05В011000 «Физика» мамандығы бойынша оқитын 3 курс студенттеріне арналған

71-сурет. Жұмыс режиміндегі триод.

анодтық кернеуге тәуелділігін көрсететін шамалар триодтың параметрлері деп аталады. Олардың ішіндегі негізгілері: характеристиканың тіктігі, айнымалы токқа жасалатын ішкі кедергі, күшейту коэффициенті және өтімділік.

Күшейту коэффициент:

M=U/I

(Iа = const болғанда). (35)

Күшейту коэффициенті анодтық тоққа торлық кернеудің өзгеруі анодтық кернеудің өзгеруіне карағанда, неше есе күштірек әсер ететінін көрсетеді. Әр түрлі триодтарда, олардың конструкциясына қарай, күшейту коэффициентінің шамасы 4-тен 100-ге дейін болады.

Характеристиканың тіктігі анодтық кернеу өзгермей, торлық кернеудің өзгеруі бір вольтқа тең болғанда лампының анодтық тогы қаншалықты өзгеретінін көрсетеді:

S=I/U (36)

(Ua = const болғанда).

Триодтардың көпшілігі үшін S=(l-i-20) ма/в Ішкі кедергі R=U/I, (37)

(і/т = const, болғанда).

Бұл шама триодтарда бірнеше жүздеген және мыңдаған омға жетеді. Бұл параметрлердің бәрі де мына тәуелділікпен байланысты екенін байқау қиын емес: M=S/R (38)

Күшейту коэффициентов кері шама лампының өтімділігі деп аталады. Ол:

D = 1/M (39)

Сөйтіп, өтімділікті анодтық токты бірдей өзгеріске келтіретін торлық кернеудің өзгеруінің (AUT) анодтық кернеудің өзгеруіне (AUa) қатынасы ретінде анықтауға болады. Қазіргі кездегі триодтарда

D= (0,25-0,01).

Триод параметрлерін бірнеше анодтық немесе анодты – торлық характеристикалар тобы (үйірі) негізінде графикпен анықтауға болады. 72-суретте әр түрлі екі торлық кернеу кезінде алынған екі анодтық характеристика көрсетілген. Олардың біреуінің түзу сызықты участогынан А нүктесін белгілеп, ол арқылы абсцисса мен ордината осьтеріне параллель түзу жүргіземіз. Сонда ADB характеристикалық үшбұрыш аламыз. Осы үшбұрыш арқылы лампының параметрлерін анықтауға болады:

M=U=U-U/U-U

72-сурет. Триодтың пара-метрлерін графикпен анықтау.

Вакуумдық триодтар да диодтар сияқты маркирленеді, бірақ белгілеудің екінші элементі С (триод) немесе Н (қос триод) әріптері болып келеді. Бірнеше жылдан бері триодтардың тіктігін арттыру жөнінде жұмыстар жүргізіліп келді. Өйткені лампының күшейткіш қабілеті, сондай-ақ телевидениеде, радиолокацияда, автоматикада және басқа мақсаттар үшін қолданылатын әр түрлі электрлік импульстарды аз бұрмалап күшейту мүмкіндігі оның характеристикасының тіктігіне байланысты. Бұл сияқты тіктігі арттырылған лампыларға тіктігі 20 ма/в шамасындағы 6СЗП және 6С4П мен тіктігі 45 ма/в 6С15П триодтары жатады.

Лампылар тағы да бірнеше параметрлерімен: қалыпты қоректендіруші кернеуінің шамасымен, эмиссия тогымен, қызмет ету мерзімімен, анодта шығындалатын максимал рүқсат етілетін қуатымен, электродтар аралық сыйымдылықтық мәнімен және баска мәліметтермен сипатталады.

7. Тиратрондар

Тиратрон - қыздырылатын катодты, анодты және басқарушы торлы газ толтырылған триод. Доғалық разрядты тиратроны ың қыздырылатын катоды болады, ал басқарушы торы тесіктері бар металл диск түрінде жасалады (73-сурет).Тиратронның жұмыс істеу принципі жағынан вакуумдық триодтардан

73-сурет. Тиратроиның құрылысы:

1 катод; 2 жылулық экран; 3 Top; 4 анод; 5 цоколь; 6 баллон.

бір ғана өзгешелігі бар. Ол тиратрон торындағы кернеу, катод пен анод арасында газ разряды пайда болғаннан кейін, анодтық токты басқармайтындығы.

74-сурет. Тиратронды іске косу характеристикасы.