Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

515
психологиясы» туралы «Жеке адам-
ға» арналған тарау ішінде баяндал-
ған. «Дағды мен әдеттің» психоло-
гиялық астарлары туралы мәлімет 
қазіргі кітаптардағыдай «Іс-әрекет 
психологиясы» атты тарауда беріл-
мей, өз алдына жеке тақырып ре-
тінде берілгені автордың өзіндік ғы-
лыми позициясының сонылығын 
байқатады.
Бірақ осы айтылғандар психология-
лық категорияларды ұғынып, түсі-
нуге онша кедергі келтірмейді, өйт-
кені ғылымның іргетасты мәселелері 
кітаптан толық орын алғаны белгілі. 
Бір есте боларлық жәйт, психология-
дан түрлі ұлт тілдерінде жарық көр-
ген оқу құралдары мен оқулықтар-
дың негізгі құрылымы соңғы елу
жыл ішінде онша өзгеріске түсе қой-
ған жоқ. Психология дәрісі де көп уа-
қыт бойына өзгеріске түсе қоймай-
тын математика, физика, лингвисти-
ка секілді дәстүрлі классикалық пән-
дермен үндес екендігі есте болғаны 
абзал. Әрине, кітапта психологияның 
40-шы жылдардағы қазақша бала-
маларының бірен-сараны қазірде 
өзгеріске түскенін оқырман ескере-
тін жайт екені белгілі. Т.Тәжібаев 
еңбектерінің біразы халқымыздың 
ғұлама перзенттері Шоқан Уәлиха-
нов, Ыбырай Алтынсарин, Абай 
Құнанбаевтардың психологиялық 
және педагогикалық көзқарастарын 
зерттеуге арналған. Әсіресе, Абайдың 
психологиялық көзқарастарын көп 
жылдар бойына сарыла зерттеп, бір-
неше еңбектер жазды.
Абайдың саяси-әлеуметтік, пәлсәпа-
лық көзқарасына жан-жақты талдау
жасай келіп, оның психологиялық
ойлары мен пайымдауларына кең
тоқталады. Ғалымның тұжырым-
дауынша Абай тек асқан кемеңгер, 
ойшыл-ақын ғана емес, ол сонымен 
бірге қазақтан шыққан ірі философ, 
психологиялық білімдер жүйесін на-
сихаттаумен айналысқан. Байырғы 
қазақ тілінің сарқылмас бұлағынан 
сусындай отырып, Абай ұлттық пси-
хологиялық ұғымдардың негізін қа-
лады. Ол қазақтың жазба әдеби тілі-
нің негізін қалаумен шектелмей, со-
нымен қатар ұлттық психологиялық 
білімдер саласына қатысы бар ұғым, 
түсініктерді саралап түсіндірген еді. 
Бар өмірін туған халқының игілігіне 
сарп еткен Тәжібаев еңбектерінің 
қазіргі жас буынға ғылыми-тәлімдік 
тағылымы аз болмаса керек.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: