Өткен тенденцияларды талдау: әдістер мен тәсілдер

1) экономикалық – математикалық модельдеу әдістері (экстрополяциялау);

2) нормативтік әдістемелер;

3) сарапшының бағалау әдістемесі.

Қарапайым экстрополяциялау әдістемесі тауарлардың сұранысына болашақта өткен жағдайдың көшірілуі болып табылады.

Бұл әдістеме оңай және тез қол жетерліктей, бірақ та оны пайдалану тиімді болады, егерде уақыт кезеңнің ішінде өзгерістер болмайды деп есептесеңіздер қысқа мерзімде есептеу керек. Экономикалық – матеметикалық әдістемелер корреляциондық және регрессиондық талдауды, пайдалануды негізделеді.Мұнда белгілі бір шаманың орташа деңгейінің басқа көрсеркішпен байланыстың тығыздылығы анықталады.Тауарларды болжамдау тәжірибесінде трендтік және регрессиондық модельдер пайдаланылады. Трендтік модельдер тұрақты заңдылықпен тауарлардың сұранысының болжамдауда анықталынады.

Регрессиондық модельдер (факторлық модельдер) мұнда бір көрсеткіштің екінші көрсеткіштермен немесе оның тобымен сандық байланысты көрсетеді. Бұл әдісте айнымалы шама болып факторлар алынады. Модельдерді құрастырудың математикалық негізін ықтималдылық теориясы, математикалық статистика және жоғарғы математиканың негізгі ережелерін құрайды.

Нарық жағдайында тек кешенді талдау, барлық факторлардың өзара байланысының есебі, әр бір кәсіпорынның қазіргі жағдайда нарықта ойдағыдай жұмыс істеп, аналитикалық және математикалық ақпараттарға иелік етуге, жағдайларды талдауға және болжауға әсер ететін мүмкіндігі болады.

Бұл шарттарда ескі, дәстүрлі әдістердің нарық жағдайында ақпараттың аздығынан тиімділігі аз болуы мүмкін, соған байланысты кәсіпорынның қызметі қазіргі заманға сай болуы жағдайларды талдау мен болжаудың дәстүрлі жаңа тәсілдеріне бейімделуі қажет, яғни, нақты уақытта таралушылығы кең, сараптау әдістері мен жүйелік бағалау тәсілдері үлкен орын алады.

Сұранысты болжау әр түрлі тәсілдерде іске асады, оның негізгі үш тобын бөліп көсетуге болады: экономиканы математикалық модельдеу (экстрополяция тәсілі), нормативтік тәсіл, сараптық бағалау тәсілі.