1. Тақырып. Қауіпсіздік техникасы бойынша кіріспе нұсқаулық жүргізу. Орман элементтері мен белгілері

Заң кәсіпорын басшыларын өндірістік зиянды жою, жазатайым оқиғалардың алдын алу және жұмыс орнын тиісті санитарлық-гигиеналық жағдайда ұстау үшін қажетті шаралар қабылдауға міндеттейді.

Әсіресе зиянды жұмыстарда, сондай-ақ қалыптан тыс температурада немесе дымқылда болуына байланысты жұмысшыларға мемлекеттік комитет бекіткен нормалар бойынша арнайы киім, арнайы аяқ киім және қорғаныс құралдарын міндетті түрде беру белгіленген.

Кәсіпорын басшылары еңбекті қорғау, қауіпсіздік техникасы және өндірістік санитария жөніндегі заңдарды, ережелерді жетік білуі және қатаң сақтауы және олардың барлық жұмыс учаскелерінде орындалуын бақылауы тиіс.

Өндірістегі жазатайым оқиғалардың алдын алу бойынша маңызды іс-шаралардың бірі жұмысшыларды қауіпсіздік техникасына оқыту болып табылады, оған кіріспе нұсқаулық, жұмыс орнында нұсқаулық (Жұмыстың қауіпсіз әдістерін міндетті түрде көрсету) жатады. Кіріспе нұсқаманы орманшы немесе оның көмекшілері жаңадан келген жұмысшылармен жүргізеді, олар орманшылықтағы жұмыстың жалпы шарттарымен, өндірістің ерекше ерекшеліктерімен, орман шаруашылығы, көлік және басқа да жұмыстардағы қауіпсіздік техникасының талаптарымен, құралды пайдалану және ұстау ережелерімен танысуы тиіс. Кіріспе брифинг кезінде жұмыстың қауіпсіз әдістерін көрсететін плакаттар көрсетілуі керек. Тікелей жұмыс орнында техник-орманшы немесе шебер әр жұмысшыға өндірістік операцияларды орындау кезінде қауіпсіз әдістерді үйретеді. Оқытудың бұл түрі ауызша әңгіме мен практикалық көрсетілімнен тұрады. Нұсқаулық өткізуші жұмысшыны өндірістік жағдаймен, операциялардың реттілігімен, құрал-сайманмен және оны пайдалану ережелерімен, дабылмен, жұмыс орнын дұрыс ұйымдастырумен таныстыруы керек. Бұл жағдайда жұмысшылардың назарын жұмыстағы қауіпті аймақтар мен қауіпті сәттерге аудару қажет.

Жұмыс орнындағы нұсқаулық жұмысшы жұмысқа қабылданған кезде ғана емес, сонымен қатар оны бір жұмыс орнынан екіншісіне ауыстырған кезде, сондай-ақ технология өзгерген кезде де жүргізілуі керек. Мұндай нұсқаманы орманшылықтарда объектілер саны көп және өндірістік процестер мен құралдар технологиясын үнемі жетілдіре отырып жүргізу ерекше маңызды.

Кәсіпорындар мен учаскелердің басшылары өндірістегі жұмысшыларды арнайы киіммен, қорғаныс құралдарымен, алғашқы көмек қобдишаларымен және жарамды негізгі және көмекші құралдармен уақтылы қамтамасыз етуді ұйымдастыруы керек. Жұмыс орнын 3 км-ден астам қашықтықта әкімшілік жұмысшыларды жұмыс орнына және кері қарай арнайы жабдықталған көлікпен ыңғайлы және қауіпсіз жеткізуді ұйымдастыруы керек

Жарақат алған кезде жұмысшылар дереу оқиға орнында көмек көрсетуді және қажет болған жағдайда зардап шеккен адамды медициналық мекемеге жеткізуді ұйымдастыруы керек.

Орман – жер шарының негізгі түрлерінің біреуі, яғни әртүрлі аралас өсімдіктердің күрделі қарым – қатынасы, бірақта көлемі, құрылымы, құрамы, көбеюі, көректенуі және басқа белгілері бойынша айырмашылығы бар. Ал өсімдіктер ішінде ағаштар басты орында. Бірақта көп ағаштарды орман деп атауға болмайды. Өйткені олар бір-бірінен алшақ орналасып, қатар-қатар тұруы мүмкін, сондықтан олар саябақ немесе демалыс бағын құрастырады.

Орманның негізгі компоненттеріне мыналар жатады: алқа ағаштар, сүрекдің, өскін, өсімтал, орман астары, топырақ тірі жамылғысы және орман төсемесі, ризосфера және сатыдан тыс өсімдіктер.

Алқа ағаш – ағаш пен бұта өсімдіктері және тірі топырақ жамылғысы бойынша біртекті орман учаскісі. Алқа ағашқа белгілі бір учаскеде өсетін барлық ағаштар, бұталар, шөптесін өсімдіктер, мүктер мен қыналар кіреді.

Сүрекдің – алқа ағаштың негізгі құрамдас бөлігі болып табылатын ағаштар жиынтығы. Бұл орманның аса маңызды компоненті, негізгі құрамдас бөлігі.

Өскін – ағаш өсімдіктерінің орман шымылдығы астында немесе кесілген ормандағы сүрекдіңді құрауға қабілетті жас ұрпағы.

Жас ұрпаққа ең алдымен сүректі өсімдіктердің бір жастағы балғын нмесе санақ жүргізген жылы пайда болған балғын өсімдіктер жатқызылады. Тірі қалған жағдайда олар 3-5 жасқа дейінгі, ал солтүстік жағдайында -10 жасқа дейінгі өздігінен өскен жас ұрпаққа айналады.

Өсімтал – жанына көлеңке түсіре отырып, басты ағаш діңінің өсуін жеделдетуге және пішінінің жақсаруына ықпал ететін сүректі ағаш немесе бұта түрі. Әдетте өсімтал ретінде, көлеңкеге төзімді ағаш-бұта түрлері қалыптасады. Өсімталды жас кезінде баяу өсетін түрлер, мысалы емен тәрізділер қажет етеді.

Орман астары – орман шымылдығы астында өскен және қазіргі өсіп өніп тұрған жағдайында сүрекдіңді құрауға қабілетсіз бұталар, стрегірек сүректі ағаш түрлері.

Біздің ормандарда кездесетін бұталардан орман астарына жататындары: арша, шетен, тал, ұшқат, қарақат, сыңғақ итшомырт, шаттауық.