Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар пәні
Барлық білім беру бағдарламалары үшін
1. Киберқауіпсіздік және Интернетті басқару.
Киберқауіпсіздік — құпиялылық, тұтастық және қол жетімділіктің қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын процес. Жүйелік администратор активтерді қоса алғанда, компьютерлердің жергілікті желі деректерін, серверлерді қорғауды қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, тікелей ғимарат және, ең бастысы, персонал күзетке алынады. Киберқауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында деректерді қорғау (беру процесінде және/немесе алмасу және сақтауда) болып табылады. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында деректер контршаралар қолданылуы мүмкін. Кейбір осы шараларды кіруді бақылау, персоналды оқыту, аудит және есеп беру, бағалау, ықтимал ену тәуекелдерді тестілеу және авторизацияны талап етуді қамтиды (бірақ шектелмейді) Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің ең маңызды құраушысы қауіпті анықтау және оның жіктелуі болып табылады. Ақпараттық қауіпсіздікке қауіп төндіруші – қорғалған ақпаратқа қауіпті тудыратын қандай да бір факторлар мен жағдайлардың жиынтығы. Желілік қауіпсіздік – бұл орындауға рұқсат етілмеген қолжетімділіктен желілік ресурстарды қорғауды қамтамасыз ететін өндірістің компьютерлік желілерінің инфрақұрылымына және саясаткердің онымен жұмысына ұсынылатын талаптардың жиынтығы. Заманауи әлемде ақпараттық коммуникациялық ортаны пайдалану арқылы қызметтерді және сервистерді көп пайдалана бастады, осыған байланысты сыртқы көріністер көбеюде.Сондықтан ақпарат қауіпсіздігіне көп көңіл бөлінуде.Байланыс каналдары арқылы ақпаратқа рұқсатсыз қолжетімділік, ақпаратты ұстап қалу, ұрлап алу, радио қабылдағыш құрылғылар, акустикалық ақпарат орамының құылғысы, компьютерлік желілер мен телекоммуникацияны бақылау арқылы сигналдарды ұстап алу, байланыс кабельдерді арқылы ақпарат орамының құралы сияқты техникалық барлау құралымен жүргізіледі.
Қызметіне байланысты барлық бағдарламалық құралдарды бірнеше класстарға бөлуге болады: операциялық жүйелер; бағдарламалау жүйесі; аспаптық бағдарламалық құралдар және интегралданған пакеттер; қолданбалы бағдарламалар.
Есептеу жүйесінің бағдарламалық қамтамасыздандыру құрамын бағдарламалық конфигурация деп атайды. Бағдарламалар арасында физикалық блоктар мен түйіндер арасындағы сияқты өзара байланыс болады. Көптеген бағдарламалар аса төмен деңгейдегі басқа бағдарламаларға сүйене отырып жұмыс жасайды. Бағдарламалық қамтамасыздандыру деңгейлері: базалық, жүйелік, қызметтік, қолданбалы.
Операциялық жүйе келесілермен қамтамасыз ететін бағдарламалар жиынтығы: ресурстармен басқару; компьютердің барлық аппараттық құралдары жұмысымен келісілген процесстерді басқару, яғни бағдарламаларды орындау, олардың компьютер құрылғысымен, деректермен өзара әрекеті; қолданушы интерфейсі, яғни компьютер мен қолданушы арасындағы сұхбат, айқындалған қарапайым командаларды, яғни ақпаратты өңдейтін операцияларды орындау. Қарапайым жағдайда ОЖ келесі негізгі компоненттерден тұрады: файлдық жүйеден, сыртқы құрылғылар драйверлерінен, командалық тіл процессорынан.
Командалық процессор – қолданушы беретін қарапайым командаларды интерпретациялауға және орындауға, және оның ОЖ ядросымен өзара әрекеттесуіне жауап беретін бағдарлама.
Операциялық жүйе қызметі бойынша, есептерді өңдеу режимі бойынша, жүйемен өзара әрекеттесу тәсілі бойынша, құрастырылу тәсілі (жүйенің архитектуралық ерекшеліктері) бойынша жіктеледі.
Операциялық жүйе жалпыға және арнайы тағайындалған болып екіге бөлінеді. Арнайы тағайындалған операциялық жүйелер мыналарға бөлінеді: тасымалданатын микрокомпьютерлер және әр түрмен құрастырылған жүйелер үшін, деректер қорын ұйымдастыру және басқару, нақты уақыттағы есептерді шешу және т.б.
Есептерді өңдеу режимі бойынша бір бағдарламалық (мысалы, MS DOS) және мульти бағдарламалық (мысалы, Unix, Linux) режимді қамтамасыз ететін операциялық жүйелерді ерекшелеп көрсетуге бөледі. Сұхбаттық режимде есептеуіш жүйемен жұмысты ұйымдастыру кезінде жеке қолданушылық (бір терминалдық) және мультитерминалдық (желілік) операциялық жүйелер туралы айтып кетуге болады.
3. а) 110111010010(2)=Х(8)= Х (16); б) 4281 (8)= Х (2); в) Е1Ғ9 (16)= Х (2);
Кафедра меңгерушісі _________________М.М. Коккоз
Әзірлеген ____________________ Жаркимбекова А.Т.
Әзірлеген ____________________ Кадирова Ж.Б.
Бекітілген: 12.11.2019 ж. № 7 хаттама
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті
