1 билет Математика тарихы мен методологиясы пәні мақсаты және міндеті
билет Математиканың басқа ғылымдармен байланысы
жүктеу/скачать 172,71 Kb.
|
аяу маттарих (копия)
- Бұл бет үшін навигация:
- 2. XVIII ғасырдағы математиканың негізгі бөлігінің дамуы.
| 2 билет
Математиканың басқа ғылымдармен байланысы. Математиканың басқа ғылымдармен байланысын анықтайық. Оның химиямен, физикамен, механикамен, биологиямен, информатикамен тығыз байланыстылығына дау жоқ. И. Кеплер жұлдыздар қозғалысын математикалық сараптаудан өткізу арқылы планеталардың қозғалысының эллипсоидалдық екенін ашты. И. Ньютон көптеген механиканың бүкіл әлемдік тартылыс заңдылықтарын математикалық әдістермен қорытып шығарды. Топтар теориясы арқылы жаңа элементар бөлшектер ашылды.Ұшақтың қанатын көкке көтеретін күшті математикалық (комплекстік функция теориясы) зерттеу арқылы ашып, Н. Жуковский авиация атасы атағына ие болды, ж.б. Сөйтіп, өткенді зерттеу арқылы болашаққа жол ашылды. Математикада бұл әдіс проблемалық ситуация құру арқылы, құбылыс заңдылығын ашу деп аталады. Атақты ғалым – математик П.Л. Чебышев: «егер ғылыми теория практикада қолданылуымен өзінің өмірден алынғанын дәлелдесе, практика теорияны жаңартып, жаңа сатыға көтеруімен маңызды» - деген екен. Ғалымның бұл айтылған ойының дұрыстығына қазір ешкім күмән келтірмейтіні былай тұрсын, бұл ой математиканың заман ағымынан қалмай, қадымдас жүретінінің, ертелі – кеш қалайда қолданым табатынының айғағы. Ерекше назар аударатынымыз – белгілі заңдылықтар проблеманы шешуге жетімсіз болса, шешімін басқаша, жоғары деңгейдегітзаңдылықтармен – жаңа теориялармен шешеді. . 2. XVIII ғасырдағы математиканың негізгі бөлігінің дамуы. XVIІІ ғасыр. Математиканың айтылмыш тараулары, әсіресе математикалық анализ XVIІІ ғасырда одан әрі дамыды. Бұл салада ұлы математиктер Л. Эйлер мен Ж. Лагранж ерекше еңбек сіңірді. Осы ғалымдар мен француз математигі А. Лежандр еңбектерінде сандар теориясы алғаш рет жүйелі ғылым санатына қосылды. Алгебрада швейцар математигі Г. Крамер (1750) сызықтық теңдеулер жүйесін шешу үшін анықтауыштарды енгізді. Ағылшын математигі А. Муавр мен Л. Эйлердің көрсеткіштік және тригонометриялық функциялардың байланысын көрсететін формулалары комплекс сандардың математикадағы қолдану өрісін кеңейте түсті. И. Ньютон, шотланд математигі Дж. Стирлинг, Л. Эйлер және П. Лаплас шектеулі айырымдарды есептеудің негізін қалады. К. Гаусс 1799 жылы алгебраның негізгі теоремасының бірінші дәлелін жариялады. Математикалық анализ әсіресе дифференциалдық теңдеулер әдістері механика мен физиканың, сондай-ақ техникалық процестердің заңдарын, математикалық өрнектеудің негізін қалады; жаратылыс тану мен техниканың ілгерілеуі осы әдістерге тікелей байланысты болды. Ағылшын математигі Б. Тейлор (1715) кез келген функцияларды дәрежелік қатарға жіктеу жөніндегі өзінің формуласын ашты. XVIІІ ғасыр математиктері үшін қатарлар анализдің ең бір қуатты, икемді құралына айналды. Л. Эйлер, Ж. Лагранж бірінші ретті, ал Л. Эйлер, Г. Монж, П. Лаплас екінші ретті дербес туындылы дифференциалдық теңдеулердің жалпы теориясының негізін қалады. Математикалық анализдің ықпалымен аналитикалық механика, математикалық физика т.б. жаңа салалар қалыптаса бастады; математикалық анализдің айрықша бір бұтағы- вариациялық есептеу қалыптасып, маңызды қолданыс тапты. Ағылшын математигі А. Муавр, Я. Бернулли, П. Лаплас XVIІ - XVIІІ ғасырлардағы жекелеген нәтижелерге сүйеніп ықтималдықтар теориясының негізін қалады. Геометрия саласында Л.Эйлер элементар аналитикалық геометрия жүйесін жасауды аяқтайды. Л.Эйлер, француз математигі А. Клеро, Г. Монж еңбектерінде кеңістіктегі қисық сызықтар мен беттердің дифференциалдық геометриясының негізі салынды. Неміс ғалымы Ламберт перспектива теориясын дамытты, ал Г. Монж сызба геометрияны аяқталған түрге келтірді. . 3. Ежелгі Қытайдың 0,4,9 сандарын жазып көрсетіңіз. жүктеу/скачать 172,71 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|