Сандық түрде бағалау бір санмен айтылуы мүмкін. Бұл өзімен бірге жалпы сапа көрсеткішінің мәнін өнім құрамының жиынтығының анықталуын көрсетеді.
Сапалық түрде бағалау бекітілген түрде сол қаралған өнім жиынтығының өзіндік деңгейін анықталған нарық талабына сәйкес келуін жоғарлатады немесе төмендетеді.
Базалық мәндерінің көрсеткіштері теңестіру үшін таңдалған. Бұл көрсеткіштер өнімдер аналогының шарттарына сай. Аналог - бұл функционалды тағайындалуы ұқсас өнім.
Бағалау жүргізу барысында классификациялық, шектеулі және бағалау көрсеткіштері түрленеді.
Классификациялық көрсеткіштер берілген өнім түрінің аймақ салаларын және тағайындамаларын мінездейді. Бұл көрсеткіштердің мәндері аналогты бағаланған өнімдер тобына жатқызылады.
Классификациялық көрсеткіштерге жататындар:
1) параметрлік қатарға орнатылған өнімдер типоөлшемді көрсеткіштер (мысалға, жүккөтергіш автомашиналары, қуат тартқыш қозғалтқыштар және т.б.);
2) Бар болған қосымша қондырғы немесе өзіндік өнімдер көрсеткіштері (календарлы сағат, шаңылғалқорғағыш сағат, тазаланған өнім және т.б.);
3) Өнімдер класын немесе тұтынушылар тобын анықтайтын көрсеткіш (автомобильді радиоқабылдағыш, әуесқой фотоаппарат, ерлер сағаты және т.б.);
4) Орындалатын өнімдер көрсеткіші анықталған аймақ немесе оны қолдану шарты (мысалға, тропикалық орындау, су астындағы жұмыс үшін аппаратура, сәуле шығару жағдайында және т.б.).
Шектеулі көрсеткіш - бұл қауіпсіз және экологиялық көрсеткіш мәндері халықаралық және отандық стандарттар талабын қанағаттандыруы қажет және басқа да нормативтік актілерді, мысалға заңдарды.
Бағалау көрсеткіштері өнімдер қасиеттерін мінездейді және оның қабілетімен байланысы анықталған тұтынуын қанағаттандырады және өнімдер түрлерін салыстыру үшін пайдаланылады.
Бағалау көрсеткіштеріне жатқызуға болатын:
анықталған (функциональдалған) берілген жарамды өнімдерді функциональды қажеттілігін қанағаттандыратын көрсеткіштер (мысалы, тағайындау көрсеткіштері, сенімділігі, эргономикалығы, эстетикалығы).
Өнімді жасақтағандағы жасау және қолдану кезіндегі ресурстардың материалдық шығындарын анықтайтын көрсеткіштер оның сапасын қамтамасыз ету және іске асыру (мысалға, өнімді қолданып және өндірген кездегі ресурс тұтыну көрсеткіштері).
Әр бағалау көрсеткіші өнімнің сапасының оның ықпалының бағытымен сипатталады: Егер өнімнің сапасының жоғарлауына көрсеткіш мәнінінің артуы сәйкес келсе онда оны позитивті д.а, егер келмесе негативті д.а.
Бағалау жағдайы. Сапа деңгейін бағалау мынадай шешімдерді яғни өнімді жасау немесе жарақтандыру, орындау үшін, ал егер бұл шешім қабылданып болса, онда жаңа немесе жарақтандырылушы өнімді жасаудағы вариант таңдау туралы нақты нарыққа шығу туралы және т.б.
Тәуелсіз бағалау мақсатынан өнімдер аналог топтарында қосылады:
Достарыңызбен бөлісу: |