1 тақырып. Физиологиялық оптикаға байланысты сұрақтар Сұрақтарға жауап беріңіздер
жүктеу/скачать 20,24 Kb.
|
1 такырып офтальмология
| алдыңғы мидың үлкен ми сыңарлары басқа бөлімдерінен әлдеқайда жақсы дамыған. Алдыңғы миды кейде соңғы ми деп те атайды. Үлкен ми сыңарлары оң жақ және сол жақ сыңарлардан тұрады. Әрбір ми сыңары сұр және ақ заттан құралады. Сыртындағы сұр заты ми қыртысын түзеді. Қыртыста 14 миллиардтан астам нейрондар болады. Қыртыс ми сыңарларының сыртын тұтас жауып тұрады. Ми кыртысының калыңдығы шамамен 2-3 мм, ондағы жүйке жасушаларының пішіндері мен мөлшері әр түрлі. Ми қыртысында мүшелерден козуды қабылдайтын, кимылды реттейтін сезгіш және қозғалтқыш жасушалар болады. Көптеген жасушалар ми қыртысының бөлімдерін өзара және жүйке жүйесінің басқа бөлімдерін бірімен-бірі байланыстырады. Ми қыртысы орталық жүйке жүйесінің ең жоғары бөлімі деп есептелінеді. Үлкен ми сыңарлары сопақша мидың аз ғана бөлігі мен мишықтан басқа мидың барлық бөлімдерін жауып тұрады. Ми сыңарларының ақ заты ішкі жағында қыртыстың астында болады. Ақ заты жүйке талшықтарынан түзіледі. Ми сыңарларының беті тегіс болмай, жүлгелі, қатпарлы болады. Әсіресе, терең жүлгелер ми сыңарларын жеке бөліктерге бөледі. Жүлгелердің арасы қатпарлы болып келеді. Әрбір ми сыңарында 4 бөлік бар: маңдай, төбе, самай, шүйде. Ми сыңарларында іші ми сұйықтығына толы 2 қуыс (ми қарыншалары) болады. Ол сұйықтық ұсақ қантамырларымен қосылып, жүйке жүйесіндегі зат алмасуды қамтамасыз етеді, жүйке жасушаларын қорғайды.
Үлкен ми сыңарларының аймақтары. Үлкен ми сыңарларының қатпарлары ми қыртысының көлемін ұлғайтады қимыл аймағы маңдай, төбе бөліктерінде орналаскан. Мұнда аяқ, тұлға, кол, мойын, тіл, бет, ерінді қозғалту және сөйлеу орталығы болады. Көру аймағы - шүйде бөлігінде, одан көру жүйкелері арқылы қозу өтеді. Есту аймағы - самай бөлігінде; дәм сезу, иіс сезу аймағы - маңдай бөлігінің ішкі жағында. Артқы орталық қатпарда - тері, буын-бұлшықет, сезу аймағы бар. Денеге ыстық, суықпен әсер еткенде қайтаратын жауабы (қолды тартып алу) осы аймаққа байланысты. Адамдағы психикалық әрекеттер (есте сақтау, сөйлеу, ойлау және т. б.) ми сыңарларының барлық аймақтарымен байланысты. Жүйке ауруларын емдейтін дәрігерді невропатолог (невролог) дейді. Мидан 12 жұп жүйке тарайды. Оның алдыңғы екеуі үлкен ми сыңарларынан, қалған 10 жұбы мидың басқа бөлімдерінің сұр затынан басталады. Ол жүйкелер - иіс сезу, көру, есту, көзді қозғалту және т. б. деп аталады. Қазіргі кезде медициналық зерттеу жұмыстарында мидың жұмыс істеу белсенділігін анықтау үшін электроэнцефалография әдісі қолданылады. Мидың жұмысын және ондағы өзгерістердің ырғағын жазып алуды электроэнцефалограмма (ЭЭГ) деп атайды. Оны электроэнцефалограф аспабы арқылы жазып алады. Электроэнцефалограмма жүйке жасушаларының белсенділігін жөне аурудың болу себептерін анықтауға көмектеседі. 5) Көздер - бұл негізгі сезімнің бірі. Олардың арқасында барлық тірі адамдар айналасындағы әлемді қабылдауға мүмкіндік алады. Көзқарас бізге кіріс ақпаратының 90% -ы туралы береді. Белгілі болғандай, объектілерді қалыпты көру үшін екі көздің біріккен жұмысы қажет. Бинокулярлық көріністің арқасында біз кескіннің өлшемі мен формасын ғана емес, кеңістіктегі орналасуын да біле аламыз. Адамдардан айырмашылығы, кейбір тірі заттар (құстар, бауырымен жорғалаушылар, жылқылар) көзді әр көзімен бөлек көреді. Басқаша айтқанда, монокулярлық көрініс оларға тән. Кейбір жағдайларда бұл адамдарда байқалады. Мұндай қабілет адамға тән болмағандықтан, бұл көру түрі патологиялық болып саналады және емдеуді талап етеді. Офтальмологияның арқасында монокуалды көзқарасты бинокулярлық көзқарастан айырмашылығы туралы сұраққа жауап бере аласыз. Осы түрлердің әрқайсысының артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Монокулярлы көрініс тек суреттің нысаны мен өлшемі туралы ақпарат алуға мүмкіндік береді. Дегенмен, бұл түрі жануарлар үшін қажет, өйткені олар екі жағынан бір мезгілде объектілерді тексере алады. Нәтижесінде олардың көзқарасы артады. Жануарлар әлемінде аң аулау және қорғау қажет. Адамдағы көру органының құрылымы құстар мен жануарлардан ерекшеленеді. Көру орталығы ми асты кортексінде орналасқан. Нервтердің кросс арқасында әрбір көзден алынған ақпарат бірыңғай кескінге айналады. Яғни адамның бинокулярлық көзқарасы бар. Көріністің бұл түрі көзді екі көзбен бірден қарау мүмкіндігімен ерекшеленетінімен қатар, басқа да ерекшеліктері бар. Бинокулярлық көрініс кеңістіктегі кескінді қабылдау арқылы сипатталады. Бұл көздің қашықтықта тұрған объекті болып табылатындығын ажырата білу, ол ауқымды немесе тегіс. Белгілі болғандай, адамда монокулярлық және бинокулярлық көрініс байқалады. Дегенмен, жануарлар үшін норма деп саналатын көру арасындағы айырмашылық адам үшін патология болып табылады. Адамдардағы монокулярлық көру - бұл 2 түрі. Бірінші жағдайда бір көзді үнемі (оңға немесе солға) көруге болады. Бұл бір жақты соқырлықпен байқалуы мүмкін. Монокулярлық көріністің тағы бір түрі - оң немесе сол көзімен бұрылысты көрініс. Бұл түрі дипломатияда орын алады. Себебі туа біткен көздің бұзылуы немесе жарақат болуы мүмкін. жүктеу/скачать 20,24 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|