Шешімі: Двигателдің ПӘК-і
(1)
мұндағы РТ – толық қуат, ол (2)
Е – t уақыттағы массасы m уран бөлінген кезде бөлінетін энергия.
Осы урандағы атомдар санын мына теңдіктен анықтау керек.
(3)
мұндағы М – уранның молярлық массасы, NA – Авогадро тұрақтысы.
Сонда энергия
(4)
(1) – (4) формулаларды пайдаланып, ПӘК анықтаймыз:
Сан мәндерін қойып, (ХБЖ-дағы мәндер) тапқанда .
Термоядролық реакция 1. Сутегі изотопы ядроларының – дейтерий мен тритийден – мына схема бойынша
термоядролық реакция жүрген кезде гелий ядросы синтезделеді. Реакция кезінде 17,6 МэВ энергия бөлінеді. Егер гелийдің массасы 1 г болса, онда синтезделу кезінде қандай энергия бөлінеді?
Шешімі: Массасы 1 г гелий синтезделуі кезіндегі энергияны анықтау үшін, 1 граммға келетін атомдар санын ядролық реакцияның шығу энергиясына көбейту керек: .
Гелий атомдарының саны:
Синтезделу кезіндегі энергия Е = 4,2·1011 Дж
2. Массасы 1 г гелий синтезделуі кезіндегі бөлінетін энергия Е = 4,2·1011 Дж. Осындай энергия алу үшін қанша тас көмір жағу қажет? Тас көмірдің меншікті жану жылуы 29 МДж/кг.
Шешімі: Есептің шарты бойынша Q = E болса, онда
Сонымен, массасы 1 г гелий синтезделуі кезіндегі бөлінетін энергияға тең энергия алу үшін тас көмірдің массасы m = 1.56·104 кг болуы керек.
3. Термоядролық реакция кезінде массасы 2 г дейтерий толық жануы үшін қандай энергия бөлінуі қажет?
Шешімі: Бөлінген энергияны төмендегі формуламен анықтаймыз:
(1)
мұндағы E0 – синтездің бір реакциясының энергиясы; N – реакция саны; E0 = 17.6 МэВ.
Химиялық реакциясы сияқты, 2 г дейтерий 3 г тритиймен синтез реакциясына түседі, олай болса, . Бұл массалардың қатынасын ашып жазса,
;
осы теңдеуден реакция санын анықтаймыз:
(2)
Реакция санын (1) формулаға қойып: энергияны табамыз
(3)
Есептей келе энергия Е1 = 1.06·1025 МэВ = 1,7·1010 Дж екені шығады.
4. Термоядролық синтез реакциясы кезінде массасы 2 г дейтерий толық жануы үшін Е1 = 1.06·1025 МэВ энергия керек. Ал 5 г уранның барлық ядросының бөлінуі кезінде қандай энергия шығады? Шыққан энергияны дейтерийдің энергиясымен салыстырыңыз.
Шешімі: Массасы 5 г уран – 235 бөлінгендегі энергия да алдыңғы есептегі формуламен анықталады:
(1)
бірақ бұл кезде Е0 = 200 МэВ, ал N – ыдыраған ядролар саны:
(2)
(2) формуланы (1) формулаға қойып, табамыз:
.
Енді дейтерийдің энергиясымен салыстырайық, сонда екені шығады.
Синтез реакциясының энергиясы бөліну реакциясының энергиясына қарағанда 4 есе көп болып шығады.
5. Термоядролық реакция энергиясын есептңіз.
Берілгені: ; ;
;
Табу керек: Е Шешімі: Ядролық реакция энергиясы формуласы бойынша анықталады.
Массалық ақаудың мәндерін орнына қойып, тапқанда: