1. Оқытушы туралы мәліметтер

жүктеу/скачать 2,43 Mb.

бет	19/29
Дата	18.10.2022
өлшемі	2,43 Mb.
	#153672
түрі	Жұмыс бағдарламасы

1 ... 15 16 17 18 19 20 21 22 ... 29

Байланысты:
1- oak meteorologiya -2022

Тапсырма:ә)Берілгенварианттағымәліметтербойыншамынакөрсеткіштерді есептеу:S,S¹,Q,R,B.
Бірінші тапсырманы орындаған соң екінші тапсырманы орындаймыз. Олүшін берілген формулалар арқылы өз вариантымыздың мәліметтері бойыншаS,S¹, Q, R, B көрсеткіштерін есептеу керек. Бұл есептеулерді жүргізу үшін 3,4,5,6кестелермәліметтерінпайдаланамыз

5 сурет. Гелиограф 1-негізі, 2-ендік көрсеткіш, 3-ендік секторы, 4-винт,5-чашка, 6-ұстап тұратын, 7-лента тұратын жер, 8-лента, 9-шар, 10-ось, 11-штифт,12-қоятындиск,13-көрсеткіш,14-тіктұрғыш.

3–кестеСтуденттергеберілетінварианттаржәнеесептеулержүргізуүшінмәліметтер

	Варианттар
	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14
^h0	90	30	90	30	90	30	90	30	90	30	90	30	90	30
Р (тұнық)	0,6	0,7	0,6	0,7	0,6	0,7	0,6	0,7	0,6	0,7	0,6	0,7	0,6	0,7
D	0,2	0,1	0,2	0,3	0,1	0,2	0,3	0,1	0,2	0,3	0,1	0,2	0,3	0,2
^Еэф	0,1	0,2	0,1	0,1	0,2	0,1	0,2	0,2	0,1	0,1	0,2	0,1	0,1	0,1
А	Құрғақсаздақ	Құм	Ылғалсаздақ	Ашықсұртопырақ	құмбалшық	Көкшөп	Беде	Сұлы	Қарабидай	Картоп	Жаңатүскенқар	Сұрқар	Қарағайлыорман	Шыршалыорман

кесте-Әртүрліжербетітөсеніштерініңальбедосы(орташаА,%)

Беткітүрлері	А, %		А, %
Қоңырқұрғақтопырақ	19	Қарабидай,бидай,арпа (толықпісуі)	24
Аққұрғақтопырақ	39	Картоп, шығуы(топырақ құмбалшық)	26
Құрғақкөгілдірсаздақ	23	Картоп,гүлденуіпісуі	21
Ылғалкөгілдірсаздақ	16	Картоп,жапырақтың қурауы	18
Ашықсұр топырақ	31	Жаңатүскенқұрғаққар	88
Ақшылсұрқұмбалшық	25	Тазаылғалдықар	55
Көкшөп	23	Жатыпқалғантығызқар	60
Қаракөкшөп,түрлішөптің1- шіфазададамуы	17	Сусіңірілген сұр қар	30
Кептірілген шөп	18	Қарағайлыбиікорман	13
Беде,гүлденукезеңі	28	Шыршалықалыңорман	37
Сұлы,шығуы(құмбалшық)	18	Араласжапырақтыорман	17
Сұлы,түтікшеленуі	22	Сұлы,толықпісуі	26

^{5кесте-Әртүрлібұрыштардыңsinh}0^{мәндері}

^h0	₀º	10^º	20^º	30^º	40^º	50^º	60^º	70^º	80^º	90^º
^sinh0	0	0,17	0,34	0,50	0,64	0,77	0,87	0,94	0,98	1,0

6кесте-Күнніңбиіктігінебайланыстыатмосферамассасыныңмәндері

^h0	90^º	80^º	70^º	60^º	50^º	40^º	30^º	20^º	15^º	10^º	₅º	₀º
m	1,0	1,02	1,06	1,15	1,30	1,55	2,0	2,90	3,82	5,40	10,40	35,0

Бақылаусұрақтары

Күнрадиациясыныңмаңызы
Радиациялықтепетеңдікжәнеоныңқұрамдары
Тікжәнешашырандырадиациялар
Шағылысқанрадиация.Альбедо
Күнрадиациясыныңөсімдіктергеәсері
Күнрадиациясынөлшеуәдістеріжәнеаспаптары(приборлары)

№3 Зертханалық-тәжірибелікжұмыс

Тақырып:Топырақпенауаныңтемпературасынөлшеу,топырақпенауаныңтемпературасынөлшейтінтермометрлердіңқұрылысыментанысу.
Мақсаты:Термометрлерментанысужәнеөлшемдердіжүргізу.
Топырақ пен ауаның температурасын өлшейтін аспаптар: ЖеделөлшейтінтермометрТМ-3, максималдытермометр–ТМ-1,минималды-ТМ-
2.СавиновтыңТМ–5термометрі.Танаптықжағдайындатопырақтыңтереңқабаттарының температурасын (3-40см)өлшейтін щупАМ– 6термометрі. Термометрлердіңсипаттамасы:жеделөлшейтінтермометрТМ-3(3сурет)белгілібір уақытта топырақ бетінің температурасын өлшеу үшінқолданылады.Бұлсынаптытермометрдіңпішініцилиндртәріздіболыпкеледі.Оныңәрөлшембөлігі 0,5⁰С–қабөлінген.

сурет-Сұйықты термометр

1,4- шәкіл орнатқышы,2 – шыны, 3-шәкіл,5- капилярлық түтікше,6-резервуарқорапшасы
Максималды ТМ-1термометрі максималды температураны өлшеу үшінқолданады. Термометр цилиндр тәрізді болып келеді. Термометрді пайдалануүшіноныкөлденеңбағыттаорналастырады(резервуарысәлтөменорналасады).Термометрдіңмаксималдыкөрсеткіштеріштифтарқылысақталады.Штифтрезервуардыңтүбіндеорнатылған.Температуражоғарылағанкездеқоймадағысынапкапиллярдыңішіндекөтеріледі.Алтемпературатөмендегенкездеолартқақайталмайды.Осыүрдісарқылымаксималды температураның көрсеткіштері өлшенеді. МаксималдытермометрТМ-1өтежоғарытемператураныөлшеуүшінқолданылады.Максималды термометр дөңгелек сынап құйылған резервуар түрінде болады.Олқоймағабекітіледі.
Белгілі бір кезеңнің аралығында ең төмен температураны өлшеген кездеминималдыТМ-2термометрдіқолданады.Резервуарыцилиндрнемесевилкатәрізді.Термометрдіңминималдыкөрсеткіштерінспирттіңішіндеорналасқанжеңілштифтіарқылыанықтайды.Штифтқарашыныданжасалған, екі шеті ұлғайған. Температура жоғарылаған кезде спирт штифтіайналыпжоғарыжаққаағады,алтемпературатөмендегенкездеспиртштифтпен бірге қоймаға қарап жылжиды. Температура төмендеген сайын олқозғалады. Температура жоғарылаған кезде ол тоқтап қалады. Есептеу үшінштифтіңрезервуарға қарсы шеткіжағынақарапесептейді.Жазғыуақыттажоғары температуралар болған кезде термометр істен шығып қалуы мүмкін.Сондықтан,оныкүндіз алыптастайды.
Орнатужәнеөлшеу:топырақбетіндегітемператураныөлшеуүшінтермометрлердіметеорологиялықстанциялармен,посттардыңашықалаңдарындаорнатады(4х6м).Орнатқанкездеөсіптұрғанөсімдіктердіжұлып,топырақтықопсытады.Үштермометрдіалаңныңортасына,резервуарларыншығысқабұрып,арақашықтығын10-15смжасап,термометрлерді сәл басып топыраққа жартылай көміп тастайды. Жедел жәнеминималдытермометрлердікөлденең,алмаксималдытермометрдіңрезервуарынсәлеңіспенорнатады.Термометрлердіорнатудыңалдындаминималдытермометрдіңштифтынспирттіңменискисінежақындатуүшінрезервуарды жоғары жаққа бұрады, ал максималды термометрді бірнеше ретсілкілейді. Оның көрсеткіштері жедел өлшейтін термометрмен бірдей болукерек.
Өлшеулерді 0,1 ⁰С дәлділікпен жүргізеді. Алдын ала жылдам өлшейтінтермометрдіңкөрсеткіштерінбақылайды,содансоңминималдыжәнемаксималдытермометрлерінқарайды.
Қоймаданкапиллярларғаөткенуақыттажиырылады(4-сурет).Температура көтерілген уақытта сынап капиллярдан қайтадан қоймаға келеалмайды.Бұлбіразуақыталады.МинималдытермометрТМ-2бақылаукезінде өте жоғарғы температураны өлшеуге арналған. Термометр қоймасыдөңгелекшекеледі.Температураныңтөмендегенінішіндегісынаптанбайқаймыз. Сынапты көру үшін түтікше қара шыныдан жасалынған (4- сурет).Қысымжоғарыболсада,сынаптүтікшеденсыртқашықпайды.Алтемпературатөментүскенуақыттаақырындаптөмендетілебереді.Олтемпературатүскенуақыттабарыптоқтайды.
Жазғыуақыттаөтежоғарғытемпературадантермометрістеншығыпқалуымүмкін.Ондайкездетермометрдіыстықжерденшешіп,1күндейсалқынжердеұстайды.

сурет –Ең төмен температураны өлшейтінтермометр1-резервуар,2–штифт,3-капилляр

5–сурет.
Топырақ температурасын өлшейтін термометрлерді орнататын орын.1 –топырақбетіндегі температурасынөлшейтінтермометрлер,

2–Савиновтыңиілгентермометрі,3–Тақтайшаданжасалғаннастил.

сурет. Ең төменгі температура өлшейтін термометрдің құрылғысы.1–капилляр,2–штифт,3–спиртменискі

Танаптарға орнататын болса, онда термометрді сүрі жерге, алөсімдіктер өсіп тұрған жерлерде сол өсімдіктің қатар арасына орналастырады.ТМ–5термометрі5,10,15,20смтопыраққабаттарынжылыкезендетемпературасынөлшеуүшінқолданады. Оныңқұрамына4–термометркіреді.Бәрідөңгелекшекелген,төменгіжағыныңиіленуменерекшеленеді.Резервуардан биіктеу келіп, шеткі жақтары 135 градусқа бүгілген.
Резервуарданшәкілінедейінжылыөткізбейтінжабдығыменқапталған.
Резервуардын түбінде жатқан шәкілі температурасын жақсы көрсетеді.Қолданысы:Иіндітермометрдітопырақбетініңтемпературасынөлшейтінтермометрлерменбіргеорналастырады.Термометрдіорналастырғанкездеұзыннанкішісінеқатарымен,шығыстан батысқақарайаралары10смқашықтықта орнатады.ИіндіСавиновтыңтермометрінАВСДтрапецияретіндебірқатарғаорналастырады.
Олар дәл шығыс – батысбойынша орнықпай, кейде солтүстікке де 30градусқабұрылады.Бұлардың дұрыс тұрғанын қадағалау үшін оны өлшепотырады.Олардыңөлшемі45градусқатеңкелуікерек.Термометрбойыншаөлшеудәлділігі0,1⁰С–қадейінжүргізеді.

сурет.Иіндітермометрдіңқолданысы.

жүктеу/скачать 2,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 15 16 17 18 19 20 21 22 ... 29