1 КИНЕМАТИКА
1.1 Негізгі заңдар мен формулалар
1.1.1 t -уақыттағы жҥрілген жол:
а) жалпы тҥрі
S=
(t) dt
б) бірқалыпты айнымалы қозғалыс кезінде
S = S
0
+
0
t +
2
2
аt
в) бірқалыпты қозғалыс кезінде
S = S
0
+
0
t
1.1.2 Жол жҥрген кездегі орташа жылдамдық
s
=
t
S
1.1.3 Орын ауыстыру кезіндегі орташа жылдамдық
=
t
r
1.1.4 Лездік жылдамдық:
а) жалпы тҥрі
=
dt
r
d
,
=
dt
dr
,
=
dt
dS
=
а
(t) dt
=
2
z
2
y
2
x
б) бірқалыпты айнымалы қозғалыс кезінде
=
0
+at,
2
=
2
0
+2аS
1.1.5 Орташа ҥдеу
а
=
t
1.1.6 Тангенциал ҥдеу
а
τ
=
dt
d
,
а
=
dt
d
1.1.7 Нормаль ҥдеу
n
а
=
n
R
2
,
n
а
=
R
2
1.1.8 Лездік ҥдеу
а
=
dt
d
,
а
=
n
а
+
а
,
а
=
2
2
n
a
а
, а =
2
z
2
y
2
x
а
a
а
1.1.9 Айналу бҧрышы:
а) жалпы тҥрі
=
(t)dt
б) бірқалыпты айналмалы қозғалыс кезінде
=
t=2
t=2
N
в) бірқалыпты айнымалы айналмалы қозғалыс кезінде
=
0
+
0
t+
2
2
t
1.1.10 Бҧрыштық жылдамдық:
а) орташа
=
t
б) лездік
=
dt
d
,
=
(t)dt
в) бірқалыпты айнымалы қозғалыс кезіндегі лездік бҧрыштық жылдамдық
=
0
+
t,
2
=
2
0
+2
г)
(немесе n) жиілікпен бірқалыпты айналмалы қозғалыс кезінде
немесе
n
1.1.11 Бҧрыштық ҥдеу
а) орташа
=
t
б) лездік
=
dt
d
=
2
2
dt
d
1.1.12 Қозғалыстың кинематикалық сипаттамасы болып табылатын сызықтық
және бҧрыштық шамалар арасындағы байланыс:
S =
R
=
R,
a
=
R,
a
n
=
2
R
2 МАТЕРИЯЛЫҚ НҤКТЕ МЕН ҚАТТЫ ДЕНЕ ДИНАМИКАСЫ.
ГИДРОДИНАМИКА
2.1 Негізгі заңдар мен формулалар
2.1.1 Материялық нҥкте импульсі
р
=m
2.1.2 Ньютонның екінші заңы
а) жалпы тҥрі
F
=
dt
p
d
=
dt
m
d
)
(
б) m = const болғанда
F
= m
a
2.1.3 Механикадағы кҥштер:
а) серпімділік
F = - kx
б) ауырлық
F = mg
в) гравитациялық ӛзара әсерлесу
F = G
2
2
1
r
m
m
г) ҥйкеліс
F =
F
n
=
N
2.1.4 Ілгерлемелі қозғалыс кезіндегі жҧмыс
а) тҧрақты кҥшпен әсер еткен кезде
А = F
S
cos
б) айнымалы кҥшпен әсер еткен кезде
А=
dS
F
cos
2.1.5 Айналмалы қозғалыс кезіндегі жҧмыс
а) тҧрақты кҥш моментімен әсер еткен кезде
А = М
б) айнымалы кҥш моментімен әсер еткен кезде
А =
d
М
2.1.6 Қуат
N =
dt
dA
2.1.7 Кинетикалық энергия
а) ілгерлемелі қозғалыс ҥшін
W
к
=
2
2
m
=
m
p
2
2
б) айналмалы қозғалыс ҥшін
W
к
=
2
2
I
2.1.8 Потенциалдық энергия
а) серпімді-деформацияланған дене ҥшін
W
п
= kx
2
/ 2
б) ауырлық кҥшінің біртекті жазықтығындағы
W
п
= m g h
в) гравитациялық ӛзара әсерлесудің
W
п
= - G
r
m
m
2
1
2.1.9 Механикалық энергияның сақталу заңы
W
к
+ W
п
= const
2.1.10 Жҧмыспен энергияның арасындағы байланыс:
А = W
2
- W
1
; A = W
к2
- W
к1
;
А = W
п1
- W
п2.
2.1.11 Қозғалмайтын айналу центріне қатысты кҥш моменті:
М
=
F
r
,
, М = r
F
sin
= F
l
22
2.1.12 Қозғалмайтын айналу центріне қатысты импульс моменті:
m
r
L
,
; L = r
m
sin
;
I
L
2.1.13 Инерция моменті
а) материялық нҥкте ҥшін
I = m r
2
б) п материялық нҥктелер жҥйесі ҥшін
I =
n
i
i
i
r
m
1
2
в) ҧзындығы l стержньге перпендикуляр және оның массалар центрі
арқылы ӛтетін ӛске қатысты
I =
12
1
m l
2
г) сақинаның (қуыс цилиндр) цилиндр ӛсімен беттесетін ӛске қатысты:
I = m(R
2
1
+R
2
2
)/ 2
R
1
R
2
= R болғанда
I = mR
2
д) дискінің табанына перпендикуляр және оның ӛсімен сәйкес келетін
ӛске қатысты
I =
2
1
mR
2
е) тҧтас шардың центрі арқылы ӛтетін ӛске қатысты
I =
5
2
mR
2
ж) жҧқа қабырғалы қуыс сфераның центрі арқылы ӛтетін ӛске қатысты
I =
3
2
mR
2
2.1.14 Штейнер теоремасы
I = I
0
+ m
a
2
2.1.15 Айналмалы қозғалыс динамикасының негізгі заңы:
а) жалпы тҥрі
М
=
dt
L
d
=
dt
I
d
)
(
б) I = const болғанда
М
=
dt
d
I
= I
2.1.16 Импульс моментінің сақталу заңы:
i
i
I
= соnst
2.1.17 Стержін ҧзындығының релятивистік қысқаруы
l = l
0
2
2
1
с
,
мҧндағы l
0
– тыныштықтағы стержнь ҧзындығы.
2.1.18 Сағат жҥрісінің релятивистік баяулауы
t =
2
2
0
1
c
t
,
мҧндағы
t
0
– қозғалыстағы сағаттың меншікті уақыты,
t – сағат қозғалысына қатысты жҥйедегі уақыт.
2.1.19 Релятивистік масса
m =
2
2
0
1
c
m
2.1.20 Релятивистік импульс
р =
2
2
0
1
c
m
2.1.21 Релятивистік бӛлшектің толық энергиясы
Е = mc
2
= m
0
c
2
+W
к
.
2.1.22 Толық энергия мен релятивистік бӛлшектің импульсі арасындағы
байланыс
Е
2
- р
2
с
2
= m
2
0
c
4
2.1.23 Кинетикалық энергия мен релятивистік бӛлшектің импульсі арасындағы
байланыс
р
2
с
2
= W
к
( W
к
+ 2 m
0
c
2
)
2.1.24 Ағынның ҥзіліссіздік теңдеуі
υ
1
S
1
=
υ
2
S
2
2.1.25 Ток тҥтігіндегі сҧйықтың шығыны
а) кӛлемдік шығын
V = υS
в) массалық шығын
М = ρ υS
2.1.26 Сҧйықтың гидростатикалық қысымы
р = ρgh
2.1.27 Сҧйықтың динамикалық қысымы
р = ρυ
2
∕ 2
2.1.28 Идеал сығылмайтын сҧйыққа арналған Бернулли теңдеуі
а) жалпы тҥрі
р
1
+
2
2
1
+ ρgh
1
= р
2
+
2
2
2
+ ρgh
2
б) токтың горизонталь тҥтігі ҥшін ( h
1
=h
2
)
р
1
+
2
2
1
= р
2
+
2
2
2
2.1.29 Беті ашық кең ыдыстағы кішкене саңылаудан ағып шыққан сҧйықтың
жылдамдығы
υ =
gh
2
2.1.30 Рейнольдс саны
а) ҧзын тҥтіктегі сҧйық ағыны ҥшін
Re =
d
б) сҧйықтағы шариктің қозғалысы ҥшін
Re =
d
2.1.31 Сҧйықтың ламинарлық ағу шарты:
Re
Re
кр
а) сҧйықтағы шариктің қозғалысы ҥшін
Re
кр
=0,5
б) ҧзын тҥтікшелердегі сҧйық ағыны ҥшін
Re
кр
=2300
2.1.32 Стокс формуласы
F = 6 π ηrυ
2.1.31 Ішкі ҥйкеліс кҥші
F = η|
|
.
S
2.1.32 Ҧзындығы l дененің созылуы мен ҧзаруы кезіндегі салыстырмалы
деформациясы
ε = x / l
2.1.33 Кӛлденең қимасының ауданы S стержіннің созылуы (сығылуы) кезіндегі
нормаль кернеуі
σ = F
серп
/ S
2.1.34 Сығылу мен созылу ҥшін Гук заңы
F
серп
= - kx
немесе
σ = ε Е
2.1.35 Юнг модульі
Е = kl / S
3 МОЛЕКУЛАЛЫҚ ФИЗИКА ЖӘНЕ ТЕРМОДИНАМИКА
3.1 Негізгі заңдар мен формулалар
3.1.1 Зат мӛлшері
=
A
N
N
немесе
=
m
3.1.2 Молекула –кинетикалық теориясының негізгі теңдеуі
Р =
3
1
nm
0
кв
2
=
3
1
кв
2
=
3
2
n
w
к
3.1.3 Газ қысымының молекулалар концентрациясына және температураға
тәуелділігі
P = nkT
3.1.4 Клапейрон –Менделеев теңдеуі (идеал газ кҥйінің теңдеуі)
PV =
m
RT
3.1.5 Изотерма теңдеуі (m=const болғанда)
PV=const
3.1.6 Изохора теңдеуі (m=const болғанда)
T
P
= const немесе P = P
0
T немесе Р =Р
0
(1+
t )
3.1.7 Изобара теңдеуі (m=const болғанда)
T
V
= const немесе V =V
0
T немесе V = V
0
(1+
t )
3.1.8 Адиабата теңдеуі- Пуассон теңдеуі (m = const болғанда )
P V
= const
3.1.9 Адиабата кӛрсеткіші
=
V
P
С
С
=
i
i
2
3.1.10 Дальтон заңы
p = p
1
+ p
2
+ p
3
+…,
мҧндағы р
i
– парциал қысымдар.
3.1.11 Молекуланың ілгерлемелі қозғалысының орташа кинетикалық энергиясы
w
к
=(3/2) kT
3.1.12 Молекуланың орташа толық кинетикалық энергиясы
w
к
=
2
i
kT
3.1.13 Идеал газдың ішкі энергиясы
U =
m
2
i
RT
3.1.14 Молекулалардың жылулық қозғалысының орташа жылдамдығы (Орташа
арифметикалық жылдамдық)
=
RT
8
=
0
8
m
kT
3.1.15 Орташа квадраттық жылдамдық
кв
=
RT
3
=
0
3
m
kT
3.1.16 Ең ықтимал жылдамдық
ық
=
RT
2
=
0
2
m
kТ
3.1.17 Газ молекулаларының еркін жҥру жолының орташа ҧзындығы
=
0
2
2
1
n
d
3.1.18 Мольдік жылу сыйымдылық
а) V=const болғанда
C
V
=
2
i
R
б) P=const болғанда
C
P
=
2
2
i
R
3.1.19 Майер теңдеуі
C
P
= C
V
+ R
3.1.20 Газ ҧлғайғанда атқарылатын жҧмыс
а) жалпы тҥрі ( кез-келген процесс ҥшін)
A =
РdV
б) адиабаталық процесс кезінде
A=
m
C
v
(T
1
– T
2
), немесе A=
m
RT
1
1
1
1
2
1
1
V
V
, немесе A=
1
1
1
V
Р
1
2
1
1
V
V
в) изобаралық процесс кезінде
A=Р ( V
2
- V
1
) немесе A =
m
R (T
2
- T
1
)
г) изотермиялық процесс кезінде
A =
m
RT ln
1
2
V
V
немесе A=
m
RTln
2
1
P
P
3.1.21 Термодинамиканың бірінші бастамасы :
а) дифференциалдық тҥрі
Q = dU +
A
б) интегралдық тҥрі
Q = ΔU + A
3.1.22 Пайдалы әсер коэффициенті
=
1
2
1
Q
Q
Q
=
1
Q
A
3.1.23 Корно циклінің пайдалы әсер коэффициенті
=
1
2
1
Т
Т
Т
3.1.24 Энтропияның ӛзгерісі
S =
2
1
dS
=
2
1
T
Q
3.1.25 Ван-дер-Ваальс теңдеуі
а) бір атомды газ ҥшін
( p + a / V
2
0
)( V
0
– b ) = RT
б) газдың қандай да бір ν зат мӛлшері ҥшін
( p + ν
2
a / V
2
) ( V
– νb ) = νRT
3.1.26 Моекулалардың ӛзара әсер кҥштері туғызған ішкі қысым
а) бір атомды газ ҥшін
p´ = a / V
2
0
б) газдың қандай да бір ν зат мӛлшері ҥшін
p´ = ν
2
a / V
2
3.1.27
Достарыңызбен бөлісу: |