Алашорда көсемі болған Әз-Жәнібек ханның ұрпағы.
A) Хақ-Назар хан B) Абылай хан
C) Әлихан Бөкейханов
D) Әз-Тэуке хан
Е) Шоқан Уәлиханов
17 Мәтін бойынша халық санасында ақылды әрі әділетті әмірші ретінде
таңбаланған хан
A) Кенесары хан B) Әз-Тәуке хан
C) Әз-Жэнібек хан Е) Әбілқайыр хан
Абылай хан
Өткен тарихымызға тағзым, бүгінгі бақытымызға мақтаныш білдіру идеясы
A) «Қазақстан-2050» Б) «Қазақстан - 2030 стратегиясы»
B) «ЕХРО-2017» Е) «Қасым ханның қасқа жолы»
C) «Мэңгілік Ел»
4- мәтін
1.1465-1470 жылдяр - хандықтың құрылған емес, нығайған уақыты, халықтың өз
тәуелсіздігін жариялаған емес, көрші жұрттарға біржола танылған мезгілі. Туптеп
келгенде, мұның бәрі қазақ тарихының бастауын мүмкін болғанынша кейіндету
талабының бір көрінісі ғана. Қазақ хандығының құрылуы ЖӨНІНДЕ бірден-бір дерек
«Тарих-и Рашиди» еңбегіне сүйенетін болсақ, Қазақ хандығының негізін қалаушылар
Керей мен Жәнібек хан Шибан әулетінен шыққан Әбілқайыр ханмен жауласуынан
кейін оның билігінен бас тартып, Шу өзенінің бойындағы Қозыбасы дейтін қоныста
дербес Қазақ хандығының туын көтереді. Алғаш туымыз тігілген Қозыбасы жері —
ХІУ-ХҰ ғасыр басында өмір сүрген Моғолстан мемлекетінің батыс бөлігіндегі аумақ.
Қозыбасы атауының түп мағынасы төңірегіндегі жоталардан оқшау тұрған қозының
басындай ғана жұмыр, аласа шоқы төбені білдірсе керек.
Қазақ хандығы құрылғанда алдымен Керей ақ киізге оғыргызылып, хан көтеріліпті. Керейдің нақты қай жылы қайтыс болғпны белгісіз. Одан соң Жәнібек хан амір жүрғізсді. Сірә, қазақ жұртының Әбілқайырды жеңіп, біржола іргеленуі Жәнібек тұсында болса керек, жаңа хаңдықтың өзіндік құрылымы мен заң жүйесі де осы Жәнібек заманында жөнге түскен сияқты. Жәнібектің қазақ тарихындағы айрықша тұлға екендігінің бір белгісі - оның халық санасында әулиеге пара-пар,- ақылды әрі әділетті әмірші ретінде танылуы. Ол ұлттық тарихымызда жай ғана Жәнібек хан дел аталмайды, Әз-Жәнібек хан деп аталады.
Әз-Жәнібек - қазақ жұртының іргесін бекітіп, ордасын орнықтырған ұлы хан ғана емес, сол халықтың бар игілігіне ұйытқы болган асылы, ұлы әулеттің де негізін салушы. Қазақ Ордасының құдіретті әміршілері, қазақ халқының ұлы перзенттері Қасым хан, Хақ-Назар хан, Әз-Тәуке хан, Абылай хан, Кенесары хан, ұлы ғалымдарымыз Шоқан, қайраткер Әлихян Бокейхановтар - осы әулие Әз-Жәнібек ханның тікелей ұрпақтары.
Тұғырлы көк байрағымызды аспанда желбіретіп ұстау енді келешегі кемел, білімді болашақ ұрпақгың еншісінде. Бүкіл дүние жүзі халықтары бүгінгі күиде қазақ халқын картадан ғана смес, оны жср байлығы мен экономикасы дамыган алдыңғы қатарлы мемлекетгердің санатыііяіі көруі - Елбасымыздың көрсген саясатыныц жсмісі. Сонау Қасым хан негіздеген «Қасым ханның қасқа жолы», «Есім хаішың сскі жолы» жэне Елбасы салған сындарлы сара жолмен жүріп келе жатқан слімізде «Қазақстан - 2030» стратегиясының бүгінгі күнде мерзімінен бұрын орындалуы, 2010 жылы ЕҚЫҰ-ға терағалық етуі, Әлемдік діндер ұйымының конферсияиясының, 2010 жылы Қысқы Азияда ойындарының, ЕХРО-2017 кормесінің өтуі қазақ халқының дүние жүзі алдындағы бірлігі жарасқан, толерантты мемлекет екенін дәлелдеді.
Мәңгілік Ел - елдің біріктіруші куші, ешқашан таусылмас қуат көзі. Ол «Қазақстан-2050» стратегиясының ғана емес, XXI ғасырдағы Қазақстан мемлекетінің мызғымас идеялық тұғыры! Жаңа Қазақстандық патриотизм дегеніміздің өзі - Мәңгілік Ел! Ол - барша Қазақстан қоғамының осындай ұпы құндылығы. Өткен тарихымызға тағзым да, бүгінгі бақытымызға мақтаныш та, гүлденген келешекке сенім де «Мәңгілік Ел» деген құдіретті ұғымға сыйып тұр.
2010 жылы Қазақстанда Қысқы Азияда ойындарының өтуі
A) Епіміздегі өскелең ұрпакгың салауатты өмір салтын қолдаіітынын дэлелдейді. B) Бірлігі жарасқан ұйымшыл, тезімді, толерантты мемлскет скснін дэлелдеді. C) Қазақстан климагының қысқы ойындарга қолайлы скендігін дэлелдейді.
Елімізде еңбекқор жастардың көп екенін дэлелдейді.
110
Е) Азия жерінің ұлан ғайыр екенін дәлелдейді.
Мәтін мазмұнына сай тақырып
A) Рухы мыкты ұлтымның ұлы
жетістіктері.
B) Тэуелсіздік тірегі - тіл.
C) Кушті бірді, білімді мывды жеңер. Д) Ел боламын десең, бесігіңді түзе! Е) Тәрбие басы -тал бесік.
1207 нұсқа
1-мәтін
Бір үзім Нан
Подъезден шыққан кішкентай қыз қолындағы жұқа дорбаны әрең көтеріп, қоқыс жәшігіне әкелді де, аудара салды. Жапырақтан-жапырақтай кесілген, жартылай желінген аппақ нандар!
Мұны көзі шалып калган Ғаббас кария:
Әй, балам-ау, обал смес пе? - дегеише қыз подъезд есігінс зып бсріп кіріп кетті. Нұржан мектептен қайтып келе жатқан. Көрші қарияның ренжим, басын шайқап отырғанын көріп:
Ата, кімге ренжіп отырсыз? - деп сұрады.
Е-ей, балам-ай! Біреу тонып секіреді, біреу тоңып секіреді. Сонау сұрапыл Ұлы Отан соғысы жылдары біз он-он бір жастагы бала едік. Қарнымыз тойып тамақ та ішпейміз. Нанды мөлшерлеп береді. Жегіміз кеп, тәбетіміз тартып тұрса да сұрамаймыз... Қазір ше? Нанды қадірлемейміз. Қатып қалса, қоқыс жәшігіне әкеп тастаймыз. Ысырапқа жол беріп, аяқасты етеміз. Олай жасауға болмайды.
1. Әңгіменің дұрыс реті
1. Кішкентай қыз
2. Нан үзімдері
3. Нұржан
4. Ғаббас қария
5. Естслік
A) 4,5,1.2,3
|
С)3,4,5,1,2
|
Е) 1,2,4.3,5
|
B) 2.3,4,5.1
|
D) 1,2,3,4,5
|
|
Қарияны ренжіткен жағдай
Қыздың қарт адамға көңіл бөлмеуі
Сұрапыл соғыстың есіне тусуі
Заманнын, уақытгың өзгергендігі
Нанды мөлшерлеп бергені
Е) Жастардың ысырапқа жол беруі
2-мәтін
Марс ғаламшары туралы қызықты деректер
Марс — Күннен алыстығы жөнінен төртінші ғаламшар саналады. Ғаламшардың аты
ежелгі римдіктердің соғыс құдайы Марстың құрметіне қойылған. Оған себеп
жұлдыздың қан тустес қызыл болғандығы деп айтылады. Ғалымдардың ұсынған
болжамы бойынша. мұндай түс ғаламшардың атмосферасында темір оксидінің оте көп
болуымен байланысты. Өз өсінен айналуы бойынша Марс шамамен Жермен бірдей
аиналым жасайды. Марстағы бір жыл Жердегі 687 тәулікпен пара-пар Марстың
диаметрі Жерден екі есе кіші болса, салмағы 9 есе жеңіл.
Марс Күн жүйесіндегі ең ірі тау массивіне ие. Оның ең үлкені - Олимп сөнген жанартауы Марс бетінде Жердегі ең биік шың саналатын Эверестен бірнеше есе биік таулар кездеседі.
Ертеректе Марста судың мөлшері біршама көп болса керек. Алайда ол кей беймәлім кұбылыстарға байланысты жоқ болған. Оған дәлел - қазіргі кездегі ғаламшар бетінде қалған өзендердің сағалары. Сондай-ақ, тек кана судың әрекет етуімен түзілетін минералдардың табылуы.
Арнайы скафандрсыз Марс бетінде адам да, кез келген жануар да бір сәт те тіршілік етіп тұра алмас еді. Ғаламшар бетіндегі қысымның төмендсгі соншалық, тірі жанның қан құрамындағы оттегі газға айналып кете береді. Бұл дегеніміз адам 5-10 секундтың
111
5. Ғаламшардың қызыл түсті болуын ғалымдар немен болжайды?
A) Тау массивіне ие болуы B) Озон қабатынын болмауы С)Темір оксидінің көп болуы D) Өзен сағалары
Е) Минералдардың табылуы
ішінде жан тапсырады деген сөз. Марстагы тәуліктік орташа температурасы шамамен – 60 0С құрайды. Марста азон қабатының болмауы себепті, Күн шыгыстан шыға саласымсн ғаламшар беті адамды күйдіріп жіберетіндей радиация дозасын қабылдайды.
Марста азон қабатының болмауының адамдарға тагізср зияны
A) Оттегі газга айналады. D) Қан құрамын озгертеді.
B) Дсне қысымы темендейді. Е) Күйдіріп жібереді
C) Үсітіп жібсреді
Достарыңызбен бөлісу: |