Сабақтың тақырыбы: Анықтауыштарды есептеу Жоспар: Анықтауыштың қасиеттері



Дата08.02.2022
өлшемі45,03 Kb.
#98847
түріСабақ
Байланысты:
анықтауыш-лекция


10.11.2020ж.
ЭЕА-0919


Пәні: Экономистерге арналған математика
Сабақтың тақырыбы: Анықтауыштарды есептеу


Жоспар:

  1. Анықтауыштың қасиеттері.

  2. Минор және алгебралық толықтауыш.



Анықтауыштың қасиеттері
1.Анықтауыштың жатық жолдарын сәйкес тік жолдарымен ауыстырғаннан мәні өзгермейді, яғни:

  1. Анықтауыштың екі тік жолын немесе екі жатық жолын ауыстырсақ онда оны –1-ге көбейткенге гең:

  2. Егер анықтауышта екі бірдей тік жол немесе екі бірдей жатық жол болса, онда ол нөлге тең болады.

  3. Анықтауыштың бір тік жолының немесе бір жатық жолының элементтерін кез келген санына көбейту анықтауышты сол санына көбейткенмен теңбе-тең:

Егер анықтауыштың бірнеше тік жолының немесе бірнеше жатық жолының элементтері нөлге тең болса, онда анықтауыштың өзі де нөлге тең болады. Егер анықтауыштың бірнеше тік жолының немесе бірнеше жатық жолының элементтері нөлге тең болса, онда анықтауыштың өзі де нөлге тең болады. (Бұл 4-ші қасиеттен шығады, яғни болса).

  1. Егер анықтауыштың екі тік жолының немесе екі жатық жолының элементтері пропоционал болса, онда мұндай анықтауыш нөлге тең болады.

  2. Егер анықтауыштың п-ші тік жолының әрбір элементтері екі қосылғыштан тұрса,онда анықтауышты екі анықтауыштың қосындысымен жазуға болады, мұндағы 1-ші тік жолдар әр қосылғыштан тұрады, 2-ші, 3-ші тік жолдар өзгермейді.

  3. Егер анықтауыш кейбір тік (жатық) жолының элементтеріне сәйкесінше басқа тік (жатық) жолдың элементтерін кез келген ортақ көбейткішке көбейтіп қосса, онда анықтауыштың шамасы өзгермейді.

Минор және алгебралық толықтауыш


Анықтама. Анықтауыштың кез келген элементінің миноры дегеніміз - ол да анықтауыш, берілген анықтауыштың осы элемент тұрған тік жолы мен жатық жолын сызып тастаудан шыққан.
Мысалы, анықтауышының
элементінің минорын табайық:
Анықтама. Анықтауыштың кез келген элементінің алгебралық толықтауышы дегеніміз осы элементтің минорын көбейткенге тең, мұндағы , яғни осы элемент орналасқан тік және жатық жолдың нөмірлерінің қосындысы.
элементінің алгебралық толықтауышы ,
элементінің алгебралық толықтауышы , т. с. с. белгіленеді.
Осы ұғымдардан кейін келесі қасиетті айтамыз.

  1. Анықтауыш қандай да бір тік немесе жатық жолдың элементтерін олардың алгебралық толықтауышына көбейтіп қосқанға тең болады.


Мұны - анықтауышты жіктеу деп атайды.
Мысал: Анықтауышты 1-ші жатық жолдың элементтерін жіктеу арқылы табу керек:
Шешуі:
.


  1. Егер анықтауыштың екі тік жолының немесе екі жатық жолының элементтері пропоционал болса, онда мұндай анықтауыш нөлге тең болады.

  2. Егер анықтауыштың п-ші тік жолының әрбір элементтері екі қосылғыштан тұрса,онда анықтауышты екі анықтауыштың қосындысымен жазуға болады, мұндағы 1-ші тік жолдар әр қосылғыштан тұрады, 2-ші, 3-ші тік жолдар өзгермейді.

  3. Егер анықтауыш кейбір тік (жатық) жолының элементтеріне сәйкесінше басқа тік (жатық) жолдың элементтерін кез келген ортақ көбейткішке көбейтіп қосса, онда анықтауыштың шамасы өзгермейді.



Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Колмогоров «Алгебра және анализ бастамалары»
2. Шыныбеков «Алгебра және анализ бастамалары»
3. Қазешов.А.Қ«Алгебра»
4. Қазешев, Нұрпейісов «Экономистерге арналған математика»
5. Шипачев «Основы высшей математики»
6. Демидович Б. «Сборник задач и упражнений по математическому анализу»


Оқытушы: Б. Ақылбекова

Достарыңызбен бөлісу:




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет