Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев
жүктеу/скачать 11,21 Mb. Pdf көрінісі
|
b51b9b89e1b6b84ef8ef8f36547c93bb
| ЭКСТРАВЕРСИЯ,
ИНТРОВЕР- СИЯ ( лат. ехtга - сыртқы, іпtrо – іш- кі, versiо – бұру) – адамның дара- лық-психологиялық айырмашылық- тарының сипаттамасы; оның шеткі полюстері тұлғаның сыртқы объек- тілер әлеміне, не оның өзінің субъ- ективтік әлемінің құбылыстарына басым бағытталғандығына сәйкес келеді. Э.И. ұғамдарын тұлғаның қарама-қарсы екі типін белгілеу үшін К.Юнг енгізді. Экстраверсияланған тип тұлғаның қоршаған әлемге бағытталғандығымен сипатталады: оның объектілері субъекттің мүд- делерін, «өмірлік энергиясын» өзіне «магнит секілді» тартып алады, мұның өзі белгілі бір мағынада субъекттің өзінен өзінің жатсы- нуына, оның субъективтік әлемінің құбылыстарының тұлғалық мән- маңыздылығының төмендетілуіне апарып соғады. Экстраверттерге импулъстілік, бас- тамашылдық, мінез-құлықтың икем- ділігі, қарым-қатынасшылдық, әлеу- меттік бейімделгіштік тән қасиеттер. Интроверсияланған типке тұлға мүд- делерінің өзінің ішкі әлемінің құ- былыстарына жоғары құңдылық деп ден қоюшылық, тұйықтық, қарым- қатынастан қашқақтау, әлеуметтік енжарлық, өзін-өзі қазбалауға бе- йімділік, әлеуметтік бейімделуді қиынсыну тән сипаттар. Э.И. проб- лемалары тұлғаның факторлық тео- рияларында неғұрлым көбірек зерт- телді. Мұнда ол тұлға типтер тұрғы- сынан емес, нақты субъектідегі Э.И. касиеттерінің сындық арақатынасын білдіретін үздіксіз шкала ретінде қарастырылады. Олардың ішіндегі неғұрлым танымалы – Г. Айзенктің тұжырымдамасында Э.И. параметрі невротизм параметрімен ұштасуын- да (эмоциялық-еріктік орнықтылық – орнықсыздық) тұлғаның барлық қа- сиеттерінің мазмұнын анықтайтын басты-басты екі өлшем құрайды. Бұл тұжырымдамаға негіз болған абстрактілік-статистикалық көзқа- рас тұрғысынан экстраверсия көп- теген көріністерінің себептерін тү- сіндіруге елеулі қиыншылықтар ту- ғызды; бұлардың мазмұнында им- пульстік, агресияшылдықтан идео- логиялық нұсқаулар мен саяси по- зицияға дейінгі тұлғаның әр алуан сипаттамалары эклектикалықпен біріктірілді. Э.– И.-ның жүйке жү- йесінің қасиеттеріне тәуелділігі тұлғаның психологиялық және әлеуметтік сапаларының бұлжымас биологиялық анықтығы туралы реакциялық қорытынды жасалуына жүктеу/скачать 11,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|