Р/С
|
Психологиялық ұғым
|
Қай елдің сөзі, не деген мағынаны білдіреді?
|
Анықтамасы
|
1
|
Адаптация
|
(лат. adaptatio — бейімделу) — жануарлар организмдерінің, олардың мүшелер жүйелерінің құрылысы мен қызметі жағынан белгілі бір тіршілік ортасына бейімделу процесі; бір биологиялық түрдің морфофизиологиялық мінез-құлық - популяциялық т.б. оған ыңғайлы табиғи ортада өзіне тән өмір сүруіне мүмкіндік беретін ерекшіліктері. Бейімделу әрбір түрдің барлық даму сатысында даму арқасында қалыптасады. Бейімделу жиынтығы ағзалардың құрлысы мен тіршілігінің табиғи қажеттілігін қалыптастырады.[1]
|
Сезім мүшелерінің сезгіштігі әсер етуші тітіркендіргіштерге біртіңдеп бейімделуге байланыстыда өзгеріп отырады. Бұл құбылысты адаптация дейді.
|
2
|
Сенсибилизация
|
Сезімталдық арттыру) — (фр. sensibilisation — организм сезімталдығының артуы. Организмнің енгізілген белок тектес бөгде заттарға сезімтал болуы. Аллергия, анафилаксия және иммунологиялық реакциялардың басталуына, дамуына негіз болады
|
Егер адаптация анализаторының сезгіштігінің түрлі жағдайларға байланысты артуының төмендеуінің көрсеткіші болса,сенсибилизация сезгіштіктің тек артуын ғана көрсететін құбылыс болып табылады.Сезім мүшелерінің біреуінің әсерінен басқаларының сезгіштігі артып отырады.
|
3
|
Синестезия
|
гр. synaisthesis — қосарласқан түйсік) — тітіркендіргіштер сезім мүшелерінің біреуін тітіркендіргенде оған тән түйсіктермен қатар басқа сезім мүшелеріне де тән түйсіктердің пайда болуы.
|
Тітіркендіргіштер сезім мүшелерінің біреуіне ғана түйсік туғызудың орнына сол сәтте басқа түйсіктердің пайда болуына да жағдай жасайды. Мәселен, кейбір адамдар біреудің сөзін естігенде , бұған қоса түрлі дәмдер мен түстерді де сезінуі мүмкін. Мұндай адамдардың бірі қызғылт түстен жылылықты, екіншілері –көгілдір жасыл түстен суықты сезінеді.Түйсіктердің осылайша қосарланып жүруін синестезия дейді.
|
4
|
Кинестезия
|
Екі сөздің де, кинестезияның да, кинестезияның да этимологиясын талдай отырып, олардың грек тілінен шыққанын көреміз: кинезис («Қозғалыс» ) және эстетика («Сезім» ).
|
Екі тұжырымдама да бір-біріне қатысты: кинестезия байланысты олар қалай қабылдайды позициясы және дененің әртүрлі бөліктерінің тепе-теңдігі . Басқаша айтқанда, әсер етуді концептуалдандырыңыз қозғалыс. Бірақ бұл терминнің тереңдігі терең, өйткені ол физикалық және сенсорлық аспектіні ғана емес, эмоционалды жағын да
|
5
|
Статика
|
Статика (гр. statіke – салмақ, тепе-теңдік туралы ілім)
|
механиканың күш әсеріндегі материялық денелердің тепе-теңдік шарттарын зерттейтін саласы; механикалық жүйелердің тепе-теңдік күйін күш әсерімен зерттейтін механика бөлімі.[1] Классикалық механиканың бөлімі.
Негізгі принциптеріне қарай геометриялық және аналитикалық статика болып бөлінеді. Аналитикалық статиканың негізіне кез келген механикалық жүйенің жалпы шартын белгілейтін ығысудың ықтималдық принципі алынған. Геометриялық статика материялық бөлшектер мен абсолют қатты денелерге әсер ететін күштердің қасиеттерін өрнектейтін аксиомаға негізделеді. Геометриялық статиканың тәсілімен қатты дене статикасы да зерттеледі. Мұндай жағдайда есептің төмендегідей екі түрі шешіледі:
1) қатты денеге әсер ететін күштер жүйесін қарапайым түрге келтіру;[2]
2) қатты денеге әсер ететін күштердің тепе-теңдік шартын анықтау.
Статиканың негізгі ұғымдарына күш, центрге және оське қатысты күш моменті және қос күш ұғымдары жатады. Статика есептерін шешудің графиктік тәсілдері күштерден құралған көпбұрышты және Вариньон көпбұрышын салуға негізделеді
|
6
|
Вестибулярлық аппарат
|
лат. вестибулум деген сөзі, кіреберіс деген мағынада
|
Статикалық түйсіктердің рецепторлары ішкі құлақтағы вестибулярлық аппаратта орналасқан. Кіреберіс аппараты — ішкі құлақта орналасқан, адамның кеңістікте қандай күйде екенін, тепе-тендікті сақтайтын, яғни денені, бастың түрлі жағдайдағы — шалқайған, еңкейген және айналған кезін сездіретін ағза
|
7
|
Вибрация
|
лат. Vibratio-тербеліс, діріл).
|
Діріл-механикалық тербеліс, сызықтағы кернеулер мен деформациялар таңбалары айнымалы болғанда басталады.[2]
Вибрациялық түйсіктер қозғалған дененің ауаны толқытуын бүкіл өн бойымызбен сезінген кезде пайда болады. Негізгі талдағыштары (түйсіну мүшелері) сау адамда көбінесе өздерінде бұл түйсіктердің болуын байқамайды. Көзі, құлағы, тілінен бірдей айырылған американдық Елена Келлер мен орыстың ғылыми қызметкері Ольга Скороходованың өмірі мен шығармашылық әрекеті талдағыштардың адам таңқаларлық жағдайда бір-бірімен байланысатындықтарын, әсіресе мұнда вибрациялық түйсіктердің маңыздылығын көрсетеді.
|
