1. Жұқпалы аурулар туралы жалпы түсінік

Қоздырғышы
– Neuroryctes rabid - 
рабдовирус
тұқымдастығына
жататын
вирус
, 
оқ
тəрізді
пішінмен
сипатталады
. 
Нейротропты
вирус
. 
Вирионның
көлемі
70-170 – 110-200 
нм
, 
құрамында
РНҚ
бар
. 
Суық
құтыру
вирусын
өлтірмейді
, 
қатырғанда
тіптен
қасиетін
жоймай
айлар
, 
жылдар
бойы
сақталады
. 
Жоғары
температураға
сезімтал
- 50°
С
– 1 
сағатта
, 55°
С
– 20-30 
мин
., 100º
С
–
2
мин
. 
Кептіруге
, 
ультрафиолитке
, 
күн
сəулесіне
төзімділігі
аз
. 
Вирус
жылықандылық
, 
құстар
үшін
патогенді
. 
Вирустың
2 
түрі
бар
– 
далалық
жəне
фиксацияланған
. 
Фиксацияланған
вирус
сілекеймен
берілмейді
, 
тіндік
торшаларда
, 
тауық
эмбрионында
көбейеді
, 
вакцина
алу
үшін
қолданады
. 
Құтыру
вирусының
вируленттілігі
əр
түрлі
– 
қасқыр
мен
иттің
вирус
вируленттілігі
жоғары
: 
жылқы
, 
қой
, 
сиыр
, 
адам
вирусының
вируленттілігі
– 
төмен
.
 
Эпидемиологиясы
.
1. 
Аурудың
көзі
жəне
резервуары
– 
жабайы
жəне
үй
жануарлар
– 
түлкі
, 
қасқыр
, 
енот
тəрізді
иттер
, 
борсық
, 
қоян
, 
аю
, 
жабайы
ешкі
, 
жарғанат
, 
кеміргіштер
, 
жылқы
, 
ірі
қара
мал
, 
ұсақ
қара
мал
, 
түйе
.
2. 
Берілу
 
жолдары
.
●
Контактілі
– 
жануарлар
адамды
тістеп
жəне
сілекейлеген
кезде
вирусты
жұқтырады
.
●
Аэрогенді
●
Алиментарлы
●
Трансплацентарлы

Патогенезі
.
1. 
Жұқтыру
сатысы
.
2. 
Қоздырғыш
организмге
енгеннен
соң
жүйке
жолдарымен
, 
периневральді
кеңестік
бойынша
ОЖЖ
-
не
жетіп
сұр
затына
жиналады
. 
Вирустың
таралу
жылдамдығы
– 3 
мм
/
сағ
3. 
Көбею
сатысы
– 
вирус
мидың
, 
жұлынның
нейрондарында
көбейеді
. 
ОЖЖ
зақымдап
–
энцефалит
дамиды
.
4. 
Нейрогендік
диссеминацмя
– 
периневральды
жолдарымен
перивериялық
жүйке
жүйесіне
тарап
септиневрит
шақырады
.
Периневральды
жолдан
басқа
, 
лимфогенді
жəне
гематогенді
жолдарымен
бүкіл
организмге
тарайды
.
5. 
Сілекей
безіне
жетіп
жүйкелік
ганглийлерінде
жабысып
фиксацияланады
. 
Сілекей
арқылы
бөлінеді
.
6. 
ОЖЖ
де
дегенеративті
өзгерістер
дамып
, 
параличтердің
əсерінен
ауру
өліммен
аяқталады
.
Негізгі
 
клиникалық
 
көріністері
.
1. 
Жасырын
кезең
-10 
күннен
1 
жылға
дейін
(1-3 
ай
)
2. 
Продромальды
кезең
- 
депрессия
кезеңі
-1-3 
күн
.
3. 
Қозу
кезеңі
-2-3 
күн
.
4. 
Паралитикалық
(
терминальді
) 
кезеңі
– 12-20 
сағат
.
Құтырудың
 
ерекше
 
белгілері
:
1. 
Гидрофобия
( 
судан
қорқу
)
2. 
Аэрофобия
( 
ауадан
қорқу
), 
фотофобия
( 
жарықтан
қорқу
), 
акустикофобия
( 
дыбыстардан
қорқу
).
3. 
Психомоторлы
қозу
4. 
Сиалорея
( 
сілекей
ағу
)
5. 
Параличтер
– 
салданулар
(
өлудің
алдында
)
Продромальды
 
кезеңнің
 
белгілері
1. 
Қорқыныш
сезімі
2. 
Апатия
3. 
Депрессия
4. 
Тістеген
аймақта
ауру
сезімі
, 
қабыну
, 
гиперстезия
.
5. 
Иіс
сезу
жəне
есту
, 
галлюцинациялары
(
бетті
тістегенде
)
6. 
Температура
37,2-37,3 
градус
.
Қозу
 
кезеңінің
 
белгілері
1.
Мазасыздық
2.
Тахикардия
, 
тахипноэ
3. 
Гидрофабия
, 
аэрофабия
, 
фотофобия
, 
акустикофобия
4. 
Қозу
5. 
Жүрек
тыныс
жетіспеушілігі
Салдану
 
кезеңдерінің
 
белгілері
:
1. 
Температура
40-42 
градус
2. 
Тахикардия
, 
гипотония
3. 
Бұлшықеттердің
салдануы
4. 
Парездер
5. 
Коллапс
6. 
Тыныс
алу
орталығының
салдануы
7. 
Жүректің
саллдануы
58. 
Құтырма
. 
Диагностикасы
. 
Науқастарға
 
күтім
 
жасау
 
ерекшеліктері
. 
Емдеу
 
жəне
 
алдын
алу
.
Диагностикасы
.
1 
Эпиданамнез
2 
Клиникалық
көріністері

3 
лимфоцитарлы
леикоцитоз
,
анэозинофилия
4 
гисталоггиялық
əдіс
-
Бабеш
-
Неги
денешіктерін
анықтау
Науқастарға
 
күтім
 
жасау
 
ерекшеліктері
.
-
науқастарды
қараңғы
тыныш
бөлмеге
оқшаулау
;
- 
құрысуларға
қарсы
сиптоматикалық
емді
қолданады
;
- 
науқастарды
төсекке
байлайды
;
- 
жеке
мейіргерлік
бекет
тағайындайды
;
- 
бөлімше
қызметкерлері
( 
дəрігер
, 
мейіргер
, 
кіші
мейіргер
) 
перчаткада
, 
маскада
жұмыс
жасайды
;
- 
науқастан
алынатын
жинақтар
алғанда
жəне
науқастарды
тамақтандырған
кезде
аса
сақтықпен
жұмыс
жасау
қажет
;
- 
науқас
пайдаланған
ыдыстар
, 
заттар
, 
киімдері
2 % 
хлорамин
ерітіндісімен
өңдейді
.
Емдеу
 
жəне
 
алдын
 
алу
.
Аурудың
емі
қолайсыз
1. 
Науқасты
қаранғы
, 
тыныш
палатаға
оңашалау
2. 
Морфин
, 
аминазин
, 
димедрол
, 
хлоралгидрит
клизма
арқылы
3. 
Өкпенің
жасанды
вентиляциясы
4. 
Антирабиялық
имуноглобулиннің
ауру
кезінде
əсері
жоқ
Болжамы
қолайсыз
, 
өліммен
аяқталады
.
59.
Сіріспе
 
анықтамасы
. 
Этиологиясы
. 
Эпидемиологиясы
. 
Патогенезі
. 
Негізгі
 
клиникалық
көріністері
. 
Диагностикасы
. 
Науқастарға
 
күтім
 
жасау
 
ерекшеліктері
. 
Емі
 
жəне
 
алдын
 
алу
.
Анықтамасы
.
Сіріспе
– Clostridium tetani 
қоздырғышымен
тудыратын
жарақаттық
инфекциялар
тобына
жататын
кантогиозды
емес
зооантропоноз
, 
қондырмалы
мотонейрондардың
нейротоксинмен
зақымдалуының
əсерінен
қаңқа
бұлшық
еттерінің
клоникалық
жəне
тоникалық
тырысумен
сипатталады
. 
Сіріспе
мəселесі
күрделі
, 
глобалді
, 
жалпы
адамзаттық
, 
өлімге
əкелетін
өте
қауіпті
ауру
. 
Өлім
-
жітімділігі
-70-90%, 
адекватты
ем
қолданғанда
-10%.
Этиологиясы
.
Сіріспенің
қоздырғышы
-Clostridium tetani. 
Ол
Clostridium 
туыстығына
, Bacillaceae
тұқымдастығына
жатады
, 
облигатты
анаэроб
.
Қоздырғыштың
пішіні
ірі
, 
жіңішке
таяқшалы
жəне
жан
-
жағы
домалақтанған
болады
. 
Ұзындығы
4-8 
мкм
, 
ені
0,3-0,8
мкм
. 
Микроб
дөңгелек
терминальді
орналасқан
, 
барабан
таяқшасы
сияқты
. Clostridium tetani-
дің
20-
шақты
талшықтары
болады
жəне
олардың
көмегімен
қозғалғыш
келеді
. 
Ол
барлық
анилин
бояуларымен
жақсы
боялатын
грам
«
оң
» 
таяқша
.
Бактерияның
10 
серовары
бар
. 
Микроб
спора
түзеді
. 
Олар
сыртқы
ортаның
физикалық
жəне
химиялық
əсеріне
өте
төзімді
болады
. 
Топырақта
, 
нəжісте
, 
əр
түрлі
заттарда
олар
жылдар
бойы
сақталуы
мүмкін
. 
Температура
37°
С
, 
ылғал
анаэробты
жағдайда
, 
споралар
вегетативті
түріне
айналып
экзотоксин
түзеді
.
Токсиннің
улы
қасиеті
өте
жоғары
, 
тек
қана
ботулотоксиннен
төмен
.
Токсиннің
сілтілі
ортада
, 
күн
сəулесінде
, 
қыздырғанда
, 
белсенділігі
тез
төмендейді
,
жойылады
. 
Асқорыту
жолдарының
ферменттері
токсинді
жоя
алмайды
, 
бірақ
токсин
ішектің
шырышты
қабырғасы
арқылы
өте
алмайды
. 
Сондықтан
, 
токсин
ауыз
арқылы
түскенде
қауіпсіз
болады
.
Эпидемиологиясы
.
Эпид
.
процесстің
1 
звеносы
– 
аурудың
көзі
– 
шөппен
қоректенетін
жануарлар
, 
топырақ
.
Clostridium tetani 
табиғатта
кең
таралған
. 
Ол
шөппен
қоректенетін
жануарлардың
жəне
5-40
адамдардың
ішегінде
тұрақты
мекендеуші
болады
. 
Нəжіс
арқылы
топыраққа
түсіп
, 
онда
споралық
түріне
ауысады
.
Ауру
адам
ауру
көзі
болып
саналмайды
. 
Эпид
.
процесстің
2 
звеносы
– 
жұқтыру
жолдары
–
контактілі
– 
жарақаттанған
тері
, 
шырышты
қабат
арқылы
. 
Сіреспе
таяқшаларының
көбеюі
жоғары
ылғалды
жерлерде
, 
ауыл
шаруашылығы
жақсы
дамыған
Оңтүстік
аудандарда
жүреді
.
Ауру
жарақат
алумен
байланысты
болады
. 
Споралар
топырақтан
адамның
киіміне
түсіп
, 
одан
теріге
еніп
аздаған
жарақат
болғанда
ауру
дамиды
. 
Əсіресе
, 
ауру
басталуының
негізгі
себебі
,
аяқтардағы
микротравмалар
– 62-65% 
жағдайда
болып
табылады
, 
яғни
жалаң
аяқ
жүргенде
.
Сондықтан
сіреспені
«
жалаң
аяқ
ауруы
» 
деп
атайды
. 
Сонымен
қатар
күйікте
, 
үсікте
, 
босану
кезінде
, 
асептика
ережелерін
сақтамағанда
, 
үйде
босанғанда
(
босанатын
əйелдердің
сіреспесі
),
криминальді
аборт
кезінде
, 
нəрестенің
кіндік
бауын
кескенде
(
нəрестелердің
сіреспесі
) 
ауру
адам
қауіпті
жоғары
болады
. 
Бірқатар
кездейсоқ
жағдайларда
жұғу
жолы
белгісіз
қалады
Патогенезі
.
Жұқтыру
сатысы
.
1. 
Анаэробты
жағдайда
споралар
вегетативті
түріне
ауысып
экзотоксин
бөледі
. 
Ең
кауіптісі
тетаноспазмин
.
2. 
Тетаноспазмин
гематогенді
, 
лимфогенді
жəне
периневральді
жолдарымен
бүкіл
организмге
тарап
жүйкелік
жасушалардың
сыртқы
талшықтарына
бекінеді
.
3. 
Эндоцитоз
арқылы
жасушаның
ішіне
кіріп
аксон
арқылы
ОЖЖ
жетеді
.
4. 
Тетаноспазмин
синаптобревиннің
жəне
целлюлобревиннің
нейромедиаторлардың
түзілуін
төмендетеді
, 
полисинаптикалық
, 
рефлекторлық
доғаның
қондырмалы
нейрондардың

қызметі
бұзылады
.
5. 
Нəтижесінде
мотонейрондардан
түскен
импульстер
бұлшық
еттерге
үздіксіз
беріліп
,
көлденең
жолақты
бұлшық
еттерінің
тоникалық
тырысуын
шақырады
.
6. 
Бұл
тырысулар
əр
түрлі
дыбыстық
, 
жарықтық
, 
тактильді
рецепторлардың
импульстарынан
басталуы
мүмкін
.
7. 
Ұзаққа
созылған
тырысулар
гипертермия
жəне
энергия
жоғалту
əсерінен
ацидоз
шақырады
.
Диафрагмальді
жəне
қабырғалық
бұлшық
еттерінің
тырысу
əсерінен
өкпе
жетіспеушілігі
дамиды
.
8. 
Тетаногемолизин
гемолитикалық
жəне
кардиотоксикалық
қасиеттерімен
жергілікті
некроз
шақырады
.
9. 
Ретикулярлы
фармацияның
нейрондарының
блокадасының
əсерінен
парасимпатикалық
жүйке
жүйесінің
жұмысы
бұзылып
тыныс
орталығы
жəне
тамыр
қозғалыс
орталығы
зақымдану
нетижесінде
жүрек
, 
тыныс
тоқтап
қалады
.

жүктеу/скачать 6,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: