ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х.ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
Еңбекті қорғау пәні бойынша
СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫ
Тақырыбы: Өндірістегі діріл
Студент: Ағабек Асыларман
Курс: 3
Топ: 6В07115 ХИП
Оқытушы: Успанова Б.Б.
Тараз 2022 ж.
Жоспары
I. Кіріспе
ІI. 1. Діріл. Оның шығу көздері. Дірілдің жиілік құрамы.
2. Дірілдің адам ағзасына әсері
III.Қорытынды
VI. Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Адамға әсер ететін зиянды және қауіпті факторлардың арасында адам күнделікті кездесетін факторлар бар. Мұндай факторларға діріл кіретін виброакустикалық факторлар жатады.
Қазіргі заманғы машиналар мен жабдықтарды пайдалану виброакустикалық факторлардың едәуір деңгейімен бірге жүреді. Тұрғын және қоғамдық ғимараттардағы діріл көздері Инженерлік және санитарлық жабдықтар, сондай-ақ Өндірістік қондырғылар мен көлік (ұсақ төселген МЕТРО, ауыр жүк автомобильдері, теміржол пойыздары, трамвайлар) болып табылады, олар жұмыс кезінде үлкен динамикалық жүктемелер тудырады, бұл топырақта және ғимараттардың құрылыс құрылымдарында дірілдің таралуын тудырады. Діріл көбінесе ғимарат бөлмелеріндегі шудың себебі болып табылады.
Демек, дірілмен біз жұмыс орындарында өндірістік үй-жайларда, көлікте (автомобильдер, электр пойыздары , метро және т.б.), күнделікті өмірде кездесеміз, сондықтан оның адам ағзасына зиянды әсерінің ерекшеліктерін, одан қорғаудың әдістері мен құралдарын ұсыну қажет.
Еңбек қауіпсіздігі тұрғысынан діріл-акустикалық факторлар, атап айтқанда діріл-ең көп таралған зиянды өндірістік факторлардың бірі. Олар барлық кәсіби аурулар арасында 2 және 3 орын алады. Күнделікті өмірде ірі қалалар халқының 30% - дан астамы виброакустикалық ыңғайсыздық жағдайында өмір сүреді. Сондықтан, қарастырылған дірілден қорғау шараларының жеткіліктілігін тексеру және рұқсатетілген діріл әсеріне санитарлық нормативтер талаптарының сақталуын қамтамасыз ету бөлігінде объектілерді салуға және қайта жаңартуға арналған жобалау құжаттамасының тиісті бөлімдерінің сараптамасын күшейту талап етіледі.
Діріл мәселелері шу деңгейіне байланысты, бірақ діріл әсері Шу әсерінен басқа көздерден туындауы мүмкін, сондай-ақ дірілдің таралу жолдары (сондықтан олармен күресу әдістері) шуылмен күресу әдістерінен өзгеше болуы мүмкін. Бұл дірілдің зиянды әсерінен қорғау мәселесін шешуді дербес реттеу қажеттілігін тудырады.
Діріл. Оның шығу көздері.
Діріл - денеге механикалық энергияны тербеліс көзінен беру кезінде пайда болатын механикалық тербелістердің бір түрі. Діріл дегеніміз-нүктенің немесе механикалық жүйенің қозғалысы, онда кем дегенде бір координатаның шамалары уақыт өте келе кезектесіп өсіп, азаяды.
Діріл өндіріс ортасының факторы ретінде Құрылыс өндірісінің әртүрлі процестерінде кездеседі. Ол бірқатар технологиялық процестерде қолданылады: діріл тығыздау, қалыптау, сығымдау, діріл бұрғылау, қопсыту, діріл тасымалдау және т. б.
Діріл стационарлық және жылжымалы машиналардың, механизмдер мен агрегаттардың жұмысымен бірге жүреді, олардың әрекеті айналмалы және өзара қозғалысқа негізделген.
Қалалық орта жағдайында рельстік қалалық көлік (трамвай, метрополитен), теміржол көлігі, ғимараттардың инженерлік-техникалық жабдығы (лифтілер, сорғы қондырғылары), жылыту жүйесі, кәріз, қоқыс құбырлары дірілдің қарқынды көзі болып табылады.
Діріл қаупі бар жабдыққа тойтарма, шапқыш, ұрғыш балғалар, бетоноломдар, таптауыштар, вибраторлар, бұрғылар, ажарлағыш машиналар, электр аралары және т. б. жатады.
Дірілдің әсері осы машиналардың жұмысы кезінде пайда болатын қарқынды шуылмен күшейеді.
Дірілдің жиілік құрамы бойынша:
* төмен жиілікті тербелістер (жалпы тербелістер үшін − 1 − 4 Гц, жергілікті тербелістер үшін − 8-16 Гц жиіліктердің октавалық жолақтарында ең жоғары деңгейлердің басымдылығымен);
* орташа жиіліктегі тербелістер (жалпы тербелістер үшін − 8 − 16гц, жергілікті тербелістер үшін − 31,5 − 63гц);
* жоғары жиілікті тербелістер (жалпы тербелістер үшін − 31,5 − 63 Гц, жергілікті тербелістер үшін − 125-1000 Гц).
Дірілдің уақытша сипаттамаларына сәйкес:
* тұрақты тербелістер, олар үшін нормаланатын параметрлердің шамасы бақылау кезінде 2 еседен артық емес (6 ДБ-ға) өзгереді;
* тұрақты емес тербелістер, олар үшін нормаланатын параметрлердің шамасы 1С тұрақты уақыттан өлшеу кезінде кемінде 10 минут бақылау кезінде кемінде 2 есе (6дб-ға) өзгереді.
Тұрақсыз тербелістер бөлінеді:
* уақыт бойынша тербелмелі, ол үшін нормаланатын параметрлердің шамасы уақыт бойынша үздіксіз өзгеріп отырады;
* адамның дірілмен байланысы үзіліп, байланыс болатын аралықтардың ұзақтығы 1С-тан асқан кезде үзік-үзік;
Дірілдің адам ағзасына әсері
Әр түрлі патологиялардың дамуы түрінде көрінетін дірілдің теріс әсері кәсіби аурулар арасында екінші орында (шаңнан кейін). Дірілге ұшыраған кезде адам денесі иық белдеуі, жамбас және Бас үшін тірек бетіне қатысты ("тұру" позициясы) 4 ~ 6 гц, бас иыққа қатысты ("отыру" позициясы) − 25 − 30 Гц болатын меншікті жиіліктері бар серпімді элементтермен массалардың үйлесімі ретінде қарастырылады. Көптеген ішкі органдар үшін
жиіліктер 6 − 9 Гц диапазонында болады.
Денеге жалпы діріл әсер еткенде, ең алдымен жүйке жүйесі зардап шегеді. Бұл бұзылулар бас ауруын, бас айналуды, ұйқының бұзылуын, өнімділіктің төмендеуін, әл-ауқаттың нашарлауын, жүрек қызметінің бұзылуын, көру қабілетінің бұзылуын, саусақтардың ісінуін және ісінуін, бірлескен ауруды, сезімталдықтың төмендеуін тудырады. Жалпы төмен жиілікті діріл метаболизм процестеріне әсер етеді, көмірсулар,ақуыз, фермент, витамин және холестерин алмасуының, қанның биохимиялық көрсеткіштерінің өзгеруімен көрінеді.
Жалпы дірілдің ұзақ әсеріне ұшыраған әйелдерде гинекологиялық аурулардың, өздігінен түсік тастаудың, мерзімінен бұрын босанудың жоғары жиілігі байқалады. Төмен жиілікті діріл әйелдерде жамбас мүшелерінің қан айналымының бұзылуына әкеледі. Жиілігі 0,7 Гц-тен аз жалпы діріл жағымсыз болса да, тербеліс ретінде анықталады, бірақ діріл ауруына әкелмейді.
Ішкі органдардың меншікті жиіліктеріне жақын жұмыс орындарының тербеліс жиілігінде механикалық зақым немесе тіпті үзілістер болуы мүмкін. Төменгі жиіліктегі жалпы діріл, омыртқааралық дискілер мен сүйек тіндерінің ұзақ мерзімді жарақаттануына, іш қуысының ығысуына, асқазан мен ішектің тегіс бұлшықеттерінің қозғалғыштығының өзгеруіне әкеліп соғады, төменгі арқадағы ауырсынуға, омыртқаның дегенеративті өзгерістерінің пайда болуына және дамуына, созылмалы лумбосакральды радикулит, созылмалы гастрит ауруларына әкелуі мүмкін
Дірілдеткіш машиналар мен жабдықтардың адам ағзасына әсерін төмендету:
* * мүмкін болатын процестерде дірілдейтін жұмыс органдары бар құрал-саймандарды немесе жабдықтарды дірілсіз жұмыс органдарына ауыстыру (мысалы, электромеханикалық кассалық машиналарды электронға ауыстыру);
* негізге қатысты дірілдеткіш машиналарды дірілден оқшаулауды қолдану (мысалы, серіппелерді, резеңке төсемдерді, пружиналарды, амортизаторларды қолдану);
* технологиялық процестерде қашықтықтан басқаруды пайдалану (мысалы, көрші үй - жайдан вибротранспортерді басқару үшін телекоммуникацияларды пайдалану);
* тербелмелі машиналар жұмыс істейтін технологиялық процестерде автоматиканы қолдану (мысалы, берілген бағдарлама бойынша басқару);
* * дірілден қорғайтын тұтқалары бар қол құралдарын, арнайы аяқ киім мен қолғаптарды пайдалану.
Пайда болу көзіндегі дірілді жою немесе азайту машиналарды жобалау және технологиялық процестерді жобалау сатысында да жүзеге асырылуы керек. Бұл жағдайда соққылардан, өткір үдеулерден туындаған динамикалық процестерді болдырмауға немесе барынша азайтуға ерекше назар аудару керек.Оның пайда болу көзіндегі дірілдің әлсіреуі жүйеде әрекет ететін ауыспалы күштерді азайту арқылы жүзеге асырылады. Айнымалылардың мұндай төмендеуі динамикалық процестерді статикалық процестермен алмастырғанда, айналмалы бөліктерді мұқият теңдестіргенде және т. б. мүмкін болады.
Егер діріл объектісімен байланыс болса, дірілдің берілуін қашықтан басқару, автоматты бақылау және қоршау дабылы арқылы азайтуға болады. Бұл әдістер оператордың дірілдейтін объектімен байланысын толығымен болдырмауы керек.Діріл деформациясы механикалық тербелістердің энергиясын жылуға айналдыру арқылы Діріл деңгейінің төмендеуіне негізделген.
Қорытынды
Сонымен корытындылай келе, Дiрiл тұрғысынан қауiптi мамандықтар кәсiби аурушандық пен мүгедектік кұрылымында алдынғы орындардың бірін алады. Сондықтан да алдын алу шараларын дер кезiнде жүргiзу мен дiрiлдiң қолайсыз әсерінің ертелінетін көріністерін анықтау маңызды болып табылады.
Негізінен діріл мәселелері шу деңгейінің проблемасымен байланысты, бірақ дірілге әсер ету шу әсерінен гөрі басқа көздерден туындауы мүмкін, өйткені дірілдің таралу жолдары (сондықтан олармен күресу әдістері) шуылмен күресу әдістерінен өзгеше болуы мүмкін. Бұл дірілдің зиянды әсерінен қорғау мәселесін шешуді дербес реттеу қажеттілігін тудырады.
Айта кетсек, дірілді машиналармен және жабдықтармен жұмыс істеуге тиісті біліктілік алған, қауіпсіздік ережелері бойынша техникалық минимумды тапсырған, медициналық тексеруден өткен 18 жастан кіші емес адамдар жіберіледі.
Пайдаланылған әдебиеттер
1.ГОСТ 31319-2006 (EH 14253:2003) Вибрация. Измерение об- щей вибрации и оценка ее воздействия на человека. Требования к проведению измерений на рабочих местах
2.ГОСТ 26568-85. Вибрация. Методы и средства защиты. Классификация
3.Защита от вибрации. − Режим доступа: ttp://edu.dvgups. ru/METDOC /ENF/BGD/BGD/ MU/UP_ZAD/MAMOT/1/3.htm.
.
Достарыңызбен бөлісу: |