Танымдық іс-әрекет адам өміріндегі үрдістен қалыптасады. Бала дайын ақыл-оймен, танып-білуге дайын қабілетпен тумайды

Кіріспе

Мектепке дейінгі білім берудің басындағы басты мәселе болып олардың оқуға деген мотивациялық дайындығының жетіспеуі, осыдан оқуға деген тұрақты қызығушылығының жоқтығынан көрінеді.

Ұсынылып отырған әдістемелік құралдың мақсаты:

Мотивациялық жоспардағы қиыншылықтан өту үшін балаларға қызықты оқу сабақтарын жүргізу, яғни арнайы оқу-дидактикалық түрде, дамушы ойындар арқылы, болған сабақ арқылы баланың оқуға деген қызығушылығының тууы және баланың шеберлігі көзделген.

Берілген әдістемелік құралда мектепке дейінгі балалардың дамуына берілген: кіріспе, техникалық карта, болашақ жоспар, сабақ дәрістері толық (барлығы 24 интегралды сабақ). Курс сабағы мектепке дейінгі балаларды өмірге дайындайды, баланың біліктілігін қалыптастырады. Тәрбиелеудің және оқытудың басты түрі ойын болып табылады, яғни бұл баланың шынайы қалпы. Мысалы, қабылдауды дамытуға арналған ойындар – «Кілем дүкені», «Өзін ақтару», «Сиқырлы бояу езетін тақтайша», елестетуді дамыту үшін – «Сиқырлы жұмыртқа», «Болады-болмайды», «Сиқырлы орман», «Жазу (сурет салу)?», зейінді дамыту үшін – «Үздіксіз іздеу», «Түйме» және т.б. Оқу-дидактикалық ойынға бірінші талап, балалармен өткізілген, олар танымдық қызығушылығын дамыту үшін қолданылған. Осы көзқараспен балаға ойынның аса пайдалы, келесі талаптармен жауап қайтарады:

- баладағы қызығушылықтың өз бетімен қабілетінің тууы;

- өзінің қабілетін көрсету үшін балаға мүмкіндік беру;

- жарыстарға баланы еліктіру;

- дағды мен икемін қалыптастыру және өздігінен білімді іздестіруге жағдай жасау;

- ойын арқылы жаңа білім қайнар көзі мен икем және дағдыны бала үшін қол жетерлік болуы;

- жетістік үшін еңбегі сіңген мақтау қағазын алу, онда сен қанша рет ойынды жеңгені туралы емес, онда қанша дағды, икем және жаңа білім алғаны туралы деманстрация.

Балаларға ең алдымен мынандай ойындар керек, онда олар өздеріне жаңа білім алу үшін ашады, елесі, зейіні, ойлауы және баланың сөйлеуі, шығармашылық қабілетін дамытуға көмектеседі.

Негізгі дамытқыш ойындарда келесі қағидалары бар:

- Баланың қызметін ойын элементтерімен сәйкестендіріп және ойыннан оқуға өту, ойын-тапсырма арқылы ізденіс қызметі.

Осы дағдыларды қалыптастыру арнайы орталықтарда, осы қасиеттерді дамытады, онда білім беру аймағы анықталады: «Таным», «Коммуникативтілік», «Шығармашылық», «Әлеумет», «Денсаулық».

- баланың қабылдау жүйесін дамыту
- есте сақтау қабілетін дамыту (көру, есту, сипап-сезу, т.б.). Арнайы және арнайы емес назар.
- ойлау қабілетін арттыру (өз еркімен ойлау қабілеті, өз шығармашылық қасиетін көрсету, қиындықтарды оңай жеңу, салыстыру, жалпылап және талдай білу қасиеті).

Қиялдау қабілетін дамыту: ертегі жаза білу, жұмбақтарды шеше және таңғажайып бейнелерді ойлап таба білу.

Қолдың және саусақтардың бұлшық етін және денсаулықты дамыту.

Ойын арқылы қызығушылықпен танымдылықты ояту.

Еңбек қорлыққа тәрбиелеу.

Өзін-өзі бағалау және ұстамдылық қасиеттерін қалыптастыру.

Тәжірибелік маңыздылық баланы дамытудан тұрады:

- қоршаған ортаны тандап өткізу.

Технологиялық карта бес бөлікті қамтиды, ойынды жаттығулар мен тапсырмаларды қосу; есте сақтау мен зейінді дамыту, мәдени ойлауды жоғарлату, шығармашылық қиялды жетілдіру, психогимнастика және сөздік қорды дамыту. Сабақ барысы қыркүйектен тамызға дейін айына екі реттен деп жоспарланған. Барлығы 24 сабақ. Сабақтың жекеленген бөліктері: ойындық жаттығулар және ойындар, т.б. Оны баланың тәуелсіз тапсырма ретінаде қолдануға болады.

Мәселе: Мектепке дейінгі балалардың қызықты танымдық дамытушы ойындардың қалыптасуы.

Өзектілігі:

Дамытушы ойын – бұл бала үшін ой иелігінен өткен құбылыс, оған бала өз еркімен ойынға қатысып, даңа тәжірибе алмасып, одан алған білімі оның жеке байлығы болады, сондықтан оны басқа жағдайларда қолдана алады. Алған тәжірибесі балаға өз ойында қолдануға мүмкіншілік беріп, оның шығармашылық ұсынысының дамуы.

Адамның әрекеті екі түрлі болуы мүмкін: іске асыру және репродуктивтік, кіріктірілген және шығармашылық. Репродуктивтік түр біздің есте сақтау қабілетімен тығыз байланысты. Оның түпкі мағынасы бала бұрынғы білімін қайталап, еске түсіреді, сол арқылы бұрынғы білімін қайталап еске түсіреді, сол арқылы бұрынғы мәселелерін шеше алады. Бұл түр ешқандай жаңа түр болмайды. Оның негізгі бұрынғы білгенін толық және толық емес қайталау болып табылады. Бұндай тәжірибе бала үшін маңызы бар, ол қоршаған ортаға дағдылануды жеңілдетеді, күнделікті дағдыларды пайда болдыра отыра оны біркелкі жағдайларда қайталап отырады. Органикалық жадтың негізгі, репродуктивтік қабілеті өзгереді, бұрынғы өзгерістерді сақтайды. Олардың арақатынасындағы байланысты нығайта түседі. Баланың қиялы мен кіріктірілген жадқа қарсы болмайды, сондай-ақ жаңа сәйкестіктерді іздейді. Бірақ адам жеке жағдайға бейімделе алмаса ол тек бар тәжірибесі мен өмір сүрсе, онда ол қоршаған ортаға да бейімделе алмайды.

Қиял – бұл барлық шығармашылық жұмыстың негізі. Баланың жалпы дамуы үшін қиялдың маңызы зор. Ерте жастан бастап балалардың ойында шығармашылық үрдіс көріне бастайды. Ойын бала үшін тек қана алғашқы әсер емес, сонымен қатар оның комбинациясы.

Қиялдың негізі өте күрделі болып табылады және сыртқы қабылдаулар, баланың тәжірибесінің негізін құрайды. Бұл әр түрлі қабылдау, тапсырмаларды шешу, құбылыстар және тағы басқалар жатады. Оған есту және көру қабілеті де жатады. Ең қиыны қабылдау. Сондықтан тәрбиелеуші баланың қиялын дамыту үшін оған көмек беруі керек.

Бұл күрделі үрдістің құрылуы диссоциоциялық талдау және ассоциациялық қабылдау болып табылады.

Бұл үрдіс баланың барлық даму жағынан маңызды, бұл түсінік пен абстракты ойлаудың қалыптасуының негізі. Сондықтан көптеген ойындарда ойлау қабілетін арттыру өте маңызды. Бұл ойын арқылы логикалық тізбекті жалғастыруға, ресурстарды таба білу және интеграция көмегімен ассоциоция көмегімен жасауға көмектеседі.

Дамыту ойындарында балаға әдейі қиын жағдайларды тудырады, ол одан шығар жолды таба білу керек. Сол арқылы бала ойлау қабілетін артырады.

Дамыту ойындар баланың бойындағы өзін-өзі ұстау және жинақылыққа үйретеді. Бұндай ойындардың шарттары баланың басқалардың ойындағы қателігін көріп өзі жақсы ойнай бастайды. Ақырындап ол дұрыс ойнап, ұстамды болып, әдептілік нормаларын ұғынады.

Дамыту ойынның екі аспектісі бар:

1. Танымдық – баланы неге үйреткеніміз келеді, ол үшін қандай тәсілдер қарстырамыз.

2. Тәрбиелік – әріптестіктің түрі, балаға үйрететін басқа адамдармен қарым-қатынас жасау формасы.

Дамыту (жетілдіруші) ойынның мақсаты: нақты білім беру емес, белгілі бір психологиялық қасиеттерді дамыту.

Қорытынды: Дамыту ойынында баланың еске сақтау қабілетін арттыру, ойлау қабілетінің жұмыс істеу және т.б., сондай-ақ белгілі бір әрекеттер жасау қажеттілігі, салыстыру, жалпылау, көрген-білгеніне жауап беру және сөйлеу қабілетінің қалыптасуы.

Баланың қалыптасуын ойын арқылы және жаттығу, тапсырмалар арқылы қалай анықтауға болады.

Баланы мәселесі көп жағдайға әкелу. Оның іс-әрекеті жұмыс барысында өзіндік қанағаттандыруға әкелді, кейіннен ол сұрақтар тудырады, олардың өзіндік танымдық мағынасы болады.

Дамыту ойындар

Ойындағыны іске асыру -

ойын жағдайына балалар кіреді және ол өзінікіндей қабылдайды.

Ойын әрекеті -

белгілі қозғалыстар, құралдармен алмасу, құралдарды іздеу және тағы басқалар жатады.

Оқыту тапсырмалары -

ойындағы жеке жетістіктерінің маңызды жағдайы және оның басқа қатысушыларымен эмоционалдық байланысы.

Ойындағы мәлімет -

ойынға баланы талаптандыру, үйрету және дамыту үшін ерекше мағына береді және сонымен бірге ойынның ниетін жүзеге асыру.

Ойынның ережесі -

ойынды іске асыру үшін ойын әрекеті мен оқыту тапсырмасын, балалардың санасында ойынды іске асыру.

Мақсаты: Дамыту ойындар көмегімен баланың танымдық біліктілігін қалыптастыру.

Тапсырмалар:

Танымдық үрдісін дамыту.

Мәдени ойлануды жоғарлату.

Шығармашылық қиялын дамыту.

Жеке тұлға қасиетін қалыптастыру:

- байқағыштық,
- талпынушылық,
- білімге құмарлық.

Өзіндік баға мен өзіндік бақылауды дәл қалыптастыру.

Өнімді іс-әрекет түрі арқылы баланың жеке тұлғасын дамыту

Танымдық қызығушылықтың бет бұрысы

Танымдық және білімділік адамның қызықты қабілеттерінің бірі, ол қоршаған ортаға деген қатынасын білдіреді.

Танымдылық ол тума біткен талант емес, ол тәрбиелеу мен оқыту барысында қалыптасады, қоғамдық тәжірибе арқылы бала қалыптасады, жалпы білім мен барлығы әсер етеді. Танымдылық пен білімділікті дамыту ол тәрбиешімен балаға байланысты. Танымдық қызығушылықтың қалыптасуына әлеуметтік өмір, басқаның өмір тәжірибесі және жеке тәжірибесі әсер етеді.

Танымдық қызығушылық көбінесе өмірдің белгілі бір түріне бағытталады. Танымдық қызығушылық интелектуалды белсенділіктің эмоционалды қатынастарын өзіне қосады.

Д.Ушинский оқуға деген қызығушылықта «қызықты, толық ой» деп атаған. Ол баладан қызығушылық оятып, оның қуанышын бірге бөлісіп жатады. Қызығушылық баланың еңбекқорлығын арттырады, ол ең қызықсыз жұмыстың әрін келтіреді. Танымдық қызығушылық қоғамға деген белсенді қатынасты көрсетеді, сондай-ақ білімді қабылдау немесе жұмысты қиыншылықсыз орындау.

Танымдық қызығушылық мүмкіншілігіне қарай мидың жұмыс істеуін қалыптасуының негізі бола алады.

Танымдық қызығушылық қалыптасуы толық оқыту үрдісі кезінде және тәрбиелеу барысында жүзеге асады.

Білімділікті және танымдық қызығушылық ойды дамыту сабақтарында, ойында, еңбекте және қоғамда қалыптасады.

Танымдық қызығушылықтың негізгі сипаттамасы мыналар: көпжақтылық, тереңділік, тұрақтылық, динамикалық, әрекеттілік

Баланың танымдық қызығушылығын қалыптастыру

Динамикалық – білімі, баланың өзімен бірге қозғалмалы жүйені қалыптастырады, онда тез орналасады және іске қосылады, әр түрлі жағдайда вариантивті қолданылады және баланың ақыл-өрісі әрекетіне қызмет етеді.

Ақиқаттылық – баланың белсенді іс-әрекеті, оның заттар мен құбылыстармен танысуға бағытталған қиыншылықты жену, мақсатқа жету үшін ерігін күшщейту пайда болады.

Қағидалары:

1. Оқу мен ойын элементтері баланың іс-әрекетіне үйлесіп, ақырындап ойыннан – біртіндеп танымдық-ізденіс іс-әрекетіне айналады.
2. Ойынның шарттарын және тапсырмаларын қиындату.
3. Баланың шығармашылық потенциалын дамыту.
4. Тәрбиелік мен оқытушылықтың бірдей әсер етуі.
5. Баланың ішкі және сыртқы белсенділігі арасындағы ұйымдастырушылық байланыс.

Бірлестік іс-әрекеттерінде баланы ұйымдастыру:

1. Жеке – дара ойындар
2. Кіші топтармен жұмыс
3. Ойындар тапсырмалары
4. Мимикалық жаттығулар
5. Сөз шығармашылығы
6. Ойын гимнастикасы
7. Ортаның құбылмалдығы
8. Монотипия
9. Модельдеу
10. Жағдай мәселелерін шешу.

Танымдық қызығушылықтың қалыптасуы:

Көптеген тәрбиелік әрекеттерден және баланы өзіне қарату үшін қорғағыштық, көңілдік, таңқаларлық және де аяушылық қасиеттерін талдап едім. Эмоционалдық тәрбиенің негізінде баланың қызығушылығын арттыру, оның бірденеге деген икемділігі. Мысалы, Нұраманға құстар қызықтырады: оның көп түрлілігі және ішкі түрі. Ата-аналарға «3 сұрақтың моделі» атты жобада қатысу деген ұсыныс. Біз барлық балалармен қызықты ақпарат жинай бастадық. Ақбота ертегілерді ұнатады – кең үлгіні «Теремок білімі» оның күнделікті қызығушылығы.

Танымдық қызығушылық шарты балаларда әрине қалыптаса бастайды. Еризат, және Дариғаның әнге деген қызығушылық оянды, олар әнге, дыбысқа, өте оңай бейімделеді. Ал Ләйлә үй өсімдіктерін қорғағанды ұнатады. Ақбота, Рахат сурет салғанды қалайды. Оларды әр түрлі түстер қызықтырады.

Әр балаға деген жеке қатынас тәсілі өте маңызды. Ақтілек, Мерей, Алдияр ұялшақ болғандықтан, оларға көп назар аудару керек. Олардың жасағандарын қолдап бір-біріне деген қатынасын жақсартуға тырысады.

Оқу барысы өзіне көп назар аударғанды талап етеді. К.Д. Ушинский назар аударуды «Қоршаған ортаға деген қақпа» - деді. Назар аудару оқу барысына танымдық қызығушылықты арттырады. Баланың білімділігін арттыру үшін жұмбақ жағдайды да қолданады. Бірақ балалардың танымдық қызығушылыққа деген қызығуы кей жағдайда жоғалады, сондықтан мен бір бағыттық жаттығулар.

Басты шарт оның динамикалық білімді және дамытушы ойындарды жалғастыру болып табылады.

Дамытушы ойындар арқылы баланың қызығушылығын арттыру, балаларды ойлануға әкеп соқтырады, ой елегінен өткізу жұмбақтарды шешу. Балалар алдына маңызды тапсырма қойып, оны шешу жолы: салыстыру, ақылға салу, еске түсіру.

Тәрбиелеуде ең маңызды мағына «нәтижені тосу» болып табылады. Бұл нәтиженің жобасы баланың ойы мен қабілетінің артуына ықпал етеді. Ақырындап балаларда өз еркімен мақсат қойып, одан нәтиже алу қабілеті қалыптасады.

Шығармашылық ойының дамуы, қалыптасуы басты негізінде білімнің артуы арқылы жүзеге асады. Ол тәрбиешінің тікелей қатысы арқылы жүзеге асады. Ол тәрбиешінің тікелей қатысы арқылы жүзеге асады. Танымдық қызығушылықтың негізгі тәрбиесі, ол тәрбиешінің жарқын ойлары мен оның бала тәрбиесіндегі белсенді тәсілі.

Қорытынды: Дамыту ойыны барысында баланың есте сақтау қабілетін арттыру, болып табылады және оның ойлау қабілеті жұмыс істей бастайды. Күнделікті талдау, синтез, салыстыру, жалпылау, көргеніне жауап беру және қорытынды жасау, сондай-ақ сөйлеу қабілеті қалыптасады.

Дамыту ойындар

1-блок. Есте сақтау мен зейінді дамытатын ойындар

2-блок. Мәдениетін ойлауды жетілдіретін ойындар

3-блок. Шығармашылық қиялды дамытатын ойындар

4-блок. Психогимнастика, мимикалық жаттығулар

5-блок. Сөздік қорды дамыту

Психогимнастика

Танымдық біліктілікті дамыту үшін жеке тұлғаның сапа өлшемі

Білімге құмарлық

Болашақтар:

Мектепке дейінгі жеке тұлғаны қалыптастыру, танымдық дағды әрекеттерін иеленуші, әлемннің жалпы картинасын түсіне білетін және өмірдің керек мәселелерін шешу үшін мәліметтерді қолдана алуы.

Тәрбиешілер отбасымен бірге жоспарлау.

Кезеңді мәселе жұмыстары:

1 кезең. Мотивациялық-бағдарламалық – дамытушы ойындар арқасында баланың танымдық қызғушылығын қалыптастыру үшін жағдай жасау керек.

А) диагностика

Б) әдебиеттерді зерттеу

2 кезең. Дайындық – оқу-танымдық қызығушылығын дамыту деңгейін жоғарлату.

А) Техникалық картаны өндеу

Б) Дамытушы ойындар қолданудың арқасында сабақтың құралдарын дайындау:

- ес пен зейінді дамытуға

Дайындауға ата-аналар мен балаларды тарту.

В) Ұжымдық ойынды өңдеу, танымдық құзыреттілігіне қалыптасып бағытталған:

- ойын жаттығулар

Г) Дамытушы ойындар қолданып дәрістер өңдеу

Д) Болашақ жосарлауды өңдеу

3 кезең. Негізгі зерттеудің нәтижелігі.

1. Танымдық қызығушылықтың қалыптасуы және білімді меңгеру нәтижесін бақылау.
2. Ашық қарастырылуы.
3. Ата-ана үшін дамытушы ойынға құралды шығару.

4 кезең. Жалпылама.

1. Оқу әрекетінің өзара талдау және өзіндік талдау.
2. Өз іс-әрекет нәтижесін талдау және өзіндік талдау.
3. Жұмыс өтілімін жалпылау.

Оқу-тәрбие үрдісінде қолданылатын дамыту ойындар технологиясы:

Дамыту ойындар – тапсырмалар жинағы, оны балалар моделдеу, кесте-карточка көмегімен шешеді, ал индивидуалдық тапсырмаларға – «Білім ордасы», «модель-коллаж», «Көңілді күй», Проппа Картасы, Кішкентай Адамдармен моделдеу.

Тапсырма көптеген қиындық көлемінен тұрады: жеңілден қиынға, не танымдық қызығушылықты қолдайды. Ойында тапсырмалардың қиындығы көбейе беруі балаға алға қарай ұмтылуға жағдай жасайды және ешкімнің көмегінсіз оны жүзеге асырады, оөзінің шығармашылық қабілетін дамытады, оқуға қарағанда, қайда барлығы түсіндіріледі және балада атқарушылық қалыптасады. Тапсырманы шешуде баланың алдына көрінетін түр мен заттарды түйсіне сезіну тұрады. Бұл тапсырманы шешіммен сырттай қарастыруға рұқсат береді және нақты тапсырманы орындауын өзі тексереді.

Дамыту ойындарда мен оқудың негізгі қағидасын жүзеге асырамын – жеңілден ауырға және ең маңызды шығармашылық іс-әрекеттер қағидасы қабілеттілігіне қарай ерікті болады.

Дамыту ойын маған көмектеседі:

Баланың шығармашылық қабілетін дамыту.

Тапсырма жағдай жасайды, ол қабілеттерінің дамуынан асады.

Ерікті шешімді іздеуге жағдай табады, бала оңай тез дамиды.

Дамыту ойындар мағынасына қарай көп түрлі, қинағанды ұнатпайды және жағымды атмосфераны құрады және де көңілді шығармашылықты жасайды.

1. Мәселелік оқыту – ол оқыту әрекетінің ұйымы, онда тәрбиеленушілердің ерікті әрекеттерін белсендіреді және мәселелік жағдайды тудыруды ұсынады, нәтижесінде білім дағдыларын меңгереді, істей алады және ойлау операциясын дамытуға әкеледі.

Мәскелелік әдістер – бұл әдіс, негізгі мәселелік жағдайды тудырушы, белсенді танымдық әрекет, іздестіруде құрайтын және итермелеген балалармен мәселені шешу.

Мәселелік жағдайды тудырудың тәсілдері:

Олар өздері оның шешу тәсілін табуға ұсыналған қарама-қайшылықтың түбіне жету

Әртүрлі жауаптың мазмұндамасы

Тәжірибелік білімін анықттау, қорытынды, жалпылама және салыстыру арқылы талпындыруға ояту

Мәселелік тапсырмаларды құру.

2. Пропп картасы

«Пропп картасының мүлкі... – олардың әр қайсысы – ертегі әлемін кезу...». (Джонни Родари). Әр функция – баланың өз әлеміне тоқталу.

Пропп картасы орынды:

1. Көптеген мәліметті есте сақтау байқағыштық, әдемілікті қолдану арқасында ұстайды, ал ертегіні ойлап шығаруда оны продуктивті қолданудан анықталады.
2. Карта бұл жалпылама іс-әрекеттер. Түсініктері. Логикалық ойлау, абстрактінің біртіндеп қарқынды дамуы, жағдайы, әрекетті, нақты батырлығы абстрактілі болады.
3. Карта зейіннің дамуын, қабылдауын, фантазия мен шығармалылық елестетуін жүзеге асырады. Ерік қасиеттерін, эмоционалдық ортасын жалпылайды. Байланысты сөздерді белсендіреді және сөздікті жалпылайды. Ізденіс белсенділігін жоғарлатады. Өзімен жастылармен өзара қатынасын жақсартуға көмектеседі.
4. Баланың әлеуметтік тәжірбиесін жалпылайды.
5. Баланың сенсорлық дамуына көмектеседі, яғни карта барлық сезім мүше органдарына жайылады.

3. Көрнекілікпен моделдеу – бұл зерттелген объектінің бар көлемін қайта жаңғырту. Оның орынбасары мен онымен бірге жұмысты құру.

Моделдеу бірнеше кезеңнен тұрады:

Сенсорлық материалды ұғу және талдау.

Белгі-таңба тіліне оны айналдыру.

Моделмен жұмыс.

Мектепке дейігі балалардың өздігінен қатысу арқасында әрдайым үлесін жоғарлату ақырындап анықталатын көрнекілік моделдеу дағдысын қалыптастыру өтеді.

4. КАМ – кішкентай адаммен моделдеу – адам бейнесінде бейнеленген қатты, жұмасақ және газ түріндегі зат. Балаға көрнекілік арқылы түсіндіруге және құрал мен заттың ішкі құрылымын моделдейді. Осыдан мынандай қорытынды шығады, барлық құралдар мен заттар көптеген кішкентай адамдардан құралады. Тегіс моделдеу және кубиктерден, кірпіштерден және конустардан орналастырылған.

Ұсынылатын дамыту ойындар:

1. «Білім ордасы» - көлемді моделдеу сөз тапсырмаларын шешуге жол ашады, иллюстрация арқылы істей алатынын ашады, өзіндік сюжетті құрастырады, шығармашылық елесін дамытады, қабылдауын дамытады, баланың танымдық-сөзін дамытуды жақсартады.

2. «Коллаж «Көңілді-күй» - адамның түрін жазық моделдеу. Көптеген бет пішіні. Әртүрлі пішіндегі заттардан көп түрлі бейнелер құрастыруға көмектеседі, сонымен бірге психологиялық үрдістерді, яғни қабылдау, есте сақтау, зейін мен тактикалық сезім мүшелерін дамыту.

3. «Үш сұрақты моделдеу» - анықталған пәнге жинаған мәліметтерге дидактикалық құрал жазу. Өзімен қолдануға қорапша алу керек, қабылғаларында төрт қалтасы, олар әр түрлі геометриялық фигура түрінде бейнеленген болу керек: «Тақырып», «Не білеміз», «Не білгіміз келеді», «Кімнен сұрағым келеді».

4. «Сиқырлы батыр кернейші » - көлемді моделдеудің белгілері, топтағы орта белсенділігін анықтайтын, сонымен бірге танымдық белсенділігі мен эмоционалдық компонентін тудыру үшін оқу-ойындық әрекетті қолдану.

5. «Журнал» мен «Ұяшық» газетін шығару – ата-ана мен балалар үшін.

6. «Татуласу» -құрал. «Алақан» көңіл-күйді тудыру үшін

7. «Құбылмалы орта» - пласмасты доптармен орта құрып, онда сезім, қобалжушылық, іс-әрекет туралы сөйлесу.

Сабақтың мазмұны

Тақырыбы: Кішкентай адамдар.

Мақсаты: «Кішкентай адамдар» түсінігі арқылы моделдеу

Біліктілік тапсырмалар:

«Кішкентай адамдар» негізінде балаларды молекулалық теориялармен таныстыру. Заттардың бір агрегаттық күйдегі, екінші агрегаттық күйге көшумен таныстыру.

Дамытушы тапсырмалар:

Оқу тәсілдерін әрі қарай дамыту.

Тәжірибелік бағытты да дамыту.

Тәрбиелік тапсырмалар: қоршаған ортаға деген қызығушылығын тәрбиелеу.

Құралдар: «Кішкентай адамдары» бар карточкалар, су, қорап, мұз, спирт және құбыр.

Сабақ барысы:

Тақтада «кішкентай адамдар» бейнеленген карточкалар жабысып тұр. Педагог балаларды тақтаға қарауды сұрайды.

Тәрбиеші: Бүгін бізде тағы да қонақ. Бірақ ол өте ерекше. Олар адамға ұқсайды. Бірақ ол өздерін қызық ұстайды. Бәлкім сендер оны білесіндер? (балалардың жауабы).
Тәрбиеші: Дұрыс, бұл шынымен «кішкентай адам». Олар біз бар жердің бәрінде бар, сондықтан оларды солар атайды. Олар қатты, сұйық, және газ түрінде болады. Олар өте кішкентай, сондықтан олар кру өте қиын. Ғалымдар оларды микроскоппен көріп, оларды кішкентай адамдар деп атайды. Олар өздерін әр түрлі ұстайды.
Тәрбиеші: Ал айтыңдаршы, қатты «кішкентай адамдар» өздерін қалай ұстайды.
Балалар: Олар қолдап қатты ұстайды.
Тәрбиеші: Ал сұйық адамдар өздерін қалай ұстайды?
Балалар: Олар бір орында тұрмай, жүгіріп жүреді.
Тәрбиеші: Қандай қатты заттарды сендер білесіндер?
Балалар: Қатты тастар – бұл тас, метелл, ағаш, пластмас, әйнек, мұз, жер, және т.б.
Тәрбиеші: Ал адамдар қай жерден қатты ұстамды, қорда, ағашта, әлде темірде ме?
Балалар: Темірден адамдар қатты ұсталады, темір ағашқа қарағанда қаттырақ. Ағашты арамен кесуге болады, ал темірді олайкесе алмайсын.
Тәрбиеші: Ал сұйықтықты қалай білесіндер?
Балалар: Су, сүт, бензин.
Тәрбиеші: Қандай газ текті заттарды білесіндер?
Балалар: Ауа, газ.
Тәрбиеші: Ал айтындаршы, жерде қандай зат көп?
Балалар: қатты, сұйық, әлде газ ба? (балалар жауабы).
Тәрбиеші: Осы сұраққа дұрыс жауап беру үшін, біздің планетеда қалай аталатының және қандай түсті екенің еске түсіру керек.
Балалар: Ол көк түсті
Тәрбиеші: Неге біз оны көк түске ұқсатамыз?
Балалар: Себебі жерде су көк
Тәрбиеші: Міне, сіздер жерде қандай зат көп екеніне жауап беріңдер. Әрине, су. Бірақ ауа да өте көп. Ал ауа – ол газ. Бірақ қатты заттар аз.

Ойын «кішкентай адамдар»

Тәрбиеші «кішкентай адамдар» карточкасынан балаларға тапсырма алып береді.

Бос ыдыс.

Суық су толтырылған ыдыс.

Ыстық май толтырылған ыдыс.

Балалар тапсырманы орындайды.

Дене шынықтыру минуты. Балалар дөңгелек болып тұрады. Тәрбиеші оларды тас, су, ауаға айналдырады.

Дем алу жаттығуы.

Заттардың күйі туралы әңгімелесу.

Тәрбиеші: Балалар қалай ойлайсындар бір зат қатты, сұйық, әрі газ тектес болуы мүмкін бе? (балалар жауабы).
Тәрбиеші: қарандар, менде ыдыста не бар екенің.
Балалар: Онда су бар.
Тәрбиеші: Қандай адамдар суда өмір сүреді?
Балалар: Онда орнында тұратын адамдар өмір сүреді.
Тәрбиеші: Сонда, су ол сұйықтық. Ал айтындаршы суды қатты затқа айналдыруға бола ма? (балалар жауабы).
Тәрбиеші: Мен сендерге сиқыр көрсеткенімізді қалайсындар ма? Кеше мен суды мұздатқышқа қойдым, одан мұз алдым. Бұл не? Бұл қандай күй? Мен оны мұздатқышқа қойғанда? (балалар жауабы).
Тәрбиеші: Су қалай мұзға айналады?
Балалар: су тонып қалды.
Тәрбиеші: Сонда, егер суды бір температураға салқындатсақ, су қатты затқа айналады. Сиқыршы болғыларын келе ме?

Тәжірибе: Балалар қолдарына мұздың бөлігін алады. Оны алақандарымен қысады, сонда мұз ериді. Суды ыдысқа жинаймыз. Оны колбаға құйымыз. Қолбаны пешке қоямыз. Су қайнайды, колбадан бу шығады, будын үстіне ыдыс қоямыз, ол буға айналады.

Балаларға сұрақтар.

- біз қолымызға не алдық?

Қорытынды жасаймыз, зат бір күйден екінші күйге айналуы температураға байланысты, егер температура үлкен болса, онда зат қатты күйден, сұйық және газ күйіне айналады. Ал температурамен болса, онда қатты күйге айналады.

Сабақ жоспары

Тақырыбы: Тәттінің қажеттілігі неде?

Мақсаты:

- Балалардың танымдық белсенділігін, қызығушылығын (фонтиктердің қажетіне, кәмпиттердің аттарын қалай ойластырады?).

Материалдар және құралдар:

Деманстрациялық материалдар: екі кәмпитті муляждап, олардың бірі қызыл фантиктер, юасқасы кәдімгі ақ қағазға оралған, магниттік тақта, өрнектер үлгісі, әр түрлі мата, деманстрацияларды суреттер және екінші ілгіш.

Берілетін материал: түрлі-түсті қатты қағаз, түрлі-түсті қағаз, кәмпит, фонтик, фломастерлар, желім, салфеткалар, суреттер бала санына байланысты және кәмпиттер.

Сабақ барысы:

Педагог: Бүгін біз ең тәтті туралы сөйлесеміз, соратын және қытырлағыш, карамелдіжәне шокаладты тәттілер. Сіздердің ойынша біз не туралы сөйлесеміз? (Балалар жауабы). Бәріміз бірке талқылайық: тәтті не үшін керек? (Бәлкім балалар былай жауап береді: жеу үшін, басқаларды сыйлау немесе сату үшін керек ).

Тәрбиеші екі бірдей түрдегі кәмпитті алып шығады. Бірінші кәмпит - әдемі кәмпитте, ал екінші ақ қағазға оралған.

Педагог: Тәттілерді қарау, қай мәлімет сізге ұнайды. Неге? (Балалар жауабы. Педагог оларға ойын дұрыс жеткізуге көмектеседі). Шынымен біреу өте әдемі, ал екінші сұрықсыз, және де қызықсыз. Кәмпиттің оралғаны қалай аталады? (фантик). Фантикті немен салыстыруға болады? (кәмпитке арналған киімдер). Біз әртүрлі киім киеміз, кәмпиттерде сол сияқты.сол киім арқылы біз оны ажыратамыз. Мен кәмпиттерді өте жақсы көремін және оны бірнешеуін жинадым (балалар ол жинақты қарайды, одан кейін тәрбиелеуші оларға бір-бір кәмпиттен береді).

Ойын «Фантикті тап».

Үстелде көп фантиктер жатыр. Тапсырма: өзіне өте ұқсайтын фантикті таңда. Содан кейін бала өзіндікіндей фантик бар параны іздейді.

Тәрбиеші (балаларға ақ қағаз береді). Барлық кәмпиттер ақ қағазға оралған деп есептетейік, бірдей қағаздар жазусыз. Онда біз оларды ажырата алар ма едік? Осы кәмпиттің орамасы үшін не салу керек? (Балалар жауабы).

Ойын «Кәмпиттердің атын ойлап тап».

Балалар әр түрлі сюжеттермен суреттерді алады, өрнектер мен суреттермен. Тапсырма: кәмпиттің керекті атын табу. Осындай фантиктегі сурет табу. Мысалы, суреттер мен өрнектер.

Кітаптар (қарындаш, қағаз) – «Мектептің» болуы мүмкін.

Ойын жекеде өтуі мүмкін, сол сияқты топпен. Балалар бір-бірімен талқылайды.

Тәрбиеші: Өздерінің фантик ойлап табуын көріңіз. Ол үшін ең бастысы фантик қалай болатынын еске түсіру керек (онда суреттер жазулар бар). Басқа сурет қайда орналасқан? (ортасында). Фантик тағы қалай әрленеді? (шеттерінде өрнектер бар).

Тәрбиеші өрнектердің үлгісін көрсетеді. Балалардың міндеті: өздерінің фантик макетін және оны қағазда фламастермен іздеу керек.

Педагог (Ескерту). өрнек қағаз бетінен шықпау керек. Борда қатты баспау керек, ол сынбас үшін.

Сабақ соңында барлық жұмыс бәріне көрсетіледі, (фантиктерді топта іліп қою керек). Олар фантиктің түсіне қарап кәмпиттің атын табу керек.

Педагог: Ал енді бірнеше сұраққа жауап беріндер:

Сіздің ауызынызға неше кәмпит сияды?

«Кәмпиттен өрнек ал» ойыны.

Тәрбиеші өрнек көрсетеді, нағыз конфеттен жасалған, балалар оны қарайды. Одан кейін үлгіні алып тастайды. Балалар осы өрнекті еске сақтау арқылы оны қайта дұрыстауға тырысады.

Сонында тәрбиеші бәріне қолдан жасалған медаль бәріне бере бастайды, әр түрлі жазумен.

«тым тез жасаған фантик».
«қызықты аты үшін».
«сабақ барысындағы белсенділік үшін».
«тапқырлық».
«жақсы көңіл-күй» үшін тағы басқа.

Қыркүйек.

№1 сабақ. Тақырыбы: «Не болса, сол болады».

Мақсаты: Баланы қоршаған ортаның эмоционалдық жағдайын айырады, эмоционалдық жағдайды туындатады, қолды шығармашылық қиялды, сурет салуды, сөйлем құруды және зейінді дамытуға үйретеді.

Психогимнастика – мына түрлерге қараңыздар (пиктограммалар).

Олардың көңіл-күйі қандай? (балалар олардың эмоционалдық күйлерін айтады: қуанышты, көңіл-күйі жоқ, қобалжулы, ренжулі). №1 Қосымша.

Мимикалық жаттығу: Ашушы, жалмауыз кемпірді, жақсы сиқыршыны, ренжулі Аленущканы келтіріндер. Айнаны алыңыз, ол сізге көмектеседі.

Ойындық тапсырма: үлкен түймеге жіп өткізу.

Мақсаты: кішкентай түйсікті дамыту.

Ойын жаттығулар: «Суретті аяқта» - педагог суретті бастап салады, оны балалар аяқтап, бір сурет салып шығу керек. Бұл не? Немесе кім бұл? №2 қосымша.

Сөйлеу ойыны «Не болса, сол болады».

Ертегілерді ойлап тап. №3 қосымша.

Кім? Не?

Қандай?

Қайда?

Мұйізтұмсық

қантты (тәтті)

жылынады

шаммен

көк

дүбіршекте

инемен

Қоян

күледі

құндызбен

Түлкі

ыстық

үйде

5. Зейінге арналған ойын.

«Кімде ақ шұлықпен бала бар».
«Қандай зат ең үлкен, ең ыстық және ең жүнді?».
«Бұл бөлмеде не өзгерді».

№2 сабақ. Тақырыбы: «Ыстық тақ».

Мақсаты: Баланың тәрбиесін дамыту, өзін-өзі бағалайды дамыту, өзін ұстау, зейінді жетілдіру, жай сөйлем құрстыруды үйрету, берілген сөздер мен және әуенді сезіну сезімін дамыту.

Ойын жаттығу: «Ыстық тақ» - Өздерін дұрыс ұстамаған оқиғаларды балалар еске түсіреді, сол қазір оларға өте ұят және олар ешқашан енді жасамас еді. Барлық балалар дөңгеленіп отырады. Содан кейін балалар енді өздерін қалай ұстау керектігін айтады және солай жалғастыра береді.

Ойындық тапсырма дарындылығын жетілдіру.

Суреттен үш бұрышты табыңыз. Олардың санын санаңыз. №5 қосымша.

Ойындық жаттығу зейінді дамыту.

Жіптің соның табыңыз. Тек көзбен қараңыз. №4 қосымша.

Шығармашылық сөздер.

№6 қосымша.

Тапсырма: Жаңылпаш шығарамыз.

Сөз: ЖАРМА.

Тоқ-тоқ-тоқ тоқылдақ түйіршікті шоқиды.

Тоқ-тоқ-тоқ жерге жарма түсуде

Пах-пах-пах енді жарма жоқ.

Сөздер: ҮСТЕЛ, ҚАНАТ, ГҮЛ және басқалар.

Қазан.

№1 сабақ. Тақырыбы: «Сиқырлы жұмысқа»

Зейінді дамыту ойыны. «Бірнеше сөздер»

Тапсырма: Жұптағы екінші сөзді еске сақтау.

№7 қосымша.

МЫСЫҚ – СҮТ
НАН – МАЙ
ҰЛ – МАШИНА
ҚЫС – ШАҢҒЫ
ҮСТЕЛ – БӘЛІШ
ТІС – ЩЕТКА

2. Ойындық тапсырмада қиялды дамыту үшін «Сиқырлы жұмыртқа»

Әр балаға жұмыртқасы бар шаблон береді, оны он қағазға жабыстырады. Одан кейін оны басқа зат пайда болғандай етіп бет әлпетін салу керек болады. №8 косымша.

«Болады-болмайды» ойыны.

ҚАСҚЫР ОРМАНДА ҚЫДЫРУДА
ҚАСҚЫР АҒАШТА ОТЫР
КЕСЕ ҚАЗАНДА ҚАЙНАУДА
МЫСЫҚ ТӨБЕДЕ ҚЫДЫРУДА
ИТ АСПАНДА ЖҮГІРІП ЖҮР
ҚЫЗ ИТТІ СИПАУДА
ҮЙ ҚЫЗДЫ САЛУДА

Егер ол рас болса балалар шапалақтайды, ал егер рас емес болса аяқпен тарсылдатады. №9 қосымша.

Ойындық тапсырма: Бірден сойқымазақты табыңыз.

«Отыр-тұр» ойыны.

Аяғынды айқастырып қолы мен иығынды құшақтап тұрып отыру керек, қолмен көмектеспейміз.

№2 сабақ. Тақырыбы: «Кім көп?».

Мақсаты: Зейінді дамыту, сөз тіркесінен сөз құрауды үйрету, есте сақтау қабілетін жетілдіру және дыбысты қабылдауды арттыру.

Ойындық тапсырма. Дорбаға қызыл қақпақ сал (түйме немесе фломастердің беті) қызыл қақпақ, ал екіншісіне – жасыл, үшіншісіне көк және т.б.

Ойындық жаттығу. Бүгін сөздердің сәйкестігін есте сақтайтын боламыз, сурет арқылы.

СУЫҚ ЖЕЛ -----------------

Ойындық гимнастика: «Қолдан өтті».

Екі қолының саусақтарымен ұстасып, оны қолдан өткізу керек, олар сол қалпында болуы керек. Қолды босатпау керек.

4. «Кім көп?» ойыны. №10 қосымша.

Кім көп жеміс айтады, А әрпімен байланысты?
Кім көп жануар айтады, О әрпіне байланысты?
Кім көп үй құстарын айтады, У әрпіне байланысты?

Зейінге арналған ойын: «Үздіксіз ізде».

Тапсырма: 10-15 секунд ішінде. Бір түстегі бірнеше заттарды өзінің қасынан көру (немесе бірдей пішінді, бірдей көлемді, бірдей затты және т.б.), біреу айта бастайды, екінші оны жалғастырады.

Қараша.

Мақсаты: Себебін анықтай білу – байланыс арқылы, болжамдарды тексеру, образдық қиялды дамыту, оқиғаларды ойлап табу, ертегі мен зейінді дамыту.

1. Ойындық жаттығу: Бататын затты топтан таңдау.

Магнитті тартатын затты таңдау.

«Ұл-қыз» ойыны.

Мақсаты: қозғалысты дамыту, өз қозғалысынды бақылау.

Ойынның барысы: Қатысушылар дөңгелек болып тұрады. Жүргізуші қозғалысты көрсетеді, барлығы сонымен қайталайды. Ұл – бәрінен басқаша істеуі керек.

Біртектілік (тест Радшахта)

Мақсаты: Эмоционалдық тітіркендіруді тоқтатып, оны қозғалмалы, белсенді қылу.

Балалар әр түрлі дақтарды салуды ұсыну (көбіне сызық ретінде). Оны бүктеп, одан кейін домалатып ашу.

Тәсіл: салу. Бейнеге дейін салу. әңгіме, ертегі ойлап табу.

Ойындық жаттығу. Ерінінде анықтаңыз, қандай дауысты әріпті маймыл айтып жатыр? Қандай дауысты әріпті ұмыттық? №11 қосымша.

№2 сабақ. Тақырып: «Кемешік».

Мақсаты: жақсы эмоциялық жағдай тудыру, өзіне деген сенімділікті арттыру, өзін ұстауды үйрету, қолдын кішкентай моторикаларын дамыту, зейінді дамыту, барлығына тез дайын болу.

1. «Соқыртеке» ойыны.

Мақсаты: жақсы эмоциялық жағдай тудыру, қорқуды жою, өзіне деген сенімділікті жоғарлату.

Ойынның барысы. Ойынды жүргізуші – көзін байлайды. Есікке әкеледі, қандайда бір өлеңді айтып, оны есік алдына қойып және содан ол басқаларын ұстау керек, содан кейін олар бірге қормен өлең айтады:

МЫСЫҚ, АНАР МЫСЫҚ,

Балалар жан-жаққа бытырап қашады, ал мысық оларды аулайды.

2. «Кемешік».ойыны.

Мақсаты: өзіндік бағалайын жоғарлату, өзіне деген сенімділікті жоғарлату.

Ойынның барысы: Үлкендер айтады: «біз кемедеміз деп ойландар. Оның сөзінде: Тыныш, тынық ауа-райы, күннің көзі жарқырап тұр - жақсы ауа-райын бейнелеу керексіндер. «Боран» сөзінде балалар дауысын көтереді, кемешік тербеле қозғалады. Балалардың біреуі кемешікте болады, ол боранды басып тастау керек: Мен бораннан қорықпаймын, мен ең мықты матроспын!».

4. Ойындық жаттығу. Әріптер енімен тығылмақ ойнайды. Оларды суреттен табуға талпынындар.

5. Сөзді оқындар. Картинаны қарастырындар. Сендердіің көмекшілерін – бірінші дыбыс әріпі. Солардан жаңа сөз құрастырындар.

Желтоқсан.

№1 сабақ. Тақырыбы: «ЕҢ-ЕҢ»

Мақсаты: бір сөз тіркесінен әңгіме құрастыруға үйрету, моделдің көмегімен ертегі құрастыру, есте сақтауын дмыту, пәндермен түстің айырмашылығын үйрету, өзінің қасындағылардың жауабын бағалау, жағымды көңіл-күйді тудыру.

1. Ойындық тапсырма: Бір анықтамадан әңгіме құрастыру.

Мысалы: сөз «---------» - әдемі, жоғары, бұйра бас --------

2. Ертегіні моделдеу. (логика, есте сақтауын дамыту, батырларды есте қалдыру). Проппа картасы. Балаларға карточка беріледі, онда белгімен бейнеленген, ертегіқұрылымын бейнелейді, батырлар таңдалады, ондағыдан ертегі құрастырылады, керемет әңгіме мен құрастыруға болады.

Ойындық тапсырма: «Суреттен зат табу» арқылы қабылдауды дамыту.

Мақсаты: Суреттің жобасын толығымен қабылдау.

Тапсырма: Балаларға толық жобасымен сурет беріледі. Ол қандай сурет екенің анықтау керек.

«Хамелеон» ойыны. Ересек адам хамелеон не екенің балаға түсіндіреді, бұл кесіртке, орнына байланысты түсін өзгертеді, өзін жасыру үшін. Мысаалы, егер хамелеон сұртасқа шықса, онда ол сұр болады, ал егер сары құмның үстінде болса, түсін сары болып өзгертеді. Одан кейін жүргізуші балалардан сұрайды, егер хамелеон гүлдіің үстіне қандай түсте болады, ал егер шөпте немесе бөрене, сондай-ақ қара таста, шахмат үстінде және т.б.

Балалар тез жауап беруі керек: дұрыс және дұрыс емес жауапты талқыға салады (басында уақыт саналмайды, одан кейін кім тез жауап береді, сол жеңген болып саналады).

«Ең керемет» сайыс. (баланың таңғажайып екенің растау). Сайыс тым көңілді, шулы, әнші, гимнаст және т.б. болды.

№2 сабақ. Тақырыбы: «Пернетақта»

Мақсаты: қол саусақтарын дамыту, қозғалысты түзету, әр түрлі суреттерді табуды үйрену, есеп шығару, зейінді дамыту және әріптерді еске сақтау.

Ойындық жаттығу: «Пернетақта»

Мақсаты: Әр түрлі геометриялық фигураларды салуды жетілдіру.

Балалар жабық көздерімен компьютер пернетақтасын салады. Кімнің пернетақтасында пернелер тізбекті орналасқан.

2. Ойындық тапсырма: «Аққалалар мен матрешкалар». Тапсырма: матрешкадан айырмашылық тап. Екі адаммен немесе топпен ойнауға болады. Ең соңғы айырмашылықты тапқан жеңеді.

3. «Корректорлық сынау».

Қыздардың суреттері бланктермен беріледі, әр қатарда сегізден орналасқан (5-10 қатар).

1) Қыздарды сынап астын сыз.

2) Астын сызып, қыздарды сана.

4. «Билеуші әріптер». Анықтап суретке қарап және әріптерді ата

№1 сабақ. Тақырыпы: «Жіптер-қарындаштар».

Мақсаты: көру қабілетін дамыту, ойлау қабілетін арттыру, шығармашылық қиялын дамыту, әріптерді жақсы есте қалдыру, зейінін дамыту, бір әріпке әңгіме құрастыра білу, жаңа тақырыппен ертегі құрастыра білуі тиіс.

1) Ойындық тапсырма: жіптерді әр түрлі қарындаштармен өткіз.

2) Ойындық жаттығу: Буратина мен Мальвина «Кім заттарды көбірек қолдануды ойластырады» (мысалы, кесе). Ал сен не ойластырушы едің?

3) Ойындық жаттығу: Буратина әріптердің астын сызып, мысалдағы сияқты.

Оны тексеру.

Үлгі: А және О

ПОЛПАБЮЛОТЩГДБАНКЦШЩЗХДПАВЫМИТЬАВБРОТЬБАВЕНГЛО

4) Ойындық жаттығу: бір әріпке ертегі құрастыру.

5) Ойындық жаттығу: жаңа ертегі ( Дженни Родори әдісі).

№2 сабақ. Тақырып: «Төрт тақпақ».

Мақсаты: көзқарасын дамыту, суреттер бойынша өзінің әңгімелерін құрастыра білуіне үйрету, негізі ойды анықтап, есте сақтау қабілеттерін арттыру, сөздерді дұрыс айтқызу, тыныс алу жүйесін, үлгі көмегімен сурет салуға үйрету, ұжыммен жұмыс істеуге тәрбиелеу.

1. «Төрт өлеңді» ойыны.

Мақсаты: зейінді дамыту, қозғалыс анализаторы мен есту аппаратының координациямен байланысты.

Ойынның жүргізілуі: Ойнайтын балалар дөңгеленіп тұрады. Жүргізуші олармен шарттасады: егер ол «жер» деген сөз айтса барлығы қолдарын жерге түсіруі керек, егер «су» десе – қолдарын тура созады, «ауа» десе – қолдарын жоғарыға көтереді, «от» десе – шынтақ буынынынан қолдарын қозғалтады. Кім қателеседі, сол жеңілген болып саналады.

2. Ойындық жаттығу: суретке қарап әңгіме құрастырып көрейік. Әңгімені сөз-сөзбен қайталап керегі жоқ, әңгімедегіні білу және ең бастысы, осы әңгіменің басты кейіпкерін білуі керек.

«ЖАМАН КҮЗЕТШІ»

Бір бәйбішенің жерқоймасындағыірімшігін тышқандар жеп қойыпты.

Сонда ол мысығын жерқоймаға қамапты.

Ал мысығы сүтін ішіп, ірімшігін және етінде жепті.

Ойындық жаттығу: есте сақтауды дамыту үшін.

Екеуіне (сурет пен сөзге) қараңдар да есте сақтандар. Содан кейін сөзді жауып (сол қатарды) және суретке қарап, сөз жаз.

ТАҚ
КҮННІҢ КӨЗІ
ТЕЛЕДИДАР
ЖҰЛДЫЗ

Тыныс алу жаттығулары: «Тақпен ойнау», «шәшкеден шар үрле», шәшкеге тенис үстеліне арналған шарды салады. Балаларға кезектесіп терең тыныс алу ұсынылады, шәшкеге бұғып және бар күшімен үрлеу, үрлегенде шәшкедегі шар ұшып кеткендей.

Ұжымдық сурет салу екі сызба үлгінің көмегімен.

Ақпан.

Мақсаты: көзқарас координациясын дамыту, цифрмен ұқсайтындай әріпті жазып, оқуға үйрету, шығармашылық қиялын дамытып, еске сақтауды жаттықтыру, бір-бірін түсіне білуге, жетуге оқыту, жинақылықты сезе білуге дамыту.

Кодтау

К Л С Н У Т А И О

БҰТА БАЛДЫР

Сөз беріледі, әріп үлгісінде берілгеннен ғана құрастырылған. Бала оның астынан келетін цифрды қояды және әріп бойынша емес, цифр бойынша сөзді қасына жазып отырады. Мысалы, Бұта – 1536

Мысалы, Бұта – 1536

Бұл жаттығу есте сақтау мен көзқарас-қозғалыс координациясын дамытады.

Үлгіде көрсетілгендей, сөзді цифр арқылы жазу керек.

Ойындық жаттығу: «жартылай біріктір- толығын білесін».

1 нұсқа. Коллаж «Көңіл-күй беті»

Мақсаты: жарты бет әлпетінен толық бейнені құрастыруға үйрету.

2 нұсқа. «карточканы жина».

Мақсаты: бірнешеге бөлінген карточкадан толық бейнені жинауға үйрету.

«Дөңгелектетіп бір-біріне беру»

Мақсаты: бір-бірін түсіну, бірге болуға жету, бұлшық етті жетілдіру үшін жаттығулдар жасау.

Ойынның жүргізілуі: балалар дөңгелек бойынша жүреді, ыстық гүл, көбелек, картошканы және т.б. бір-біріне береді.

№2 сабақ. Тақырыбы: «Айна»

Мақсаты: төрт бұрыш, дөңгелек сала алуға үйрету, контур бойынша иректетіп жасай алуға үйрету, әріптерді айыра алуға, сезім мүшесін, зейін мен есте сақтау қабілетін дамыту.

Ойындық жаттығу: «Айна»: Әріптер – сәнқой айнаға қарайды.

ҮЛГІ: Айналық әріп бейнесін дөңгелекпен белгіле, ал дұрыс жазылған әріпті төрт бұрышпен белгіле.

2. «Хоровод ойыны»

Онға, солға жеңіл тербету біруақытта ұсынылады.

Ойындық жаттығу: ирететіп сурет сызу.

Мақсаты: бала қозғалысын жылдамдатып үйрету, сонда ғана бала иректетіп сызу арқылы сурет салатын болады.

Ойындық жаттығу: зейінге арналған «Қатарды есте сақта»

Ойнаушыларға 6-7 түрлі-түсті қарындаштар көрсетіп, 20 минуттан кейін алып тастайды, сосын оның қайсысы қайсынан кейін орналасқанның сұрайды.

5. Эмпатия. Бөлме өсімдіктері бір-бірі туралы не ойлайды.

Наурыз.

№1 сабақ. Тақырып: «Ұстамынан айырылмайтын»

Мақсаты: тез ойлай алуын дамыту, есіндегі бар әріптерді елесте алуы мен оның есте сақтауы, зейін мен есте сақтауын дамыту, сөйлеуін жақсарту.

«Ұстамынан айырылмайтын». Бұл жерде қиналып жазған әріптер болған, ал Ұстанымынан айырылмайтын бүлдіргіш барлығын бұзып тастады. Бұл әріптерде дұрыс жазу

2. Ойындық жаттығу: «Барлығын ауыстыру».

Қатарға 7-10 әртүрлі заттарды қойып және оларды жауып қою керек, оны 10 секундқа ашып қайтадан жабу және баладан осы заттарда атап айтып шығу.

(түстің орналасуы).

3. Ойындық жаттығу: бір бөліктен басқа бөліктін бейнесін қосу (немесе оның бейнесін іздеу). Не болады? Сурет салу.

Мысалы:

№2 сабақ. Тақырыбы: «Зырылдауық ойыны»:

Мақсаты: заттың белгісі мен бейнесін бейнелеуге үйрету, сөзді дұрыс айтуға, өзін-өзі бағалай алуын қалыптастыру, өзін-өзі бақылау, әріп алфавитін дұрыс меңгеру, геометриялық фигураны, белгі көмегімен хат жаза алуға үйрету, қол мен аяқтың кішкентай моторикасын дамыту, көзқарасын кеңейту.

«Суретшілердің ойыны».

Әр бала жеке берілген қағазда 20 торға бөлінген, бала әр торға үлкендердің айтқан затына сурет салады (белгі мен бейне арқылы).

Әр сөздің арасы 3-5 секунд.

Ескерту: Осы суретті салуға жеке әр қайсысы міндетті.

(салынған суретті бала қатарымен айта бастайды). Баланың белгіні айтуда қателесууі не торды тастап кетсе онда ол қате болып саналады.

Ойындық тапсырмалар: Сенің алдында алфавит берілген, әр әріптің қасына белгі не бейне қою керек.

Мысалы, ? * « ! ) немесе геометриялық фигура қоюы керек.

А Б В Г Д Е Ж З И Й К Л ....

Кілтті қолданып, хат жаз. Сенің қалдырған жолдауынды біреуі болсын шешімін табуын сұра, кілтін беруге ұмытып кетпе.

Зырылдауық ойыны. Қандай қол мықты?

Бір уақытта екі сырылдауышпен жұмыс істеу.

Ойындық жаттығу: аяқтың саусақтарының көмегімен түрлі-түсті қарындашты жинау.

Көзқарас зейінің дамытуына берілген ойын тапсырмасы. Саусақтармен не сіріңкемен бейнелеу немесе өзінің жақсы көретін ойыншықпен бейнелеу.

Сәуір.

№1 сабақ. Тақырып: «Көлем сиқыршысы».

Ойындық тапсырма. Өзінің әдемілігін ластан қарап қалды.

Оның бейнесі өзіне ұнамайды

Маймыл лас судан ештемемен айырылмайды

Дұрыстап қара және айырмашылығын тап

Оның бейнесі жетіге дейін ажыратылады.

ТРИЗ. «Көлемнің сиқыршысы».

Қоянда үлкен құлақ болып кетті – жегеніне көрі. Ол қалай көрінеді, не жақсы не жаман (басқа мысалдар).

«Пионина» тренингі.

«Мен директормын» деген ойын жаттығуы – (екеуі) бүгін болған жаналықты бір-біріне айтады.

Ойындық тапсырма. «Қатені табу».

Әріпті таңбалап жазғанда қатені табуға баланы үйрету.

А В Г Д Ж Е К Л М Н О П Р С Т Ф Х Ц Ч Ш Щ Ъ Ы Э Р.

6. «Жаңылыс» ойыны.

Мақсаты: топтық бірлікті ойын талап етеді, бірлестік сезімін тәрбиелейді.

Ойынның жүргізілуі: Санаушы адамды таңдандар. Ол бөлмеден шығады. Ал қалған балалар бір-бірінің қолынан ұстап дөңгелек шеңбер құрады. Қолдарын қыспай, олар шатастыра бастайды, кім қалай істей алады, солай. Жаңылыс болған кезде сыртқа шыққан адамды кіргізіп, олардың жаңылыстарын шеше бастайды, балалардың қолын босатпай шешеді.

№2 сабақ. Тақырыбы: «Керісінше сиқырлық»

Мақсаты: қозғалыс дағдыларын дамытады, сұраққа жауап беруге үйретеді, сөйлеу диалогін дамыту, сөзді қайтадан жаңартуға көмектесу, «О» әріпін дұрыс меңгеру.

Ойындық жаттығу:

Оңға бұрылу – (балалар солға бұрылу керек)

Бөлмеде жүгіру – (балалар жүр)

Қолдарын жоғарыға көтеру – (балалар қолдарын төменге түсіреді) және т.б.

Тренинг «Сен дүкенге бардың ба?»

Ойындық тапсырма. Сөзді қайтадан жаңарту.

Әр сөзден бір дыбыстан алып таста, осыдан жаңа сөз шыққандай.

Үлгі: АШЫҚ – ШЫҚ, АМАЛ – МАЛ

Мақаладағы және газеттегі «О» әріпін бояу.

Мамыр

Мақсаты: есту мүшесін дамыту, өзінің ойына түскен образды, суреттегіге қарап шығарма жазу, жест тілін түсінуге үйрету, әріпті жазуға үйрету, жағымды көңіл-күйді тудыру, шығармашылық қиялды дамыту.

«Графикалық музыка»

Мақсаты: музыканы қабылдай алуы және өзінің бейнесін табуға үйрету.

Балаларға музыка қойып, көзін жұмғызып, қағазға музыканы қалай қабылдайтынын шимақпен түсіреді.

Бұл шимақтан образ тауып, оны қызғылт қарындашпен белгілеп шығады. Бір образ не бейне және сол шимақтан басқа да образдар табуға болады.

«Пантомима» бейнелеу.

Мақсаты: Балаларға жест тілін түсінуге үйрету.

Ойынды сипаттау: педагог оқушылардың біреуін шақырады, оған тапсырма береді, ол оны бейнелейді, ал қалғандары педагогтың оған берген тапсырмасын ол көрсеткен бейнеден табу керек.

Бала ойынның тапсырмасын орындайды, ал көрушілер ұпай ретінде бағалайды.

Ойындық тапсырма:

жіпті инеге өткізу

Ойындық тапсырма: сөздегі жетіспейтін әріптерді жаз.

От . н, су . қ, өз . н, ор . ман, ағ . ш, а . ам

Ойындық жаттығу: Психологиялық қысымдылықты жою.

А) шынашақты бастырмалату,

Б) Жаңғақтар (алақан арасы сағат бойымен не кері сағат тілімен),

4. Қоршаған ортадағы заттардан әріптерді табу.

№2 сабақ. Тақырып: «Сауыттар»

Мақсаты: аяқтың бармақтарының моторикасын дамыту, есті дамыту, әріпті айта алуға үйрету, есту мүшесін дамыту, айтылған сөзді қабылдай алу, көру қабілетін дамыту, жүйке-жүйесінің қысымын босатуға көмектесу, шығармашылық елесін дамыту, сөйлеуін белсендіру.

1. Ойындық жаттығу «Сауыттар»

Мақсаты: аяқ сауыты үшін бала жаттығуды дұрыс орындауға үйрету.

Сипаттау: аяқ үшін балаға жаттығулар істеуді ұсыну.

аяқ бармақтарымен қарындашты жинау

таяқшаны көрсету

аяқ бармақтарымен орамалды жинау

Ойындық тапсырма: «Есте сақта»

Бірінші қатардағы әріпті қарандар, оларды атаңдар және орналасу ретін есте сақтандар. Көзді жабыңдар және көзді ашпай бұл әріптерді атандар.

ХКЖУМЯ
СОЭЮЗВ

Ойындық тапсырма «Сөзді жаттап ал»

Мақсаты: жаттаудың үрдіс динамикасын анықтау.

Тапсырманы сипаттау: бала тапсырма алады бірнеше рет қайталау арқылы жаттау жәнек 12 сөзді қатесіз есіне түсіру: ағаш, ойыншық, шанышқы, гүл, телефон, стақан, құс, пальто, лампочка, сурет, адам, кітап. Балаларды кезекпен тыңдап болған соң барлық қатар сөздерін қайтадан айту.

Ойындық жаттығу дарындылықты дамыту үшін.

Тапсырма:суреттен шеңберді табу. Өзін сана және ойлан.

Ойындық жаттығу. Жүйке-жүйе шаршауын жою: шынашақты бастырмалату.

Ертегі шығару жай қиялдаудың көмегімен:

Үлкейту – кішірейту, ескіру – ақырындау, айырылу – қосылу.

Жаз айлары

Формасыз дақтан әртүрлі образдар табу арқылы қиялын дамыту, ол туралы оқиға мен ертегі ойлап табу, (Роршах дағы, фроттаж, сиқырлы жіп, саусақ шеберлігі, кляксография).

Ақырындап психологиялық инерцияны іске асыру:

* Эмпатия: бөлме өсімдіктері бір-бірі туралы не ойлайды; үстел және тақ, қарындаш пен қылқалам.
* Сөздермен ойын және мәтінді күйіне келтіру, сөзшығармашылық.
* Стандарты емес заттармен бейнені моделдеу (жапырақпен, түстермен)

3. Негізгі эмоция ойында көрінеді.

«Дөңгелек көз» - таңқалу, қорқу, мәз болу, зейінді болу, жақсы көретін көзқарас, тітіркендіру, жақсы адам қылу.
«Гүл» - қош иіс, жақсы көру, қарау.
«Карлсон» - танырқау, таңқалу.
«Пласт аралы» - қайғылы, көңілсіз, қайғыру, көңіл білдіру.

Мысық пен тышқан

Ойынға 10-12 бала қатысуға болады. Ойынды үлкен залда, алаңда ойнаған жөн. Ойнаушылар дөңгелене қол ұстасып тұрады. Ойынға қатысущылар қызбалалар мен ұлбалар арасынан екі адамды ортаға шығарып, оның бірін тышқан, екіншісін мысық етіп белгілейді.Тышқан шеңбер ішінде қалады, ал мысық оның сыртында тышқанды аңдып жүреді, оны ұстауға тырысады. Ойнаушылардың міндеті – мысық тышқанды қуған кезде ұстасқан қолдарымен бөгеп қалып, тышқанды ұстатпауға күш салу.Мысық қапылыста ішке кіріп кетсе, тышқанды сыртқа шығарып, мысықты ұстап қалу керек.

Егер мысық сыртқа шыға қалса, онда тышқанды ішке кіргізіп, мысықты сыртта қалдырады. Осылайша бірін- бірі қуып жүріп мысық тышқанды ұстайды.

Ұстаған бойда тышқан рөлінде ойнаушы да басқа ойнаушыны өз орнына ұсынып, топқа қосылады. Ойынды осы тәртіппен ойнай беруге болады

Ақ серек, көк серек

Ойын шарты: Ойын жазда ойналады. Ойнаушылар екі топқа бөлініп, бір- бірінен 30-40 метрдей жерде қол ұстасып, қаз-қатар тізіліп тұрады. Өз тобының оң жақ басында басқарушылар болуға тиісті. Жеребе бойынша ойынды бастау еркіне ие болған топтың жетекшісі:

Ақ серек, көк серек,

Егер ол үзіп кетсе, үзілген желідегі бір баланы өз тобына апарып қосады. Үзе алмаса, ол өзі сол топта қалады. Ендігі кезек екінші топқа беріледі. Оларда осы тәртіп бойынша ойынды жалғастырады. Сөйтіп, екі топ бірін- бірі ұтып алуға тырысады. Ақыры ұтылған топта аз мөлшерде, кейде жалғыз басқарушысы ғана қалады.

Ұтқан топ жүлдесін алады. Жүлдені тәрбиеші өз қалауынша ұсынады.

Ұшты- Ұшты.

«Ұшты – ұшты » ойыны балаларды аңғарпаздыққа, тапқырлыққа тәрбиелейді. Балаларды шеңберге тұрғызып, зейін қойып тыңдап тұруларын ескертеді.

Ойын бастаушы: Мен ұша алатын затты атап, ұшты деп қолымызды көтергенде, бәрің де тез қолдарыңды көтеріп, алақандарыңды жазып «ұшты – ұшты » деп қалықтап тұрасыңдар.

Мысалы «қаз ұшты » десем, сендер де «ұшасыңдар». Мен әдейі өздеріңді жаңылдыру үшін әлгі затпен аты ұйқас тағы бір ұша алмайтын нәрсені атап «ұшты» деп қолымызды көтерсем, онда сендер «ұшпайсыңдар». Мысалы, «саз ұшты» десем, сендер қолдарыңды көтермейсіңдер. Ұша алатын затты атағанда «ұшпай қалған », сол сияқты ұша алмайтын затты атағанда, «ұшып кеткен » ойнаушы айып тартады деп түсіндіреді.

Бұдан кейін ұпайдың шарты туралы келісіп алады. Мысалы ұтылған ойыншы ән салып, болмаса жұмбақ шешу арқылы айыбын ақтауына болады.

Ойын басталады:

- Ұшты, ұшты, тарғақ ұшты (ұшады).

Қорытынды

Ұсынылып отырған әдістемелік құралдың жаңашылдығы:

Дамытушы ойындардың теориялық негізіне сай тәжірибе жүзінде қолданылуы құрылымы туралы мәлімет беріліп қана қоймай, жеке арнайы курс ретінде перспективті жоспарланып, 24 сабақтың толық жүйемен ұсынылуында.

Өзектілігі: Ел Президентінің «Болашақ» бағдарламасы негізінде қарқынмен құрылып жатқан мектеп жанындағы шағын орталықтарда оқу-әдістемелік құрал ретінде әрбір тәрбиешінің оқу-тәрбиелеу үдерісінде қолдануына тиімді көмекші дидактикалық материал болатындығы.

Тәрбиешілерге көмекші құрал ретінде ұсынылған жұмыстан күтілетін нәтиже:

Дамытушы ойындарды қолдана отырып оқу-тәрбие үдерісін неғұрлым қызығушылықпен ұйымдастыруға мүмкіндік туғызатын тиімді көмек көрсету деңгейіне жету;

Тәрбиеленушілердің логикалық ойлау, проблемалық ойлау, зияткерлік ойлау әрекеттерін және дене белсенділігін дамытуды ұйымдастыруға нұсқаулық ретінде өзекті құрал рөлін атқара алу.

Тақырып бойынша қолданылатың әдебиеттер:

1. «Отбасы» журналы.