1. Физиология пәнінің мазмұны мен маңызы
Қалқанша безінің құрылысы, алып жатқан орны, гормондарының организмге әсері 100%
жүктеу/скачать 189,93 Kb.
|
сессия ажжф
https, лекция 7, 207181
| 63. Қалқанша безінің құрылысы, алып жатқан орны, гормондарының организмге әсері 100%
Мойынның түбінде көбелек пішінді орган - қалқанша безі.Қалқанша безі (ауызекі тілде "қалқанша безі") — симметриялы орган, екі лоб пен истмустан тұрады. Оң және сол жақ лобтар трахеяға тікелей іргелес, истмус трахеяның алдыңғы бетінде орналасқан. Кейбір авторлар қалқанша безінде пирамидалық лобты бөлек ажыратады. Қалыпты (эвтиреоидты) күйде қалқанша безінің массасы 20-дан 65 г-ға дейін, ал лобтардың мөлшері жыныстық-жас ерекшеліктеріне байланысты және жеткілікті кең шектерде өзгеруі мүмкін. Жыныстық жетілу кезінде қалқанша безінің массасының мөлшері ұлғаяды, ал қартайған кезде сәйкесінше оның төмендеуі байқалады. Жүктілік кезінде әйелдерде қалқанша безінің уақытша ұлғаюы байқалады, ол емделусіз босанғаннан кейін 6-12 ай ішінде өздігінен өтеді. Қалқанша безінің гормондары адам ағзасының гомеостазының негізгі реттегіштері болып табылады. Олардың тікелей қатысуымен тіндер мен мүшелердегі негізгі метаболикалық процестер жүреді; жаңа жасушалардың пайда болуы және олардың құрылымдық дифференциациясы, сондай-ақ ескі жасушалардың генетикалық бағдарламаланған өлімі (апоптоз) жүзеге асырылады. Денедегі қалқанша безінің гормондарының тағы бір маңызды функциясы - дене температурасын тұрақты ұстап тұру және энергия өндіру (калориялық әсер деп аталады). Қалқанша безінің гормондары ағзадағы тіндердің оттегін тұтынуын, тотығу және энергия өндіру процестерін реттейді және бос радикалдардың түзілуін және бейтараптандырылуын бақылайды. Өмір бойы қалқанша безді ынталандыратын гормондар дененің психикалық, психикалық және физикалық дамуына әсер етеді. Ерте жастағы гормондардың жетіспеушілігі өсудің тежелуіне әкеледі, сүйек ауруларының пайда болуына әкелуі мүмкін, ал жүктілік кезіндегі олардың жетіспеушілігі — құрсақішілік кезеңде мидың дамымауына байланысты туылмаған баланың кретинизм қаупін едәуір арттырады. Қалқанша безінің гормондары иммунитеттің қалыпты жұмысына да жауап береді-олар иммундық жүйенің жасушаларын ынталандырады, Т жасушалары, олардың көмегімен организм инфекциямен күреседі. Қалқанша безінің ауруларының таралуы Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) мәліметтері бойынша, эндокриндік бұзылулар арасында қалқанша безінің аурулары қант диабетінен кейін екінші орында тұр. Әлемде 665 миллионнан астам адам эндемиялық зобқа ие немесе басқа қалқанша безінің патологиясынан зардап шегеді; 1,5 миллиард адам йод тапшылығы ауруларының даму қаупіне тап болады. Бұл ретте статистикаға сәйкес әлемде қалқанша безінің аурулары санының өсуі жылына 5% -. құрайды. Қалқанша безінің патологиясының дамуының ықтимал себептерінің ішінде ең алдымен нашар экологиялық жағдайды, денедегі йод пен басқа қоректік заттардың жетіспеушілігін, сондай-ақ жиі кездесетін генетикалық бұзылуларды атап өтуге болады. жүктеу/скачать 189,93 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|