Таби?атты ?ор?ау ?азіргі кезде ?мір с?рушілер ?ана емес сондай-а?, болаша? ?рпа?тарды? да денсаулы?ы мен хал-жа?дайы д?рыс ж?не ?з уа?ытында?ы шешімдерге т?уелді болатын ?азіргі кездегі м?селелерді? бірі.[1] Таби?атты

жүктеу/скачать 18,87 Kb. Дата 14.11.2022 өлшемі 18,87 Kb. #158037

Таби?атты ?ор?ау - ?азіргі кезде ?мір с?рушілер ?ана емес сондай-а?, болаша? ?рпа?тарды? да денсаулы?ы мен хал-жа?дайы д?рыс ж?не ?з уа?ытында?ы шешімдерге т?уелді болатын ?азіргі кездегі м?селелерді? бірі.[1] Таби?атты ?ор?ау - б?л таби?и жер ж?не су ресурстарын ?тымды пайдаланып, са?тауды ж?не ?дайы ?сіруді ?амтамасыз етуге ба?ыттал?ан мемлекеттік, ?о?амды?, ?кімшілік-шаруашылы?, техникалы?-?ндірістік, экономикалы? ж?не за?ды шаралар ж?йесі. ?аза?станны? таби?и ресурстарын ?ор?ау ж?не ?тымды пайдалану. ?аза?стан Республикасыны? М?жілісі ж?не ?кіметінде таби?атты ?ор?ауды к?шейтуге, республикамызды? таби?и ресурстарын ?дайы ?сіруге ба?ыттал?ан бір?атар за?намалы? актілер ?абылданып, пайдаланылуда. ?рбір облыстарды? жанында осы актілерді? орындалуын ба?ылайтын арнаулы мекемелер бар. Республикада таби?ат ?ор?ау прокуратурасы ??рылды. Ол ?аза?стан Республикасыны? таби?ат ?ор?ау туралы за?дарыны? орындалуын ?ата? када?алайды. ?аза?станда мемлекеттік ?йымдар торабы ??рыл?ан, оларды? ?ызметі бірегей ??рамды флоралар мен фауналары бар ?лкен аума?ты барынша ?за? са?тау?а арнайы ба?ыттал?ан. Б?л ?йымдар - ?оры?тар, ?лтты? таби?и саяба?тар ж?не ерекше ?ор?алатын аума?тар. ?аза?стан Республикасында 2003 жылы ерекше ?ор?алатын 25 аума? бар деп есептеледі, оларды? ?оры?тары 10, таби?и ?лтты? саяба?тары - 10. Б?л таби?ат ?ор?ау мекемелері шамамен 3 млн гектар аудан?а орналас?ан. ?лемге ?йгілі ?оры?тар Мына ?оры?тар ?лемге ?йгілі: Наурызым ?оры?ы - дала флоралары мен фауналарын ?ор?ау ?шін 1934 жылы ??рылды. М?нда бірегей дала ?ара?айлы орманы бар. ?ор?алжын ?оры?ы - д?ниеж?зілік ма?ызы бар суда ж?зетін ??старды? мекен орны ретінде Те?із-?ор?алжын к?лдеріні? таби?и кешенін ?ор?ау ?шін 1968 жылы ??рылды. Б?л жылыстайтын ??стар мен ?лемде ?те к?п ?я салатын ?о?и?аздарды? тыны?у орны болып табылады. Б?л екі ?оры? ?лемдегі жал?ыз ?ана бірегей ?лгі ?лшемді (эталон) аума? болып табылады. Онда сан алуан дала келбеті са?тал?ан. Б??-ЮНЕСКО жанында?ы білім, ?ылым ж?не м?дениет ж?ніндегі д?ниеж?зілік ?йым олар?а Д?ниеж?зілік м?ра нысан м?ртебесін берді. А?су-Жаба?ылы ?оры?ы - Батыс Т??іртауды? солт?стік аудандарыны? таби?и кешендерін ?ор?ау ?шін 1926 жылы ??рыл?ан. ?оры?та марал, елік, ар?ар, сібірлік таутеке, а?тырна? аю, ілбіс, до?ыз, жайра, ?лар ?мір с?реді. Барсакелмес ?оры?ы - б?л ш?л кешенін ?ор?ау ж?не со?ан т?н жануарларды? санын ?алпына келтіру ?шін Арал те?ізіндегі аралда 1939 жылы ??рылды. Аралда ??лан, б?кен, ?ара??йры? ?мір с?реді; Алматы ?оры?ы - б?л Іле Алатауыны? таби?и кешенін ?ор?ау ?шін 1964 жылы ??рылды. ?оры?та марал, ілбіс, ар?ар, сібірлік таутеке, а?тырна? аю, ?лар, ?ыр?ауыл, кекілік, ??р ?мір с?реді. Мар?ак?л ?оры?ы - б?л Мар?ак?л к?лімен ?оса О?т?стік Алтайды? таби?и кешенін ?ор?ау ?шін 1976 жылы ??рылды. М?нда с?т?оректілерді? 40 т?рі ?мір с?реді. Оларды? ішінде ?о?ыр аю, б?л?ын, марал, ??старды? 200-ге жуы? т?рлері ж?не жергілікті т?р - эндомик ос?ы балы?ы бар болатын ?лтты? саяба?тар ?лтты? саяба?тар да таби?ат ?ор?ауда ?лкен ?ызмет ат?арады, оларда орасан зор шектеулі шаруашылы? ?рекеттер шешімін тап?ан ж?не таныстыру?а арнал?ан танымжоры?тары ?ткізіледі. М?нда тыны?ып, денсаулы?ты ?алпына келтіруге, туризм ж?не спортпен ш??ылдану?а болады. Соларды? ішінде ІлеАлатауы, Баянауыл, ?ар?аралы ж?не К?кшетау мемлекеттік ?лтты? таби?и саяба?тар ке?інен таныс. ?лтты? саяба?тарда ?сімдіктер мен жануарлар ?лемі ?ата? ?ор?ау?а алын?ан. Республикада мейірімсіздікпен аулаудан саны кеміген дала киігі - а?б?кендерді ?дайы ?сіруге, Каспий ж?не Жайы? ?зені алабында?ы бекіре т??ымдас балы?тарды ?ор?ау ж?не тездетіп ?дайы ?сіру бойынша ш??ыл шаралар ?абылданды. Таби?ат ?ор?ау шаралары Таби?ат ?ор?ау шаралары - ?орша?ан таби?ат ортасына жа?ымсыз ?серді азайту?а, жою?а, елді? таби?ат-ресурсты? ?леуетін са?тау?а, жа?сарту?а ж?не ?тымды пайдалану?а ба?ыттал?ан шаруашылы? ?ызмет т?рлері. Таби?ат ?ор?ау ма?сатында?ы жобаланатын ж?не жоспарланатын шаралар кешені ?ндірісті дамытумен ж?не демографиялы? ахуалмен байланысты перспективалы? ?згерістерді ескере отырып адамдарды? денсаулы?ын ?ор?ау ж?не ?орша?ан ортаны ?ор?ау м?дделеріне сай келетін ?алыпты талаптарды? са?талуын ?амтамасыз етуге, ?орша?ан ортаны? жа?дайын жа?сартудан, таби?ат ресурстарын ?немдеуден ж?не не??рлым толы? пайдаланудан барынша тиімді экономикалы? н?тиже алуды к?здейді. Шаруашылы? ?ызметті жоспарлау кезінде оны? экологиялы? талаптармен ?ата? т?рде байланыстырылуы ?ажет. Таби?и ресурстарды ?тымды пайдалану шаралары Жер бетіндегі тіршілік иелері атаулылар ?орегі ж?не энергияны? негізгі к?зі бол?анды?тан, таби?и ж?не су ресурстарын ?тымды пайдалану кез келген елдер ?шін негізгі м?селелерді? бірі болып табылады. ?аза?станда ш?л, ?уа? (аридті) ж?не сорта? жерлерді? орасан зор аума?ы бар. М?нда таби?и ресурстар шектеулі, соны? салдарынан б?л аума?тарды ?тымды пайдалану республикамыз ?шін ерекше к?кейкесті м?селе болып есептеледі. Сонды?тан республика ?алымдарыны? алдына ?сімдіктерді? жа?а іріктемелерін жо?ары температура ж?не сорта?ды? сия?ты ?олайсыз факторлар?а т?зімділігі арт?ан жануарлар ?олт??ымдарын шы?аруды тездету міндеті ж?ктелуде. Солт?стік ?аза?станны? топыра? ?німділігін ш??ыл шектеу факторларыны? бірі топыра?ты ша??а айналдырып, же?іл ?шыратын жел эрозиясы болып табылады. М?ндай жерді жырт?ан кезде топыра?ты? жыртылатын ??нарлы ?абатын жел ?шырып ?кетеді. Атап айт?анда академик А. И. Бараев ?аза?станда топыра? ??деуді? эрозия?а ?арсы топыра? ?ор?айтын ?айырмасыз жырту ж?йесін жасап, ке?інен пайдалануда. Б?л ж?йеге с?йкес жырту кезінде топыра? ?абатын аудармай, арнаулы сыдыра ?опсыт?ыш (плоскорез) ар?ылы ??деп, тек арамш?птерді? 4 - 5 см тере?діктегі тамырын ?ияды, м?ндайда ?сімдік (паясы) а?ызында кесілген саба?тар тік ?алпында ?алады. С?йтіп топыра? ??рылымы са?талады да, ша??а айналмайды. Топыра?ты осылай ??деген кезде ауа?а ша? к?терілмейді. Осы технологияны? ар?асында ?аза?стан жыртылатын жерді са?тап, ?аза?станны? солт?стігінде асты?тан жо?ары т?сім алу?а ?ол жеткізді. Таби?ат – адамзат ?мір с?ріп жат?ан орта, орта? ?й, орта? мекен. Адам мен таби?ат – егіз ??ым. «А?аш жапыра?ымен, жер топыра?ымен к?рікті» дейді хал?ымыз. Таби?ат к?ркейіп, желегі жасыл тартса, адамны? да тынысы ке?ейіп, к??ілі к?терілері аны?. «М?уесі барды? ?уесі бар» дейді хал?ымыз. Таби?ат?а ?з ?йіндей ?арап, оны аяла?ан адамны? да ?орша?ан аясы ?демі болма?. ?йі? мен бау-ба?ша?а ?арай ?ара?аны? сынды т?тас таби?ат?а да сондай жанашырлы?пен ?ара?ан ж?н. Адамны? та?дыры таби?ат?а байлан?ан. Таби?ат болмаса, адам ?мір с?ре алма? емес. Таза ауасы мен шипалы суы, ну орманы мен ас?ар тауы жо? мекенні? ?адірі де аз. А?ашы оталып, суы тартыл?ан таби?атты? адамзат ?шін берері де жо?. Ал берері жо? таби?атта адам ?алай тіршілік кешпек. Суды? да с?рауы бар емес пе?! ?орша?ан ортасы лас, суы ла?, а?ашы улы таби?атты? адам?а да зияны к?п екені айтпаса да белгілі. Сонды?тан таби?атты аялау, о?ан ?ам?орлы? таныту жер бетіне келген кез келген ж?мырбасты пендені? парызы мен борышы болуы керек. Хал?ымыз топыра??а шы??ан жасыл ш?пті? ?зін ж?лу?а тыйым сал?ан. ?йткені ш?п – тауды? к?ркі, малды? жемі. Оны ж?лу ?зі?ні? тамыры?а балта шабумен бірдей. Таби?ат – адамзатты? анасы. Д?ниеге есігін аш?ан с?биге бар ризы?ы мен несібесін тосатын ана сынды таби?ат та буыны ?атайма?ан адам баласына бар болмысын беріп, береке сыйлайды. Ырысымен б?ліседі. Бала ша?тан ?тіп, ержеткен ша?та анамыз?а ?алай ?ам?орлы? ?ыл?анымыз сынды таби?ат ана?а да солай ?ам?орлы? ?ылуымыз ?ажет. Ананы? ашуы мен ?а?ары ?ашанда ауыр. Таби?ат-ананы? да ?а?ары адамзат?а же?іл болмас. Таби?ат, ?шкерелеп с?кпе бізді. Тазала, саумал ауа, Самалы?мен Заводты? м?ржасындай ?кпемізді. Санадан г?рі кейде сезім жетік, Сезімсіз болар мені? с?зім жетім... Таби?ат, Емде мені, Оралайын ?зі?сіз к?н жо?ына к?зім жетіп! – деп ?адыр Мырза ?ли а?ын жырла?андай, таби?аттан асып, одан ада т?тып еш?айда кете алмасымыз аны?. Ат айналып ?азы?ын табар. Таби?атты с?ю мен аялауды ?азірден баста?анымыз ж?н. Б?ла?ты? сылдыры мен тауды? жа??ыры?ын, ?амысты? сыбдыры мен ?айы?ны? к?бірін естіген жан еріксіз тебіренеді. Тынышты? табады. Ас?ар тау?а шы?ып та, сар жазы??а к?з ж?гіртіп те тынышты? табасыз. Таби?атты аяла?ан сайын адамны? да жаны аяулы болады. Жаны таза, ниеті кіршіксіз жаратылыс?а айналады. Демек, жан?а шипа, к??ілге медеу табар ортамызды неге са?тау?а, аялау?а тырыспас?а?! Таби?ат адамдар?а ?уанышты с?ттерді сыйлайды. О?ан с?йсініп, сіз жа?сылайсыз, мейірімді боласыз. Сонымен бірге сіз одан даналы?ты ?йренесіз. Алайда ол да б?рімізге к?мекке м??таж сия?ты. Бізге жерді? б?рін беру керек. Адамдар таби?атпен ренжімей, оны? т?р?ындарына зиян келтірмей дос болу керек. Біра? к?бісі б?л туралы ойланбайды. Жыл сайын к?сіпорындар атмосфера?а ??бырлардан мы?да?ан тонна к?йе, к?л ж?не зиянды газдар шы?арады. Біра? кез-келген ?сімдікте ша? мен зиянды газдарды ?стайтын арнайы ??рыл?ылар жо?. ?лкен ?алаларда к?ліктер ауаны денсаулы??а зиянды пайдаланыл?ан газдармен ластайды. Сонды?тан, жа?ында, бізді? елді? т?р?ындары велосипедті ?нататын болды. Б?л ?немді ?ана емес, сонымен ?атар экологиялы? таза к?лік екені белгілі болды. Сонымен ?атар, бізді? арамызда таби?и ресурстарды? зиянкестері де бар. Біз ?зіміз ?олданып ж?рген барлы? ?демі ж?не пайдалы заттарды ?алай жойып жіберетінімізді бай?амаймыз. Демалу ма?сатында к?лге саяхат жаса?анда, к?бінесе б?телкелер мен банкілерді жа?алау?а тастап кетеміз, орманда, к?ле?келерде ж?не су айдындарында ?сетін г?лдерді жинай бастаймыз. Біра? б?л г?л шо?тары к?п ?замай ?урап, еш?ашан адамдарды? ою-?рнегіне айналмайды деп ешкім ойла?ан жо?. Шашыл?ан ?о?ыс ?орша?ан орта?а зиян тигізіп ?ана ?оймай, бас?а туристерді? де к??іл-к?йін т?сіреді. ?ызы?ты а? аулау ма?сатында ормандар?а бару ар?ылы біз к?птеген жануарларды ??рта бастаймыз, сол ар?ылы к?птеген т?рлер бізді? планетамыздан жо?алып кеткенін білмейміз. Адам - таби?атты? ажырамас б?лігі. Таби?ат пен адам ?атар ??ым. Адамсыз таби?ат, таби?атсыз адам ?мір с?руі м?мкін емес. Адам таби?атты ?асиет т?туы керек. Таби?ат тіршілікті? ??т - берекесі. Таби?атты ?ор?ау міндетіміз. ?азіргі кезде экология м?селесі нашарлап кетті. Таби?атты ?ор?ау, са?тау ?азіргі жастарды? ?олында. ?аза? хал?ында таби?атты ??рмет т?тады. Адам таби?атты? патшасы деген ??ым бар. Сонды?тан таби?ат адам ?шін асыл ана. ?йткені адам баласы таби?атты? тіршілігінде ?сіп-?ніп, жетілген. Таби?ат - ырызды?ты?, ырыс пен мол ?азынасыны? ?айнар к?зі, адам денсаулы?ыны? сенімді са?инасы. ?азіргі таби?атты? ластануы ?лкен - м?селе. Б?л барлы? д?ние ж?зінде ?арастырылуда. Таби?ат-с?з жетпес с?лулы?, ба?а жетпес ?азына, к?з тоймайтын ?семдік, айтып жеткізе алмайтын ?ыры мен сыры мол ??былыс бол?анымен ?азір сол таби?ат нашарлап, ластануда соны? салдарынан адам ?міріне ?ауіпті жа?дай тудыруда. Біз таби?атта?ы ?рбір жай?алып т?р?ан а?аш?а ?ам?орлы? танытуымыз ?ажет. "Бір тал кессе?, он тал ек", "Жер ??тты болса, мал с?тті болады"-демекші, айналамызда таби?аттан лас иісті, ауру тудырушы бактерияларды жоюшы тал, жасыл желек. Егер осы м?селе ?аралмай ?ала берсе т??ірек ластанып кетеді. Мен ?зімні? ту?ан ?лкеме ?ара?ай, шырша, терек т.б. а?аш т?рлерін ексе екен, -деймін. Таби?атты? зардаптарына т?теп беру ?шін таби?атты ластамай ?ор?ауымыз керек. Таби?атты ?ор?ау - ?азіргі кезде ?мір с?рушілер ?ана емес сондай-а?, болаша? ?рпа?тарды? да денсаулы?ы мен хал-жа?дайы д?рыс ж?не ?з уа?ытында?ы шешімдерге т?уелді болатын ?азіргі кездегі м?селелерді? бірі.[1] Таби?атты ?ор?ау - б?л таби?и жер ж?не су ресурстарын ?тымды пайдаланып, са?тауды ж?не ?дайы ?сіруді ?амтамасыз етуге ба?ыттал?ан мемлекеттік, ?о?амды?, ?кімшілік-шаруашылы?, техникалы?-?ндірістік, экономикалы? ж?не за?ды шаралар ж?йесі. ?аза?станны? таби?и ресурстарын ?ор?ау ж?не ?тымды пайдалану. ?аза?стан Республикасыны? М?жілісі ж?не ?кіметінде таби?атты ?ор?ауды к?шейтуге, республикамызды? таби?и ресурстарын ?дайы ?сіруге ба?ыттал?ан бір?атар за?намалы? актілер ?абылданып, пайдаланылуда. ?рбір облыстарды? жанында осы актілерді? орындалуын ба?ылайтын арнаулы мекемелер бар. Республикада таби?ат ?ор?ау прокуратурасы ??рылды. Ол ?аза?стан Республикасыны? таби?ат ?ор?ау туралы за?дарыны? орындалуын ?ата? када?алайды. ?аза?станда мемлекеттік ?йымдар торабы ??рыл?ан, оларды? ?ызметі бірегей ??рамды флоралар мен фауналары бар ?лкен аума?ты барынша ?за? са?тау?а арнайы ба?ыттал?ан. Б?л ?йымдар - ?оры?тар, ?лтты? таби?и саяба?тар ж?не ерекше ?ор?алатын аума?тар. ?аза?стан Республикасында 2003 жылы ерекше ?ор?алатын 25 аума? бар деп есептеледі, оларды? ?оры?тары 10, таби?и ?лтты? саяба?тары - 10. Б?л таби?ат ?ор?ау мекемелері шамамен 3 млн гектар аудан?а орналас?ан. Таби?ат пен адам егіз ??ым.Таби?ат к?рінісі ?ажайып ?семдік.Б?л ?ажайып ?семдікті аялау адамзатты? парыз,ж?не оны? орны ерекше.Адам ?зіне ?ажеттіні? б?рін таби?аттан алады. Сол себепті таби?ат міндетті т?рде таза болуы тиіс. Б?гінгі та?да таби?атты ?ор?ау туралы к?птеп айтылуда.Адам таби?ат?а ?ам?орлы? к?рсету ?ажет ?йткені таби?ат – ??тты ?оныс болатынын еш?ашан ?мытпайы?. Адам - таби?атты? ажырамас б?лігі. Таби?ат пен адам ?атар ??ым. Адамсыз таби?ат, таби?атсыз адам ?мір с?руі м?мкін емес. Адам таби?атты ?асиет т?туы керек. Таби?ат тіршілікті? ??т - берекесі. Таби?атты ?ор?ау міндетіміз. ?азіргі кезде экология м?селесі нашарлап кетті. Таби?атты ?ор?ау, са?тау ?азіргі жастарды? ?олында. ?аза? хал?ында таби?атты ??рмет т?тады. Адам таби?атты? патшасы деген ??ым бар. Сонды?тан таби?ат адам ?шін асыл ана. ?йткені адам баласы таби?атты? тіршілігінде ?сіп-?ніп, жетілген. Таби?ат - ырызды?ты?, ырыс пен мол ?азынасыны? ?айнар к?зі, адам денсаулы?ыны? сенімді са?инасы. ?азіргі таби?атты? ластануы ?лкен - м?селе. Б?л барлы? д?ние ж?зінде ?арастырылуда. Таби?ат-с?з жетпес с?лулы?, ба?а жетпес ?азына, к?з тоймайтын ?семдік, айтып жеткізе алмайтын ?ыры мен сыры мол ??былыс бол?анымен ?азір сол таби?ат нашарлап, ластануда соны? салдарынан адам ?міріне ?ауіпті жа?дай тудыруда. Біз таби?атта?ы ?рбір жай?алып т?р?ан а?аш?а ?ам?орлы? танытуымыз ?ажет. "Бір тал кессе?, он тал ек", "Жер ??тты болса, мал с?тті болады"-демекші, айналамызда таби?аттан лас иісті, ауру тудырушы бактерияларды жоюшы тал, жасыл желек. Егер осы м?селе ?аралмай ?ала берсе т??ірек ластанып кетеді. Мен ?зімні? ту?ан ?лкеме ?ара?ай, шырша, терек т.б. а?аш т?рлерін ексе екен, -деймін. Таби?атты? зардаптарына т?теп беру ?шін таби?атты ластамай ?ор?ауымыз керек. «Экономика-бізді? ?мірімізде» саяхат саба?ы 8-11 сыныптар арасында ?ткізілді. ?ашы?ты?тан зум ?ткізілген шара ?леуметтік желілелерге ( инстаграмм, ватсап , мектеп сайытында?ы «Рухани жа??ыру» б?ліміне ж?ктелді. Бізді? ма?сатымыз о?ушылар?а таби?атты ?ор?ау, са?тау ?ажеттігі туралы ой, ынта ту?ыза отырып, ту?ан жер таби?атына деген с?йіспеншілігін арттыра білу ма?сатында суреттер сала отырып, сол сурет бойынша таби?атты ?алай ?ор?ау керек екендіктерін т?сіндірді. ?атыс?ан о?ушыларымыз таби?атта?ы с?лулы?ты к?ре білу, эмоциялы? ?сер ала білуге, ?з ортасында сымбатты да шыны??ан т?л?а болу?а баулу ??ру?а ?адамдар жасай алатынды?ына к?здерін жеткізе білді. Таби?атта?ы с?лулы?ты к?ре білу, эмоциялы? ?сер ала білуге, ?з ортасында сымбатты да шыны??ан т?л?а болу?а ?алыптаса білді. ?аза? хал?ыны? таби?атты, ?орша?ан ортаны, жан-жануарлар мен ??старды ?ор?ап, олар?а ?ам?ор болуын адамзатты? парыз деп т?сінгендігін негізге ала отырып, ?р сыныпта?ы о?ушылар суреттер салды. Балалар ту?ан ?лкені? таби?атын, а? мен ??старын, ?сімдіктерін таныстырды . Суреттер салып, ?ранды с?здермен таби?ат?а ?ам?ор болу?а ша?ырды. Жаса?ан ж?мыстарын, ?ндеулерін ?леуметтік желіліерге инсаграм, фейсбуктар?а ж?ктелді. ?орша?ан таби?атты?, я?ни, орман, ?зен – к?л, тау жоталарыны? с?лулы?ы адамзатты т?нті етіп келеді. ?кінішке орай, таби?ат аясында орын алатын ?рттерді? салдарынан ?орша?ан орта?а елеулі зиян келетіндігі а?и?ат. М?ндай ?рттерді? 80 пайызы т?р?ындарды? е?бек ж?не демалыс орындарында отты, сонымен ?атар, ауыл шаруашылы?ы техникасын пайдалану кезінде ?ауіпсіздік шараларын са?тамаудан орын алып жатады. Орман мен дала т?сінде ?ртті? туындауына адамдар кін?лі. К?бінесе таби?ат аясында демалатындар ж?не е?бек орнында отты пайдалану кезінде ?рт ?ауіпсіздік ережелерін са?тамайды. Демалыс орындарында, жеміс-жидек жинау кезінде, а?шылы? кезінде с?ндірілмеген сірі?ке, та?амды дайындау кезінде немесе жылыну ма?сатында пайдалан?ан алаулардан, а?шылы? кезінде атыл?ан о?-д?ріні? шо?ынан ?ура?ан ш?птер т?танып, ?рт туындайды. Сонымен ?атар, демалыс орындарында сын?ан шыны ?йнектерді? ?алды?тарын жиі кездестіріп жатамыз. Жазды? ысты? к?ндерінде сын?ан шыны ?йнектер к?нні? с?улесін линза ретінде к?шейтіп, ?ура?ан ш?пті? т?тануына ы?пал етеді. Атал?ан ?рттерді? ?серінен мемлекетімізге ?лкен шы?ын келтіріп ?ана ?оймай, со?ы ?ай?ылы о?и?алар?а ?ласады. Осы?ан орай, Т?тенше жа?дайлар департаменті ауданны? барлы? т?р?андарына тау, дала ж?не орманды жерлерде демал?анда, сонымен ?атар, ауыл шаруашылы?ы ж?мыстарын ж?ргізу кезінде ?ртке ?арсы ?ауіпсіздік ережелері мен нормаларын ?ата? са?тау ?ажет екендігін ескертеді. ?ртті? ?ай жерде ж?не ?ашан шы?уын болжау м?мкін емес. Ол кез келген уа?ытта ?ауіпсіздік ж?не техникалы? ережелерді са?тама?ан кезде болып т?ратын жайт.Сонды?тан, адамны? ?мірі мен денсаулы?ына, ?о?ам мен мемлекетке зиянын тигізетін, ?орша?ан орта?а ?лкен материалды? за?ым келтіретін кез келген ?ртті? алдын алу - баршаны? міндеті саналады. “Біз таби?атты? ?зін ?айта т?лететін ?рпа?пыз. ?рбір а?ашты, ?рбір б?та?ты, жал?ыз д?нді де ыжда?аттылы?пен са?тау, ?ам?ор болу – басты міндетті? бірі”, – дейді Ыбырай Жа?аев. Таби?ат – адам баласын д?ниеге келтіріп, бойында?ы бар махаббат мейірімін, к?н шуа?ын ж?регімізге ?ялататын аяулы мекен! Адамзат таби?ат аясында тіршілік ететіндіктен ?р т?л?а таби?ат к?ллі тірі жанны? ??тты ?онысы, алтын бесігі, ??т берекесі екенін жетік білуі парыз. Экологиялы? м?селелер мен ?орша?ан ортаны? ластану с?ра?тарын шешу бойынша о?ушыларды? адамгершілік, азаматты? ?станымы мен экологиялы? м?дениетін ?алыптастыру мектеп ?абыр?асынан басталуы тиіс. Осы т?ста Ма??ыстау облысы, М?найлы ауданында?ы №1 жалпы білім беретін мектепті? ?орша?ан ортаны? ластануы мен ?о?амны? экологиялы? м?селесі туралы білімді тере?дету ж?не бекіту ж?нінде «Таби?ат – бізді? орта? ?онысымыз» атты «Жас эколог» ?йірмесі о?ушыларыны? арасында сайыс саба? ?ткізілді. О?ушыларды? біліктілігін арттыру ?шін ?йымдастырыл?ан сайыс топты таныстыру, «Экологиялы? зардаптар» та?ырыбында шы?армашылы? ?ор?ау, «Ты? идея» шы?армашылы? ж?мыстарын таныстыру, интеллектуалды с?ра?тар, т?жірибе ала?ы сынды т?рт айналым бойынша ?тті. Сайыс барысында о?ушылар экологиялы? м?селелерді ?оз?ай отырып, к?кейде ж?рген с?ра?тарды? жауабын бірге табу?а тырысты. Сонымен ?атар ?здері дайында?ан макеттер мен к?ле?келі к?ріністерді таныстырып, м?найды? су?а кері ?серін т?жірибе ала?ында аны?тады. ?азылар ал?асы же?імпаз топтарды аны?тап, ма?тау ?а?аздарымен марапаттады. ?азір тек бізді? елде емес, б?кіл ?лем бойынша экология м?селесі к?рмеулі болып т?р?аны белгілі. Орман ал?аптары мен те?іздер аса ?ауіп-?атерді? алдында т?р?аны б?рімізді ала?дататын м?селе. ??нарлы жерлерді? де ?з ?асиетін жо?алтуы сия?ты т?рлі жа?дай адамзат ?рекетіні? ?серінен екенін ??ынуымыз тиіс. Сол себепті ?скеле? ?рпа?ты? ?рт?рлі а?паратпен ж?мыс істеу да?дысын дамыту, ал?ан білімін на?ты ?мірлік жа?дайда ?олдану?а ?йрету ма?сатында жо?арыда атап ?ткен сайысты ?йымдастыруды? ма?ызы зор. жүктеу/скачать 18,87 Kb. Достарыңызбен бөлісу: