріМайда еритін дәрумендерСуда еритін дәрумендерТағамдық өнімдеріндегі витаминдерді сақтау жолдарыВ1 дәруменiВ2 дәруменіВ6 дәруменiВ12 дәруменіВ15 дәруменiЕ дәруменiК дәруменiР дәруменiРР дәруменіФолий қышқылыӘдебиеттер: А. Ысқақов, Қазіргі қазақ тілі, 1974 ж. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. Источник: http://yznaika.com/hints/22-usteu Жоғарыға көтеріліңіз↑ Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Ғылымтану. Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын- Павлодар: ҒӨФ «ЭКО», 2006. Оқытушының қолы:____________ Дәрумен — адам мен жануарлардың тіршілігіне, олардың ағзасындағы зат алмасудың бірқалыпты болуы үшін аз мөлшерде өте қажетті биологиялық активті органикалық қоспалар. Дәрумен (латынша vіta – тіршілік) туралы ілімнің негізін 1880 жылы орыс дәрігері Николай Лунин салды. 1912 жылы поляк дәрігері Казимеж Функ сол кезге дейін жасалған тәжірибелер нәтижесін қорытындылап, ғылымға дәрумен терминін енгізді. Дәрумендердің көпшілігі ферменттердің негізгі құрамдас бөлігі болып табылады. Ағзада үздіксіз жүріп жататын химиялық реакциялар, мысалы, ішкен тағамның, мал азығының ыдырап, қорытылуы, ферменттердің қызметіне байланысты. Тағамның құрамында дәрумен жеткіліксіз болса, адам әр түрлі ауруға шалдығады. Ал дәруменді (әсіресе, А және D дәрумендерін) шамадан тыс көп қабылдау ағзаның улануына (гипервитаминоз) соқтырады. Ол көбінесе, жас балаларда жиі кездеседі. Қазір барлық дәрумендерді суда еритін дәрумен, майда еритін дәрумен және дәрумен тектес заттар деп бөледі. Дәруменнің мал үшін де маңызы зор. Мал азығында дәрумен жеткіліксіз болса, малдың өнімі төмендейді, олар жүдеп, әр түрлі ауруларға шалдығады. Мал азығында А, Д, Е, К дәрумендері жеткілікті мөлшерде болуы қажет. Мысалы, А дәрумені жетіспеген жағдайда сиыр не бие көз ауруына шалдығады, сүті кемиді, сондай-ақ олар қысыр қалуы, іш тастауы мүмкін. Малға қажетті дәрумен балауса шөпте, жоңышқада, сүрленген шөптерде, тағыда басқа болады. Қыста адәруменозға шалдыққан, тағыда басқа түрлі жағдайлармен жүдеген малға дәрумен концентраттарын, сәбіз,балық майы, тағыда басқа дәрумені мол азық беру керек. Мал азығындағы дәрумен мөлшерін көбейту үшін арнайы дәрумен препараттары мен құрғақ ашытқылар шығарылады. 
Құнарлы тағамдар Дәрумен жетіспеушілік, авитаминоз – күнделікті ішетін тағамда дәрумендердің жетіспеуінен, олардың бойға сіңуінің бұзылуынан не дәрумен синтезделуінің тежелуінен туатын аурулар. Егер адам үнемі дәрумені аз, бірыңғай тағаммен (консервіленген, кептірілген, рафинадталған) тамақтанса, ағзаға, негізінен көмірсулар (қант, тағы да басқа) ғана түсіп, ақуыз бен майлар аз түссе, ал көкөніс пен жеміс-жидектер мүлдем болмаса дәрумен жетіспеушілік дамиды. Сондай-ақ азық-түлік дұрыс сақталмаса немесе олардан сапасыз тағам дайындалса, азық-түлік құрамындағы дәрумендер бұзылады. Мысалы, құрамында никотин қышқылы (РР дәрумені) аз дәнді дақылдармен ғана қоректену пеллагра ауруына, ал қауызы алынған күрішпен және өте ұнтақталған бидай ұнынан жасалған нанмен ғана тамақтану бери-бери сырқатына әкелуі мүмкін. Тағамда дәрумендердің жеткіліксіз болуы, адам ағзасын әлсіретеді. Мұндай жағдайды гиповитаминоз деп атайды. Оған ауа райының қолайсыз жағдайы, ауасы лас жерде ұзақ уақыт жұмыс істеу, сондай-ақ гастрит, асқазан ісігі,гельминтоз, лямблиоз, тағы да басқа аурулар себеп болады. Дәрумен жетіспеушілік болғанда ағзада зат алмасу процесі бұзылып, оның жұқпалы ауруларға қарсы тұру қабілеті нашарлайды. Сондай-ақ, адамның көңіл-күйі күйзеліске ұшырағанда, ауа-райының құбылмалы кезеңдерінде, әйелдердің жүктілігі не сәбиін емізуі, тағы да басқа жағдайларда ағзада дәрумен жетіспеушілік артады. Мұндай жағдайда дәрігерге қаралып, арнаулы дәрумендер қабылдап, көкөніс пен жемістерді көбірек пайдалану қажет. Дәрумен жетіспеушілік және гиповитаминоз жануарларда да болады. Мал авитаминозбен, көбінесе көктемде ауырады. Дәрумен жетіспеушіліктен аналық мал қысыр қалады,төл нашар өседі. Мысалы, В дәрумені жетіспеген жағдайда құс полиневритпен, шошқа пеллаграмен ауырады. D дәрумені жетіспесе, төл қатпа болады, ірі мал сүйек ауруына шалдығады.[1] Бекітемін Директордың ОІЖ орынбасары ________Г.Е.Садуакасова Сабақтың жоспары Пән аты: Кәсіптік қазақ тілі
І. Сабақтың тақырыбы: Грамматикалық тақырып:Синтаксис туралы түсінік. Сөз тіркесі. Сөздердің байланысу тәсілдері. Лексикалық тақырып: Аллергиялық дерттер. ІІ. Сабақтың мақсаты: А) Білімдлік: Систатсис тарауы туралы түсінікберу. Сөз тіркесі, сөйлем туралы түсінік беру. Жай сөйлемдер синтаксисі мен құрмалас сөйлемдер систаксисін түсіндіру. Жаңа тақырыпты жаттығылар мен мысалдар келтіре отырып меңгерту. Ә) Тәрбиелік: Оқушыларды дұрыс сөйлеуге, әдептілікке, еліне деген сүйіспеншілікке баулу мақсатында «Даналық дағағы» достық, татулық тақырыбында мақал-мәтелдер айтқызып қатар аралық жарыс ұйымдастыру. Б) Ой-өрісін дамытушылық: Оқушылардың одағай сөздерді жете түсінуіне, сөздердің мағынасын аша білуге, сөздік қорын байыту, ауызекі сөйлеу тілдерін қалыптастыру. Мамандыққа қатысты дәрумендермен таныстыру. ІІІ. Сабақтың типі: аралас сабақ ІҮ. Сабақтың түрі: теориялық Ү. Сабақтың өткізілу әдістері: баяндау, түсіндіру, сұрақ-жауап, зерттеу, жеке жұмыс, топпен жұмыс, ойын элементтері. ҮІ. Сабақтың көрнекілігі: қалыптастырушы бағалау тапсырмалары, мұғалімдер үшін бағалау жаймасы, үлестірмелі кесінділер, бағалауға арналған тапсырмалар, қосымша оқулық материалдары, семантикалық карталар. Пән аралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих, музыка, өнер, бейнелеу өнері, орыс тілі, жағрапия. Ұйымдастыру кезеңі: Журналды толтыру, білімгерлердің сабаққа дайындығын қадағалау. Білімгерлердің қызығушылығын ояту, сабаққа ынталандыру. Үй тапсырмасын сұрау. Өткен сабақ бойынша білімгерлердің білімін тексеру. Көмекші етістіктер туралы түсінік. Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау, мақсатын қою Жаңа сабақта қаралатын сұрақтар. Сабақтың барысы: Каталог: uploads -> doc -> 12fd doc -> Сабақ тақырыбы: Шерхан Мұртаза «Ай мен Айша» романы Сабақ мақсаты: ҚР «Білім туралы» doc -> Сабақтың тақырыбы Бала Мәншүк ( Мәриям Хакімжанова) Сілтеме doc -> Ана тілі №2. Тақырыбы: Кел, балалар, оқылық Мақсаты doc -> Сабақ жоспары «Сәулет және дизайн» кафедрасының арнаулы пән оқытушысы, ҚР «Еуразиялық Дизайнерлер Одағының» мүшесі: Досжанова Галия Есенгелдиевна Пәні: Сурет және сұңғат өнері doc -> Сабақ Сабақтың тақырыбы : Кіріспе Сабақтың мақсаты : «Алаштану» курсының мектеп бағдарламасында алатын орны, Алаш қозғалысы мен Алашорда үкіметі тарихының тарихнамасы мен дерекнамасына қысқаша шолу doc -> Тәрбие сағаттың тақырыбы: Желтоқсан жаңғырығы doc -> Сабақтың тақырыбы : Әбунасыр Әл- фараби Сабақтың мақсаты doc -> Сабақ жоспары Тақырыбы: Үкілі Ыбырай Мектеп:№21ом мерзімі 12fd -> Сабақтың мақсаты: Білімділік мақсаты 12fd -> Сабақ Тақырыбы: Наурыздағы тілек Бастауыш сынып мұғалімі: Жакуова Еркежан Жұмабайқызы жүктеу/скачать 1,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|