1. Қазақ тілінің дыбыстық жүйесі. Сөйлеу аппараттары. Дыбыс пен әріп



бет128/157
Дата24.01.2022
өлшемі338,47 Kb.
#113750
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   157
Байланысты:
гост казак тили

Тұрлаулы мүшелер-сөйлем құруға негіз болатын бас мүшелер.Оларға бастауыш пен баяндауыш жатады. Мысалы: Мен демаламын.Жаңбыр жауды.Баяндауыш болмаса,сөйлемдегі ой аяқсыз қалады.

Бастауыш

Бастауыш-сөйлемде атау септікте тұрып,іс-оқиғаның иесін білдіретін тұрлаулы мүше.Атау септіктегі сөз бастауыш болады,сондықтан бастауыш болатын сөзге кім?не?кімдер?нелер? деген сұрақтар қойылады.Мысалы: Мұғалім (кім?)сабақты түсіндірді.Оқушылар (кімдер?)жазғы демалысқа шықты.

Бастауыш құрылысына қарай 3-ке бөлінеді.Олар төмендегідей:



Дара бастауыш-бір сөзден тұратын бастауыш.Мысалы:Біз сенеміз.Оқушылар сабаққа дайындалды.

Күрделі бастауыш-күрделі сөзден жасалады.Мысалы: Он бес-тақ сан.Қазақстан Республикасы дамып келеді.

Үйірлі бастауыш-үйірлі мүшеден жасалады.Мысалы:Уайымы көптер тез қартаяды.Жұмысы жоқтық,қарны тоқтық аздырар адам баласын.
Баяндауыш

Баяндауыш-бастауыштың жай-күйін,оқиғаның қай шақта болғанын білдіріп,сөйлемді тиянақтап тұратын тұрлаулы мүше.Баяндауыш сөйлемдегі ойды аяқтап тұрады,тіпті кейде жеке өзі тұрып-ақ сөйлем бола алады.Мысалы:Дұрыс!Берме!Өзінен көрсін.

Баяндауыш қай сөз табынан жасалса,сол сөз табының сұрағына жауап береді.Мысалы:Ол-оқушы.(Зат есім:Ол кім?).

Дала жарық (Сын есім: Дала қандай?)

Күнші шықты.(Етістік:Күн не істеді?)


Баяндауыш құрылысына қарай 3-ке бөлінеді:

Дара баяндауыш-бір сөзден тұрады.Мысалы :Олар алыс жерден келді.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   157




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет