1. Ортағасырдағы Қазақстандағы түркімәдениеті және оның еуропалық және исламдықмәдениетке әсері
Ортағасырлардағы Қазақстан мен Орталық Азиядағы білім.Ғылым мен медицина дамуы
жүктеу/скачать 140,74 Kb.
|
1. Орта?асырда?ы ?аза?станда?ы т?ркім?дениеті ж?не оны? еуропалы
| 3.Ортағасырлардағы Қазақстан мен Орталық Азиядағы білім.Ғылым мен медицина дамуы.
Қазақстан жерінде әсіріесе оның отырықшы аудандарға орта ғасырлардың ерте кезеңінде (7-8) ғасырлар көптеген мектептер мен медреселер діни білім беретін ортадан жоғары оқу орындары жұмыс істей бастаған.Ертедегі Исфиджаб Тараз Сайрам Түркістан Отырар қалалардағы медреселер саны 84-ке жеткен. Оларда 5 мыңға жуық шәкірт білім алған. Ауылдық мектептер кең-байтақ өлкенің түкпір түкпір оранласқан. Ол жерлерде молдалар ұстаздық еткен. Оқыту ақысы халықтан жиналған балалар қыс,күз,айларында ғана оқыған. Оқу мерзімі 4 жыл оқуға жеті жастан бастап қабылдаған кейбір ауылдық жерлерде 7-9 жастан балалар бірге оқи берген. Оқу ақысы заттай төленген, жыл аяғында емтихан тапсыру мктеп бітіргені үшін балаға ресми куәлік беру тәртібі сақталмаған.Сауат ашу жолдары араб әріптері мен сөздерін жаттауды әсіресе құранның араб тіліндегі мәтіннен жатқа білуді мақсат етті. Қалалардағы медреселерде ислам дінін уағыздайтын бастауыш мұсылман мектептерінің молдаларын қазиалрды діндар сопылар мен шариғат заңдарын түсіндіретін жоғары лауазымды дін қызметшіліерін даярлаған. Ол орталығы ретінде қызмет атқарды. Белгілі ақынадар ағартушы демократ ретінде танылған қазақ зиялылылары біразы осындай медреселерді тамамдаған.Мыс орталығындағы Отырыар медресесінде қазақ жерінің ұлы перзенті Шығыс Аристотелі, екінші ұстаз атанған ӘбуНасыр әл-Фараби білім алды. Беріктіре уфадағы Ғалия медресеінде Т,Жомартбаев,М,Сералин,Б,Майлин,М,Жұмабаев семейдегі Ахмет Риза медресесінде Абай Құнанбаев оқыды. Бұл оқу орындарына дін жолын уағыздайтын пәндер ден басқа заңтану,тарих,логика,риторика,география,философия,математика,астрономия,медицина т.б. зайырлы пәндер оқытылған. Медреселердің жанында кітапханалар болды. Оқу мерзімі шәкірттің алғылрлығына үлгерім қаблетіне байланысты болған. Оқуды тамамдаған шәкірттер ресми құжат табыс етілді. Киіз үйлерде оқытаытын мұсылман мектептері ауылдармен бірге көшіп қонып жүрген. Бай саудагерлерде қаржыларына салынған қала медреселері ғана арнаулы үйлерге орналасқан. Бұл мектептерге оқу жоспары, бағдарламаны жәе ұрақты сабақ кестелері болған жоқ. Көптеген зерттеушілер ұлттық медицинамыздың негізін Әбу Насыр әл ФАРАБИ (870-950) бастау алды деп есептейді. Өз заманында әлемнің екінші ұстазы атанған әл-Фараби бабамыз үлкен шипагер болған. Әл Фарабидің шипагерлігі жайында белгілі араб жазушысы ибн Аби-Усаби өз шығармаларының бірінде әл-Фарабидың медицина саласында да қомақты жұмыстар тындырған айта келіп ол медицина саласында соның ішінде бүйрек ауруын асқан білгірі болатын деп жазады. жүктеу/скачать 140,74 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|