1. Химиялық элементтердiң қасиеттерiнiң периодтылығы (металдық және бейметалдық, атом радиусы, иондану энергиясы, электрон ынтықтық, электртерiстiк) жайында түсінік
Күкірт, оның алыну жолдары, физикалық және химиялық қасиеттеріне мысал келтіріңіздер
жүктеу/скачать 10,15 Mb.
|
| 25. Күкірт, оның алыну жолдары, физикалық және химиялық қасиеттеріне мысал келтіріңіздер
Күкірт (лат. Sulfur; S) — элементтердің периодтық жүйесінің VІ тобындағы химиялық элемент; атомдық нөмірі 16, атомдық массасы 32,06. Тұрақты 4 изотопы бар. Сондай-ақ жасанды жолмен алынған 6 изотопы белгілі. Күкірттің жер қыртысындағы салмақ мөлшері 0,05%, теңіз суында 0,08 – 0,09% Қалыпты жағдайда күкірт сары түсті, бейметалл. Табиғатта бос күйінде (саф К.) және сульфидті (мысалы, пирит, галенит, антимонит, т.б.), сульфатты (гипс, ангидрит, барит, мирабилит, т.б.), т.б. минералдар түрінде кездеседі. Күкірттің бірнеше кристалдық түрлері белгілі, оның ішіндегі орнықтылары ромбылы α-күкірт және моноклинді β-күкірт. Күкірттің тығыздығы 2,07 г/см3 (α-түрі) және 1,96 г/см3 (β-түрі), балқу t 112,8°С, қайнау t 444,6°С, жылу өткізгіштігі 0,208 Вт/(м·град). К. суда ерімейді, бензолда жақсы ериді, қыздырғанда молекуласындағы атом саны бірте-бірте кемиді: S8→ S6→ S4→ S2 соңында 2000°С-тан жоғары қыздырғанда К. буында жеке атомдар пайда болады. Салқындатқанда осы процесс кері айналып полимерлену құбылысы жүреді. К. қосылыстарында –2-ден +6-ға дейін тотығу дәрежелерін көрсетеді. Азот, йод, алтын, платина және инертті газдардан басқа элементтердің бәрімен әрекеттеседі. К. металдармен реакцияда болғанда өте көп жылу бөлініп шығады. Күкірт - сары түсті, суда нашар еритін, су жұктырмайтын, жылу мен тоқ өткізбейтін, морт сыңғыш келетін қатты зат. Балку температурасы 119°С. Күкірт атомының сыртқы валенттілік кабатында екі дара электроны болғандыктан, олар өзара байланыса алады. Минералогиялық Күкірт көптеген минералдардың құрамына кіреді. Олардың арасында пирит (FeS) бар2)галения (PbS), ковеллит (CuS) және басқа сульфат пен сульфидті минералдар. Оларды өңдеу кезінде металдарды ғана емес, сонымен қатар бірнеше рет қалпына келтіретін реакциялардан кейін күкіртті де алуға болады Сондай-ақ оны вулкандық саңылаулардан таза түрде алуға болады, мұнда температура көтерілген сайын балқып, төмен қарай төгіледі; Егер ол өртеніп кетсе, түнде ол көкшіл лаваға ұқсайды. Ауыр еңбек пен ауыр физикалық еңбек арқылы күкіртті Сицилияда жиі жасағандай жинауға болады. Күкіртті жер асты шахталарында да кездестіруге болады, олар қатты қыздырылған суды ерітіп, жер бетіне шығару үшін жасалады. Бұл алу процесі қазіргі уақытта аз қолданылған Фраз процесі деп аталады. Мұнай Бүгінгі таңда күкірттің көп бөлігі мұнай өнеркәсібінен алынады, өйткені оның органикалық қосылыстары шикі мұнай мен оның тазартылған туындыларының құрамына кіреді. Өнеркәсіпте күкіртті балқытуға арналған пештердегі, мұнайды қайта өңдеудегі қосалқы өнім ретінде алады. Ол табиғи газда көп мөлшерде болады (күкіртті ангидрид немесе күкіртті сутек түрінде), оны алу кезінде ол қолданылатын жабдықтың қабырғаларына қойылады. Газдан алынған ұсақ дисперсті күкірт химия өнеркәсібінде әр түрлі өнім алу үшін шикізат ретінде қолданылады. Бұл затты табиғи күкірт диоксидінен де алуға болады. Ол үшін Клаус әдісі қолданылады. Ол күкіртті газсыздандыру жүретін «күкірт шұңқырларын» пайдаланудан тұрады. Нәтижесінде асфальт өндірісінде кеңінен қолданылатын модификацияланған күкірт алынады. Күкірттің химиялық қасиеттері қандай? Күкірт - бұл бейметалл. Химиялық белсенді. Тотығу-күкірттің қалпына келтіру қасиеттері әр түрлі элементтерге қатысты пайда болады. Қыздырылған кезде, ол барлық дерлік элементтермен оңай үйлеседі, бұл оның металл кендерінде міндетті болуын түсіндіреді. Ерекшелік - Pt, Au, I2, Н.2 және инертті газдар. Тотығу қосылыстардағы күкірт экспонаттарының -2, +4, +6 болатындығын айтады. Күкірт пен оттегінің қасиеттері оның ауадағы жануын анықтайды. Бұл өзара әрекеттесудің нәтижесі күкірт диоксидінің (SO) түзілуі болып табылады2) және күкірт (SO)3) күкірт және күкірт қышқылдарын алу үшін қолданылатын ангидридтер. Бөлме температурасында күкірттің тотықсыздандырғыш қасиеттері тек фторға қатысты көрінеді, реакция кезінде күкірт гексафторид түзіледі: S + 3F2= SF6. Қыздырған кезде (балқыма түрінде) ол хлормен, фосформен, кремниймен, көміртекпен әрекеттеседі. Сутегімен реакциялар нәтижесінде, күкіртті сутектен басқа, жалпы H формуласымен біріктірілген сульфандар түзеді.2SH. Күкірттің тотығу қасиеттері металдармен әрекеттескенде байқалады. Кейбір жағдайларда өте қатал реакциялар байқалуы мүмкін. Металдармен өзара әрекеттесу нәтижесінде сульфидтер (күкіртті қосылыстар) және полисульфидтер (полисульфидті металдар) түзіледі. Ұзақ қыздыру кезінде ол концентрацияланған тотықтырғыш қышқылдармен әрекеттеседі, бір уақытта тотықтырады. Әрі қарай, біз күкірт қосылыстарының негізгі қасиеттерін қарастырамыз. Күкірт (IV) оксиді, оны күкірт диоксиді және күкірт ангидриді деп те атайды - бұл өткір, тұншықтырғыш иісі бар газ (түссіз). Ол бөлме температурасында қысыммен сұйылтуға бейім. СО2 қышқыл оксиді болып табылады. Ол суда жақсы еритіндігімен сипатталады. Бұл жағдайда тек сулы ерітіндіде болатын әлсіз, тұрақсыз күкірт қышқылы түзіледі. Күкіртті ангидридтің сілтілермен әрекеттесуі нәтижесінде сульфиттер түзіледі. Химиялық белсенділігі өте жоғары. Күкірт (IV) оксидінің тотықсыздандырғыш химиялық қасиеттері айқын көрінеді. Мұндай реакциялар күкірттің тотығу деңгейінің жоғарылауымен жүреді. жүктеу/скачать 10,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|