34. Әсер ету механизмі бойынша антибиотиктердің жіктелуі.
Антибиотиктер микроорганизмдерге олардың көбеюін (бактериостатикалық) баса отырып немесе олардың жойылуын (бактерицидтік) тудыра отырып әсер етеді.
Антибиотиктердін микробтарға карсы келесі әсер ету механизмдері беягілі:
1) бактерияның жасуша қабыргасынын синтезін бұзу (осы принцип
бойынша пенициллиндер, цефалоспориндер әсер етеді);
2) цитоплазмалық мембрана өткізгіштігін бұзу (мысалы,
полимиксиндер);
3) жасушаішілік белок синтезін бұзуы (осылай тетрациклиндер,
левомицетин, аминогликозидтер және т.б. әсер етеді);
4) РНК синтезін бұзу (рифампицин).
Аьтибиотиктердің макроорганизмге шамалы ғана уытты және микроорганизмдерге олардың тандамалы эсері микроб жасушасының дене құрылымы және функционалдық ерекшеліктеріне байланысты болар. Расында, бактерия жасушасының кабырғасы химиялык құрамы бойынша сүт коректілердің жасуша мембранасынан негізінде ерекшеленеді.
Жасуша қабырғасының түзілуін тежейтін заттар: пенициллиндер, цефалоспориндер, басқа β- лактамды антибиотиктер, ристомицин, циклосерин, бацитрин, ванкомицин, римфамицин.
Бұл препараттар пептидогликанның түзілуіне қатысатын ферменттердің белсенділігін тежеп жасушаның негізгі қаңқасынан айырады. Тек қана бөлінетін жасушаларға әсер етеді.
Цитоплазматикалық мембрананың өткізгіштігін бұзатын препараттар: полимиксиндер, полиенді антибиотиктер.
Бөлінетін және бөлінбейтін жасушаларға әсер етеді.
Цитоплазматикалық мембрананың өткізгіштігін бұзатын, ақуыз және нуклеин қышқылдарының түзілуін тежейтін препараттар: аминогликозидтер, грамицидин, хлорамфеникол.
Препараттар бактерицидты және бактериостатикалық әсер көрсетеді. Әсер ету нүктесі – бөлінетін және бөлінбейтін жасушалар.
35. Туберкулезға қарсы дәрілердің жіктелуі, спектрі, әсер ету механизмы, әсер ету және қолдану ерекшеліктері, жағымсыз әсерлері А, В, С топ дәрілердің.
Туберкулезге қарсы дәрілік заттардың келесі жіктелуі ұсынылған: / топ - тиімділігі жогары препараттар: изониазид және рифампицин;
// топ - тиімдпіігі орташа препараттар: этамбутол, стрептомицин, этионамид, пиразинамид, канамицин, циклосерин, флоримицин;
/// топ - тиімділігі шамалы препараттар: ПАСҚ, тиоацетазон.
ТУБЕРКУЛЕЗГЕ ҚАРСЫ I ТОПТЫҢ ЗАТТАРЫ
а) Сннтетикалық заттар
Изоникотин қышқылы гидразидтерінің (ГИНК) негізгі вкілі и з о н и-а з и д (тубазид, изоницид) болып табылады. Оның туберкулез микобактериясында (стрептомициннен жогары) жоғаргы белсенділік көрсетеді
б) Антибиотиктер
Рифампицин тобы
Рифамицин (рифоцин) Зігеріотусез тесіііеггстеі өндірілетін антибиотик. Ол кұрылысы күрделі макроциклді болып табылады. Бұл топка жартылай синтетикалык рифампицин (рифампин, рифадин, римактан) препараты жатады.
Екі косылыс та туберкулез және алапес микобактериясына, сондай-ақ грамоң бактерияларға айкын
Этамбутол (диамбутол, миамбутол) туберкулезге карсы жогарғы белсенділігімен сипатгалады. Тәжірибелік маліметтер бойынша этамбутолды энтералды енгізгенде белсенділігі изониазидке ұксас. Баска микроорганизмдерге әсер етпейді. Этамбутолдың әсер ету механизмін РНК синтезін тежеуімен байланыстырады. Микобактериянын этамбутолга тұрактылыгы салыстырмалы түрде баяу дамиды. б) Антибиотиктер
Стрептамицин тобы
Әртүрлі антибиотиктер
ТУБЕРКУЛЕЗГЕ ҚАРСЫ III ТОПТЫҢ ЗАТТАРЫ а) Синтетнкалык заттар
Бұл топтың резервтегі туберкулезге қарсы заттары әртүрлі химиялык кұрылысты қосылыстар түрінде берілген. Оларға ПАСҚ жэне тиоацетазон жатады. Бұл дәрілік заттардың әркайсысын басқа препараттармен жұптастырып колданады.ейбір түрлерінде белсенді.
Туберкулезбен ауыратын науқастарды емдеуге қолданылатын химиотерапиялық дәрілер 3 топқа бөлінеді: А, В және С.
• А тобына — ТМБ-га жоғары белсенді әсер ететін дәрілер: изониазид және рифампицин жатады.
• В тобына орташа белсенділік көрсететін: этамбутол, иротионамид (этионамид), пиразинамид, стрептомицин, канамицин, флорамицин жатады.
• С тобына белсенділігі әлсіз препараттар: пара-аминосалицил қышқылы (ПАСҚ) және тиоацетазон (тибон) жатады.