1-сұрақ: Молекулалық биология және медициналық генетика пәні, мақсаты және міндеттері. Молекулалық биология
жүктеу/скачать 2,67 Mb.
|
Молекулярка
| Везикулалық тасымалдау
Заттардың жасушаішілік-везикулалық тасымалдануының әмбебап және тиімді құралы болып тасымалдану (мембрана) көпіршіктері (липосомалар, мицеллийлар) арқылы секреторлық механизм негізінде тасымалдануы болып табылады. Везикулалық тасымалдануда тасымалданатын ақуыздар мен липидтер көпіршік (липосома, мицелла) қабырғасын (мембранасын) құрастырады, ал оның қуысында басқа органеллаларға арналған не жасуша сыртына шығарылатын «жүк» молекуласы болады. Жасушаішілік везикулалық тасымалдау эндоплазмалық ретикулум (ЭПТ) мембранасынан басталады. Бұл жерде ақуыз молекуласының гликозилденуінің алғашқы кезеңдері өтеді. Содан кейін ақуыз молекулалары тасымалдау көпіршіктеріне іріктелініп, Гольджи кешенінің цис-полюсіне өтеді. Гольджи цистерналарында ақуыздардың гликозилденуі әрі қарай жалғасады, ал Гольджидің транс-полюсі мен транс-торларында ақуыздың гликозилденуі толығымен аяқталады. Сонымен қатар олар фосфорланады және сульфаттанады. Гольджи цистерналарынан ақуыздар жиекті көпіршіктер арқылы өтеді. Гольджидің транс-торларында толық модификацияланған ақуыздар нақтылы органеллаларға тасымалдану үшін тасымал көпіршіктеріне іріктелінеді. Гольджи кешенін тастап шыққаннан кейін, ақуыздар алғашқы лизосомаларға, конститутивтік көпіршіктерге және секреторлық гранулаларға үлестіріледі. Амфифильдік липидтердің « жинақталу » әдістері мембрана липидтерінің сулы ортада өздігінен табиғи « жинақталу » нәтижесі екендігі белгілі . Тәжірибе жағдайында осындай қосқабаттың қалыптасуы нәтижесінде липосома деп аталатын құрылымдар пайда болады . Липосомалар қабырғасы липидтік қосқабаттан тұратын дөңгелек көпіршіктер. Липосомалардың ішкі және сыртқы беттері полярлы болып , ішкі ортасы сулы болады . Амфифильдік липидтер , кейде мицеллаларды да пайда етеді . Мицеллалар-дөңгелек түйіршіктер , бірақ липосомалардан ерекшелігі бұлардың қабырғасы бір қабат липидтерден тұрады . Липидтердің гидрофильдік « бастары » сыртқа , ал гидрофобтық « құйрықтары » ішке , яғни мицелланың ортасына қарай бағытталған . Сондықтан да мицеллалардың ішкі ортасы сулы емес , гидрофобты , яғни майлы болып келеді . Амфифильдік липидтердің липосома не мицелла пайда етуі көбінесе молекула «құйрықтарының » санына байланысты болады . « құйрықтары » бар липидтер ( ФЛ , СЛ , ГЛ ) формасы цилиндрге ұқсас , яғни олардың « бас » және «құйрық» бөлімдерінің көлденең кесіндісі бірдей болады , сондықтан да мұндай молекулалардың сулы ортада ең тиімді жинақталуы – жалпақ қосқабатты пайда ету болып табылады . Осының салдарынан тәжірибе жағдайларында липосома түзіледі . Ал егер амфифильдік липид молекуласының бір ғана «құйрығы » болатын болса , онда молекуланың « бас» бөлімі « құйрығына » қарағанда едәуір кең болады . Бұл кезде липидтердің жинақталуы –мицелланың түзілуіне алып келеді . Бір мицеллада шамамен 90-100 липид молекулалары кездеседі , оның диаметрі 5нм-ге тең . жүктеу/скачать 2,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|