«ІЛИЯС МҰРАСЫ ЖӘНЕ АЛАШТАНУ МӘСЕЛЕЛЕРІ» атты республикалық ғылыми-тәжірибелік студент жастар конференциясының материалдары 160
әңгімешіл, сөз тапқыш, әзілдегіш адам екен»,- деп жоғарыда айтылған қасиеттерді растай
түседі. Ілияс-тек шебер айтушы ғана емес сонымен бірге көрген – білгенін, естігенін шебер
жазып жеткіз білетін талантты прозаик жазушы.
Алғашқы әңгімелері – «Күң өлімі», «Шешілмеген жұмбақ», «Саудагердің тамашасы»,
«Мерген бөкен», «Ташкендікке тарт»-1920 жыл мен 1928 жылдардың ортасында жазылды. Бұл
еңбектерің ішінде соғыс коммунизмі кезі, сол дәуірдегі қазақ елінің басынан кешкен
жағдайларының өзгешелігі бейнеленгендігі бар. Солардың бір сыпырасы өзі көрген – білген
белгілі дәрежеде өзі сүйетін, өзі ардақтайтын мазмұндар. Сонда да болса болашақ жазушы
бірден жазушылық жолға түспейді. Әлі де байқап көрейінші дегендей өмірден де кітаптан да
көп қазынаны ойға түйе береді.
«Білім мөлшерім, өмір соқпағым, шет жұрттың әдеби қазынасымен танысуға әлі
мүмкіндік бермей келеді» деуіне қарағанда, әлі де болса өзіне қанағаттанбағандығын
байқаймыз. Дегенмен, Ілиястың сол тұста өзінің хал- қадірінше әлемдік әдебиеттен хабардар
болған төмендегі деректер жоққа шығармайды.
Ол кітаптар XIX ғасырда жарық көрген озық ойлы авторлары Л.Н.Толстойдың «Семья»,
«Бақыт неде?», Салтыков–Щедринның он екі томдық жинағы, сол сияқты И.А. Гончаровтың,
А.П. Чеховтың, И.С. Тургеневтің, К.С. Григоровичтың, М.А. Лесковтың, В.А. Жуковскийдің,
А.К. Шиллер-Михайловтың, Ф.М. Достоевскийдің, В.Г.Белинскийдің т.б. ақын –
жазушылардың шығармаларының толық жинақтары болған. Сонымен қатар XIX ғасырдың
аяғына дейін және ХХ ғасырдың алғашқы он жылы ішінде орыс тіліне аударылып үлгерген
әлемдік әдебиет өкілдерінің де шығармалары көп кездескен. Мысалы, Г. Гейненың алты
томдық жинағы, сол сияқты Вальтер Скоттың он төрт томдық жинағы, М.Сервантестың «Дон-
Кихоты», Фердоусидың «Сохрабтың тарихы», А.Доденнің повестері мен әңгімелері, бір ғана
Ж.Вернның шығармаларынан жиырма төрт кітап болған .
Сөйтіп мұсылман дінін уағыздауға арналған Қайнар құмындағы мешіт әлемдік
әдебиеттің асыл қоймасы болып шыққан. Мұны судан сүзіп ішкен тума талант Ілияс әлемдік
әдебиеттің түрлі әсем үлгілерін өз қолына ұстап, өнегесінен үйренген, еркінше оқып, еміне
сусындаған.
Қысқасы, Ілиястың көсемсөзші ретінде тұңғыш шыққан жыр жинағының жайы солай
болса, бұл оқиға оқу бітіріп келген жастың кейінгі қалам сілтесіне ешбір нұқсан келтірген жоқ.
Керісінше, қайта өршеленіп, поэзия өлкесіне батыл қадам жасауына ықпал етеді. Сағат санап
өскен жаңа өмірдің әр қадам қарқынынан қалмай, қарымды, жақсы жыршысы болу үшін өлең
топтамаларын үдете жаза түседі.
