Қ. Күзембаев, Т. Құлажанов Г. Күзембаева Азық-түлік өнімдерін тану
жүктеу/скачать 2,23 Mb. Pdf көрінісі
|
kuzembaev k kulazhanov t kuzembaeva g azyktulik onimderin ta
| Дақыд паршядарыв
оптималды қасиеті бар қоспа алу үшін қасиеті әртүрлі дәндерден қүрайды. Тартуға дааындау • дәндерді қоспалардан (органикалык, минералды, баска дакыл дәндерінен, металл қоспалардан жене т.б.) тазартудан, ылғалдаудан және 14% ылғалдылыққа дейін кептіруден тұрады. Дақылдарды ылғалды күйде ұстау (кондицирлеу) қабьщша мен эндосперм арасындағы байланысты өлсіретеді. Қабьщшалар нәзік болады да, бақылау електерден өтпейтін бөлшектерге дейія майдаланады. Дән ядросы тығыздалады. ¥ втарту— стандарт талаптарына сай және жоғары түтьінупгылық қасиеті болуы қажетті астыкты ұнға еңдеу бойьгнша технологияльщ операциялар жиьштығы. Сорттық ұн өндірісінде тек крахмалды эндоспермді майдалап ұнтақтайды, ал қабықшалар, алейронды қабат және үрық кебек түрінде белінеді. ИА.Наумов құрастырған ұн тарту түрлері 2.4-суретте көрсетілген. Тарту саньша байланысты бір рет және қайталанатын болып бөлінеді. Бір рет тарту кезінде астық дақылдарын ұнтактау машинасынан бір рет өткізу арқылы лсүзеге асады. Бір рет тарту тек кұрама жем өндірісінде қолданылады. Астықты ұнға тартудьщ барлық түрі қайталанатын тартуға жатады, ондг» үнтақтау операциялары кайталанатьш отырады. Бұл кезде ұнды електен бөліп алады, ал қалған өнімді ұнтақтап сүрыптайды. Технологиялык процессті 61 үйымдастыруға байланысты кайталанатын тарту жай және күрделі деп бөлінеді. Елеу және ажарлау процесстерсіз Қысқартылған елеу процессімен Тармақхы елеу және ажарлау процессімен 2.4.сурет. ¥ н тарту түрлері Жай тарту сызбасы бір технологиялық кезеңнен түрады, онда ірі бөлшектер үнтақтау операциясьшан 3...4 жүйеде өтеді. Оған қарабидай және бидайды кебекті үнға тарту жатады. Күрделі тартуға бидай мен қарабидайды сорттық ұнға тарту жатады. Технологияльщ процесс ерекшелігі елеу процессі мен ажарлау процессінін болуы. Қарабидайды еңдеу кезінде бұл екі процесс жоқ, себебі дақылдьщ анотомиялық ерекшелігі қиыршық түрінде таза эндоспермді алуға мүмкіндік бермейді. ¥ н тарту - астық дәндерінің элеваторларда ә р ' түрлі коспалардан тазаланьш ұн тарту заводының ұн тарту желісіне берілуі. Елімізде ұн тарту өндірісі ең жоғары механикаландырылған өндірістердің бірі. Үн тарту схемасы өте күрделі және көптеген сатыдан тұрады. Үн тартуға арналған бірнеше білікті диірмендерде астық дәндері жармаланып, еленеді, сүрыпталады. Үн тарту өндірісі негізінен элеваторлармен, кейде жарма заводтары мен қүрама жем заводтарымен бірігіп комбинат қүрайды. Тартылған үн арнаулы үн тасымалдау автомобильдері мен вагондары аркылы басқа өндіріс орындарына жіберіледі. Дәнді тарту бір рет және кайталанатын болады. Бір рет тартқанда дәндер диірмен арқылы бір рет өтеді де, үнға айналады, оның шығымы 100% қүрайды. Тағамдық қажеттіліктер үшін үнды қайталанатын тарту арқылы өндейді, онда дәнді дақыл сатыланып майдаланады. Қайталанатын тарту жай және күрделі болып бөлшеді. Жай тарту кезінде үн шығымы 95-96% күрайды. Дәнді дакылдарды қоспалардан ажыратып, бір- 62 біріне жақын орналасқан біліктер арасынан өткізеді де, ұн алады. Жай тарту аркылы бидай және қарабидай ұнын, кейде кебекті қарабидай үнын (шығымы 87%) алады. Күрделі тарту арқылы сорттык бидай ұнын алады. Дәнді дақылдарды қоспалардан және ішінара кабықшалардан тазартады да, оны крупкағк ұнтақтайды. Қиыршықты өлшемі және сапалылығы бойынша бірнеше фракцияларға сүрыптайды да, оларды жеке ұнтақтайды. Қүрамы, бөлшектердің өлшемі мен құрылысы, қабықша мөлшері бойынша әртүрлі ұн ағындарын алады. Мысалы, алғапгқы үш жүйесінде ұн ақ түсті және тек эндоспермнен түрады, ал соңғы тарту жүйесіндегі үн сүр немесе қоңыр түсті және күрамында үнтакталған кебектер көп мөлшерде болады. Белгілі бір тауарлық сортты үнды алу үшін барльж аралық ағындарды сортқа біріктіреді. Бидай үнының аралық ағывдарын үш сортқа біріктірілген тарту үш сортты, екі сортқа біріктірілген - екі сортты, бір сортқа біріктірілген - бір сортты деп аталады. Бір сортты тарту арқылы 1-ші, 2-ші сортты үнды өндіреді. Барлык ағындардың үнын біріктіріп, бақылау електері арқылы өткізеді. 1-ші сортты үн шығьшы 72%, 2-ші сорт - 85% қүрайды. Екі сортты тартуда 1-іпі сортты (40-50%) және 2-щі сортты (28-38%) үн алады. Жалпы шығымы 78% қүрайды. Үш сортты тартуда 2% үнтақ жарма, 10%-ке дейін жоғары сортты үн немесе крупчатка, 40% 1-ші сортты үн және 28% 2-ші сортты үн алады. жүктеу/скачать 2,23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|