Тақырыбы. Кәсіпорынның және өнімнің бәсекеге қабілеттілігі Сағат саны - 1 Тақырыптың негізгі сұрақтары/ жоспары: Өнімнің бәсекеге қабілеттілігі: түсінігі, оның деңгейін көтеру қажеттілігі
Дәріс тезисі Бәсеке қабілеттілік – берілген нарықта ұқсас нысандармен салыстырғанда нақытылы қажеттіліктерді қанағаттандыру дәрежесімен сипатталатын нысанның қасиеті.
Тұтынушылардың табысына байланысты бәсекеқабілеттілік нысандардың нақтылы түрлері бойынша қалыптасады:
орташа сапа – табыстары төмен тұтынушылар үшін;
жоғары сапа – табыстары орташа жалп тұтынушылар үшін;
өте жоғары сапа – табыстары жоғары тұтынушылар үшін.
Талданатын нысанның бәсекеқабілеттілігін сандық өлшеу қажет, бұл оның деңгейін басқаруға мүмкіндік береді.
Бәсекеқабілеттілікті өлшеу үшін берілген нысан мен нормативті мерзімдегі бәсекелестер нысандарының пайдалы эффектісін сипаттайтын ақпарат қажет.
Пайдалы эффект – бәсекелес тұтынушының нақтылы жұмысын орындау үшін пайдаланылатын нысан қасиеттерінің жинтығы, ал сапа – бұл тұтынушылардың бірнеше тобы үшін потенциалды пайдалы эффект.
Пайдалы эффектіні натуралдық бірлікте, ақшалай бірлікте, шартты баллдарда өлшеуге болады.
Тауардың бәсекеқабілеттілігін сипаттайтын негізгі параметрлер:
Нормативтік параметрлер – олар тауарды сату жорамалданатын нарықтағы стандарттардың міндетті нормаларымен реттелетін тауардың қасиетін сипаттайды.
Техникалық параметрлер
А) бағыт параметрлері – тауар орындауға бағытталған функциялар мен қолдану облыстарын анықтайтын тауар қасиеті.
Б) эргономикалық параметрлер еңбек операцияларын орындау процесінде адам организмінің қасиеттеріне сәйкестігін сипаттайды.
В) конструктивті параметрлер берілген бұйымға тән және тауардың белгілі қасиеттерін қамтамасыз ететін және берілген бұйымға тән конструктивті-технологиялық шешімдерді бейнелейді.
Г) эстетикалық параметрлер тауардың сыртқы қабылдануын сипаттайды.
Экономикалық параметрлер. Олар сатып алушының өнімге жұмсайтын шығындарымен байланысты: тауар бағасы, сақтау мен тасымалдау шығындары және т.б.
Ұйымдық параметрлер. Оларға мыналар енеді: а) жеңілдіктер жүйесі; б) төлемдер мен жеткізу шарттары; в) жеткізу кешенділігі; г) кепілдік мерзімі мен шарттары.
Өнімнің бәсекеқабілеттілік көрсеткіші өнім сапасының тұтыну бағасына қатынасымен бейнеленеді. өнімнің бәсекеқабілеттілігін бағалау өнімді басқа фирмалардың сәйкес өнімдерімен салыстыру негізінде жүргізіледі.
Бекіту сұрақтары Өнім сапасы көрсеткіштерін атаңыздар.
Өнімнің «сапа ілгішінің» мазмұнын ашыңыздар.
«Стандарт» және «стандарттау» түсініктерінің мазмұнын ашыңыздар.
ҚР стандарттау жүйесінің негізгі стандарттарын атаңыздар.
Өнімді сертификаттау түсінігіне анықтама беріңіздер.
Әдебиет: Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өлшем бірлігін қамтамасыз ету және стандарттау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2018 жылғы 5 қазандағы № 184-VІ ҚРЗ.
Ажмухамедова А.А. Кәсіпорын экономикасы: оқу құралы/А.А.Ажмухамедова. – Алматы: TechSmith, 2019
Үмбиталиев А.Д. Кәсіпорын экономикасы: Оқулық. Екінші басылым/А.Д. Үмбиталиев, Ғ.Е.Керімбек, К.Б.Сатымбекова/Алматы: TechSmith, 2018