1 тақырып. Экономикалық теорияның қоғам дамуындағы орны мен ролі
жүктеу/скачать 2,84 Mb.
|
ЭТН о у- дістемелік жиынты
N = O/tМұнда: n - бip жылдағы айналым саны; о - қабылдаған уақыт өлшемі (бip жыл); t - белгілі ресурстардың айналым уақыты. Айналмалы капиталға шикізаттар, материалдар, жұмыс күші жатады. Олар бір өндірістік цикл кезеңінде пайдаланылады және өз құндарын өнімге толық түгелімен ауыстырады. Қызмет ету мерзімінде негізгі капиталдың өз құнын жасалған тауарлардың құнына ауыстыру процесін және оның шоғырланып, амортизациялық қорға айналуын - амортизация деп атайды. Амортизация қоры өндіріс процесінде табиғи және моральдық тозған негізгі капиталдың элементтерін орнына келтіру үшін қажет. Негізгі капиталдың табиғи тозуы деп- оның тұтыну құнының жойылуын айтады. Негізгі қорларды пайдаланудың кең тараған көрсеткіші қайтарым қоры болып табылады. ФО = П/Фнегізгі Мұнда: ФО – қайтарым қоры; П - жасалған өнім; Фнегізгі -негізгі өндірістік қорлардың құны. Айналмалы қорларды (капиталдарды) пайдалану материал сыйымдылығымен (ME) анықталады: ME – М . 100 Q Мұнда: ME - материал сыйымдылығы, % М – пайдаланған шикізаттар, отын, энергия, материалдар және жартыдай фабрикаттар құндары, тең Q - өндірілген өнімнің құны Файналым/П - айналмалы қорлар; П - жасалған өнім құны; Негізгі және айналмалы капиталдардан басқа, өндіріс салаларында қызмет ететін, фирмалар үшін сатып өткізу процесін жүзеге асыратын айналыс қорлары кажет. Айналмалы қорлар мен айналыс қорларына жұмсалған ақша қаражаттары айналым қаражаттарын құрайды. Айналым қаражаттарын пайдалану тиімділігі, айналымдылық коэффициенті арқылы анықталады, ол бip жылда сатып өткізілген өнім құнының айналым қаражаттарының орташа қалдығына қатынасымен өлшенеді. 2. Айналым - уақыт пен жылдамдық арқылы өлшенеді. Капиталдың айналым уақыты деп шектеулі ресурстардың өндіріс пен айналыс аясынан өтіп, өзінің бастапқы нысанасына қайтып оралу кезеңін айтады. Өндірістік қордың құрылымы оның айналыс жылдамдығына үлкен әсер етеді. Оны анықтау айналыс санын (N) белгілі бір кезеңдегі жасалынған (О) әдетте жыл, не бір айналыстың ұзақтығына байланысты. N=;О=; Ағындының айналыс уақыты (β айналым) өндіріс уақыты (β n) және айналыс уақыты, себебі өндірістік қор өзінің қозғалысында өндіріс және айналыс сатысынан өтеді. (β об )= (β n )+(β o ) Өндіріс уақыты барлық кезеңді қамтиды. Құралдар мен өндіріс аясындағы еңбек заттары, кәсіпорнының қоймаға түскеннен бастап дайын өнімді сатуға дейін болуында. Айналыс уақытын қоса есептегенде: а) дайын өнімнің қоймада болған кезі; б) оларды тұтынушыға тасымалдау уақыты. жүктеу/скачать 2,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|