Ван-дер-Ваальс тҧрақтылары а және b тең газдың кризистік параметрлері
- кӛлем, қысым, температура арасындағы байланыс
V
0 кр
= 3 b, p
кр
= а / 27b
2
, Т
кр
= 8 а / (27Rb)
3.1.28 Тҧрақты кӛлемдегі мольдік жылу сыйымдылығы С
V
болатын нақты
газдың ішкі энергиясы
U = ν (С
V
T - a / V
0
)
3.1.29 Жылу ӛткізгіштік теңдеуі (Фурье заңы)
Q = - æ
dx
dT
dSdt немесе j
Е
= - æ
dx
dT
3.1.30 Диффузия теңдеуі (Фик заңы)
dМ = - D
dx
d
d
dSdt немесе j
т
= - D
dx
d
3.1.31 Ішкі ҥйкеліс немесе тҧтқырлық теңдеуі (Ньютон заңы)
dp= -
dx
d
dSdt немесе j
р
= -
dx
d
3.1.32 Ішкі ҥйкеліс кҥші (Ньютон заңы)
F = -
dx
d
dS
3.1.33 Диффузия коэффициенті
D =
3
1
3.1.34 Ішкі ҥйкеліс коэффициенті (динамикалық тҧтқырлық)
=
3
1
3.1.35 Жылу ӛткізгіштік коэффициенті
=
3
1
С
V
4 ЭЛЕКТРОСТАТИКА ЖӘНЕ ТҦРАҚТЫ ТОК
4.1 Негізгі заңдар мен формулалар
4.1.1 Кулон заңы
F =
2
0
4
r
q
q
k
i
4.1.2 Электростатикалық ӛрістің кернеулігі
E = F / q
o
4.1.3 Нҥктелік заряд тудырған электростатикалық ӛрістің кернеулігі
E =
2
0
4
r
q
4.1.4 Шексіз ҧзын зарядталған жіп ӛрісінің кернеулігі
E=
r
0
2
4.1.5 Бірқалыпты зарядталған жазықтық ӛрісінің кернеулігі
E=
0
2
4.1.6 Бірқалыпты және әр аттас зарядталған бір-біріне паралллель екі шексіз
жазықтық арасындағы ӛрістің кернеулігі
E=
0
4.1.7 Радиусы R зарядталған металл сфераның центрінен r қашықтықта
тудыратын ӛріс кернеулігі Е:
а) сфераның бетінде (r=R)
E=
2
0
4
R
q
б) сфераның сыртында
E=
2
0
4
r
q
4.1.8 Электростатикалық индукция векторы (ығысу векторы)
E
D
0
4.1.9 Электростатикалық ӛріс кҥштерінің зарядты А нҥктесінен В нҥктесіне
тасмалдағанда істейтін жҧмысы
A=q
)
,
cos(
dl
E
Edl
B
A
, A=q(
А
-
B
).
4.1.10 Нҥктелік заряд ӛрісінің потенциалы
=
r
q
0
4
4.1.11 Радиусы R тең қуыс металл сфераның, оның центрінен r қашықтықта
тудыратын электр ӛрісінің потенциалы:
а) сфераның ішкі жағы мен бетінде ( r ≤ R )
=
R
q
0
4
б) сфераның сыртында
=
r
q
0
4
4.1.12 Ӛріс кернеулігі мен потенциалы арасындағы байланыс
а) жалпы тҥрі
E = -
dl
d
б) E = const кезінде
E =
l
U
l
2
1
4.1.13 Конденсатордың әр аттас зарядталған екі астарының арасындағы
тартылыс кҥші
F =
2
2
0
S
E
4.1.14 Оқшауланған ӛткізгіштің электр сыйымдалығы
C = q / φ
4.1.15 Оқшауланған сфералық ӛткізгіштің электр сыйымдалығы
C = 4
0
R.
4.1.16 Жазық конденсатордың сыйымдылығы
C =
d
S
0
, C =
U
q
4.1.17 Конденсатордың
бір-біріне параллель жалғанған батареяларының
сыйымдылығы
С = С
1
+С
2
+…+С
n
4.1.18 Конденсатордың
бір-біріне тізбектей жалғанған батареяларының
сыйымдылығы
С
1
=
1
1
С
+
2
1
С
+ …+
n
С
1
4.1.19 Ӛріс энергиясы:
а) зарядталған ӛткізгіштің
W
э
=
2
2
С
=
C
q
2
2
=
2
q
б) зарядталған конденсатордың
W
э
= (1/2)
0
Е
2
V
4.1.20 Электр ӛрісі энергиясының кӛлемдік тығыздығы
w =
2
2
0
Е
=
2
ED
=
0
2
2
D
4.1.21 Ток кҥші
а) жалпы тҥрі
I = dq / dt
в) тҧрақты ток
I = q / t
4.1.22 Металдағы токтың тығыздығы
j
= e n <
>
4.1.23 Біртекті ӛткізгіштің кедергісі
R =
l/ S
4.1.24 Ӛткізгіштің меншікті электрлік ӛткізгіштігі және ӛткізгіштігі
=1/ρ ; G = 1/ R
4.1.25 Меншікті кедергінің температурадан тәуелділігі
t
=
0
(1+
t )
4.1.26 Ӛткізгіштер жҥйесінің кедергісі:
а) тізбектей жалғау кезінде
R =
R
i
б)параллель жалғау кезінде
R
1
=
i
R
1
4.1.27 Ом заңы:
а) ЭҚК-і жоқ тізбек бӛлігі ҥшін ( біртекті тізбек бӛлігі)
I =
R
2
1
=
R
U
б) ЭҚК-і бар тізбектің бӛлігі ҥшін (біртекті емес тізбек бӛлігі)
I =
R
)
(
2
1
,
мҧндағы
- ток кӛзінің ЭҚК-і; R – тізбек бӛлігінің толық кедергісі (сыртқы
және ішкі кедергілер қосындысы);
в) тҧйық (толық) тізбек ҥшін
I =
r
R
4.1.28 Қысқа тҧйықталу тогы
I
қт
=
ε
/ r
4.1.29 Дифференциал тҥрдегі Ом заңы
а) біртекті тізбек бӛлігі ҥшін
j
=
E
= E
/
б) біртекті емес тізбек бӛлігі ҥшін
j
=
( E
кул
+ E
бөг
)
4.1.30 Кирхгоф заңдары:
а) бірінші заңы
I
i
= 0
б) екінші заңы
I
i
R
i
=
i
4.1.31 Джоуль-Ленц заңы
а) интегралдық тҥрі
Q = I
2
R t =
R
t
U
2
= IU t
б) дифференциалдық тҥрі
w=
Е
2
4.1.32 Токтың жҧмысы
A=IU t = I
2
R t =
R
t
U
2
4.1.33 Тізбекте бӛлінетін толық қуат
P = I
=
r
R
2
4.1.34 Тізбекте бӛлінетін пайдалы қуат
Р
п
= IU = I
2
R = U
2
/ R
4.1.34 Ток кӛзінің пайдалы әсер коэффициенті
=
Р
P
п
=
r
R
R
= U
/
5 МАГНЕТИЗМ
5.1 Негізгі заңдар мен формулалар
5.1.1 Магнит ӛрісінің индукциясы мен кернеулігінің арасындағы байланыс
Н
В
0
5.1.2 Ампер заңы
sin
,
IdlB
dF
B
l
Id
F
d
5.1.3 Био-Савара-Лаплас заңы
3
0
,
4
r
r
l
Id
B
d
,
2
0
sin
4
r
Idl
dB
5.1.4 Магнит ӛрісінің индукциясы:
а) дӛңгелек ток центріндегі
R
I
В
2
0
б) тогы бар шексіз ҧзын тҥзу ӛткізгіш ҥшін
R
I
B
2
0
в) тогы бар ӛткізгіштің бӛлігі ҥшін
)
cos
(cos
4
2
1
0
r
I
B
г) шексіз ҧзын солденоид пен тороид ҥшін
nI
В
0
5.1.5 Тогы бар контурдың магнит моменті
p
m
=IS немесе
n
IS
p
m
5.1.6 Магнит ӛрісіндегі тогы бар контурға әсер ететін
момент
B
p
M
m
,
,
sin
B
p
M
m
5.1.7 Лоренц кҥші
sin
,
B
q
F
B
q
F
л
л
5.1.8 Лоренц формуласы
B
q
E
q
F
,
5.1.9 Магнит ағыны
а) жалпы тҥрі
)
(
)
(
cos
)
,
(
S
S
m
BdS
S
d
B
Ф
б) біртекті магнит ӛрісіндегі жазық бет ҥшін
cos
BS
Ф
m
5.10 Тогы бар ӛткізгішті (контурды) магнит ӛрісінде тасмалдағанда істелінетін
жҧмыс
A=I
Ф
m
5.11 Электромагниттік индукцияның негізгі заңы
dt
d
dt
dФ
N
m
m
5.12
N
m
m
NФ
5.13 Соленоидтың ағын ілінісі
LI
m
5.14 Соленоидтың индуктивтілігі
lS
n
L
2
0
5.15 Ӛздік индукцияның электр қозғаушы кҥші
dt
dI
L
i
5.16 Магнит ӛрісінің энергиясы
2
2
LI
W
m
5.17 Магнит ӛрісі энергиясының кӛлемдік тығыздығы
0
2
2
0
2
2
2
B
BH
H
W
m
6 ТЕРБЕЛІСТЕР МЕН ТОЛҚЫНДАР
6.1 Негізгі заңдар мен формулалар
6.1.1 ψ физикалық шамасының гармониялық тербелістерінің теңдеуі
немесе
)
sin(
)
cos(
0
0
0
0
t
А
t
А
6.1.2 Тербелістің циклдік жиілігі
2
немесе
Т
2
6.1.3 Гармониялық тербелістің периоды:
а) серіппелі маятник ҥшін
k
m
Т
/
2
б) математикалық маятник ҥшін
g
l
T
/
2
в) маятниктің ауырлық центрінен а қашықтықта орналасқан тербеліс ӛсіне
қатысты инерция моменті I тең физикалық маятник ҥшін
mga
I
T
2
г) тербелмелі контур ҥшін
LC
T
2
6.1.4 Гармониялық тербелістің толық энергиясы:
а) материялық нҥкте ҥшін
2
0
2
2
1
mA
W
б) тербелмелі контур ҥшін
2
0
2
2
1
LA
W
6.1.5 Ӛшу коэффициенті:
а) кедергі коэффициенті r тең орта ҥшін (механикалық тербелістерде)
m
r 2
б) электромагниттік тербелістер ҥшін
L
R 2
6.1.6 Ӛшпелі тербелістердің циклдік жиілігі
2
2
0
6.1.7 Ӛшпелі тербелістердің теңдеуі
)
cos(
0
0
t
е
t
6.1.8 Ӛшпелі тербелістердің амплитудасы
А = Ψ
0
е
– β t
6.1.9 Ӛшудің логарифмдік декременті
T
T
t
A
t
A
)
(
)
(
ln
6.1.10 Айнымалы ток тізбегінің кедергісі:
а) индуктивті
Х
L
= Lω
б) сыйымдылық
X
C
= 1/ Cω
в) реактив
X = Lω -1/ Cω
г) толық (импеданс)
Z =
2
2
1
C
L
R
6.1.11 Ток кҥшінің әсерлік мәні (эффективті)
I
эф
= I
o
/
2
6.1.12 Кернеудің әсерлік мәні (эффективті)
U
эф
= U
o
/
2
6.1.13 Айнымалы ток тізбегі ҥшін Ом заңы
I
эф
= U
эф
/
2
2
1
C
L
R
6.1.14 Жазық гармониялық толқын теңдеуі
немесе
)
cos(
)
,
(
)
(
cos
)
,
(
kx
t
A
t
х
x
t
A
t
х
6.1.15 Толқындық сан
2
k
немесе
k
6.1.16 Толқын ҧзындығы
=
Т немесе
=
/
6.1.17 Электр ӛтімділігі
және магнит ӛтімділігі
ортадағы электромагниттік
толқындардың жылдамыдығы
=с /
6.1.18 Электромагниттік толқындардың Е электр және Н магнит ӛрістерінің
кернеуліктері арасындағы байланыс
0
Е
2
=
0
Н
2
8 ГЕОМЕТРИЯЛЫҚ ОПТИКА ЖӘНЕ ФОТОМЕТРИЯ ЭЛЕМЕНТТЕРІ
Достарыңызбен бөлісу: |