Сөж тақырыбы: Су шығынын анықтау Семей 2021 Орындаған: Тұрғара Е. А. Тобы: гк –811 Тексерген: аға оқытушы Кудеринов С. М. Жоспар
жүктеу/скачать 1,76 Mb.
|
Сызық Еркош 10
- Бұл бет үшін навигация:
- Жоспар
- Кіріспе
- Су шығынын анықтау әдістері
- Қорытынды
- Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
|
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министірлігі "Семей қаласы Шәкәрім атындығы университеті" коммерциялық емес акционерлік қоғам Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар факультеті «Геодезия және картография» СӨЖ Тақырыбы: Су шығынын анықтау Семей 2021 Орындаған: Тұрғара Е. А. Тобы: ГК –811 Тексерген: аға оқытушы Кудеринов С.М. Жоспар:Кіріспе
Пайдаланылған әдебиеттер тізіміКіріспеСу шығыны-кез-келген адамның негізгі гидрологиялық сипаттамасыәр түрлі жобалау кезінде қажет су ағыныГидротехникалық құрылыстарды; гидроэлектр станцияларын - оларды есептеу үшінсуару жүйелерінің нақты ауданын білубасқару және бөлу үшін пайдалану қызметтерінеауыл шаруашылығы су пайдаланушыларының арасындағы ресурстарды өнеркәсіптік сумен жабдықтау - елді мекендер үшін су мөлшерін есептеу үшінмекендерді және өндіріс қажеттіліктері келтірмей, экология және т. б.Су шығыны — өзеннің, каналдың немесе бұғаздың суы белгілі бір уақыт аралығындағы ағып кету көлемі. Cу шығыны 1 м3/c –пен өлшенеді. Әлемдегі ең су шығыны мол өзен Оңтүстік Америкадағы Амазонка өзені (175 000 м3/с). Қазақстандағы ең су шығыны мол өзені Ертіс өзені (3000 м3/с сағасыда). Су шығынымен бірге жылдық су шығыны термині де қолданылады Су шығыны мен өзен ағысы туралы мәліметтер Гидрологияның әртүрлі салаларындағы ғылыми зерттеулер үшін, жер үсті суларының режимін гидрологиялық болжау үшін, сондай-ақ гидротехникалық және су шаруашылығы есептеулері үшін кеңінен қолданылады.Су шығыны (Q) - уақыт бірлігінде өзеннің тірі қимасы арқылы өтетін су мөлшері.Жабдық: гидрометриялық бұранда, қоңыраулар, тереңдікті өлшеуге арналған лот, айналдырғышты суға түсіруге арналған трос, бұрғышқа арналған штанга, секундомер, блокнот және қарындаш. Су шығымын есептеу және өлшеу әдістері— арнаның (ағыстың) көлденең қимасы арқылы белгілі бір мерзімде ағып өткен су көлемі. Ірі су көздері — өзендер, каналдар үшін су шығымы секундына текше метрмен (м3/сек), ал кішігірім су көздері — бастау, бұлақтар, жылғалар үшін секундына литрмен (л/сек) өлшенеді. Су шығымы негізінен қарастырылып отырған өзен ағындысының жүргісін анықтайды, себебі ағын су көлемінің өзгеруіне байланысты судың деңгейі, ағыс жылдамдығы, тереңдігі және ұзына бойы еңістігі де өзгеріп отырады. Гидрологиялық жүргінің әр түрлі фазаларында өлшенген су шығындары, белгілі бір уақыт аралығы үшін (тәулік, ай, маусым, жыл және т.б.) су ағындысының көлемін есептеуге негіз болады. Гидрологиялық имараттарды жобалау, құру және пайдалану кезінде су ағындысын есептеу — ең негізгі элемент. Су шығымын өлшеудің негізгі әдістері:
Аудан-жылдамдық әдісі арнаның қимыл қима ауданы мен ағыс жылдамдығын өлшеуге негізделген. Қимыл қима ауданы арнаның терендігін өлшеу арқылы анықталады да, ағыс жылдамдығы зырылдауық немесе қалтқы көмегімен өлшенеді. Гидравликалық әдісті негізінен гидротехникалық имараттардың саңыауларынан, су қашыртқыдан өтетін су өтімін өлшеу үшін және құрғап қалатын кішігірім өзендердегі су шығымын анықтау кезінде қолданады. Көлемдік әдіс өлшеуіш ыдысқа белгілі бір уақыт мөлшерінде құйылатын су көлемін өлшеуге негізделген. Мұнда су шығымы Q=w/t формуласымен анықталады. Бүл әдісті кішігірім (қайнар, жылғалар, арықтар) су көздерінің шығымын өлшеу үшін және зертхана жағдайында қолданады. Араластыру немесе иондық тасқын әдісі белгілі бір ерітіндіні ағын сумен араластыруға негізделген. Мысалы, ас тұзын ағын сумен араластырған соң ерітіндінің электр өткізгіштігі анықталады. Мұндай әдісті негізінен ағыны қатты тау өзендеріңде колданады, өйткені тау өзендерінде көлденең қиманың ауданы мен ағыстың жылдамдығын өлшеу қиынға түседі. Су шығынын анықтау. Су шығынын есептеу үшін формуланы қолданыңыз Су шығынын анықтау әдістерімұндағы v-бүкіл тірі бөлім үшін орташа жылдамдық; w-осы бөлімнің ауданы. Соңғысы көлденең тұстамамен өзен арнасының тереңдігін өлшеу нәтижесінде анықталады.Келтірілген формула бойынша Шығыс, егер жылдамдық Шези формуласы бойынша анықталған жағдайда ғана есептеледі. Жылдамдықты жеке вертикальдарда қалтқылармен немесе бұрағыштармен өлшеген кезде ағынды анықтау басқаша жүргізіледі. Өлшеу нәтижесінде әр тік үшін орташа жылдамдықтар белгілі болсын. Содан кейін су ағынын есептеу схемасы келесідей болады. Су шығыны су денесінің көлемі түрінде ұсынылуы мүмкін-ағын моделі (сурет. 76 А) ағынның тереңдігі мен ені бойынша жылдамдықтың өзгеруін көрсететін тірі қиманың жазықтығымен, судың көлденең бетімен және V = f(H, В) қисық сызықты бетімен шектелген. Бұл көлем, демек, тұтыну формуламен көрсетіледіОсы тірі қимадағы су шығынын формула бойынша анықтауға болады ҚорытындыСудың арқасында Жер бетінде өмір бар! Миллиондаған тіршілік су себебімен өмір сүріп, тепе-теңдігін жоғалтпай келеді. Мысалы, судың булануының салдарынан аспанға бұлт түзіліп, жаңбыр жауады. Жаңбырдың пайдасының өзін санамаласақ саусақ жетпейді.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
жүктеу/скачать 1,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|