Пиза 3
1. Тырысқақ - бактериялар тудыратын жұқпалы ауру. Белгілері - диарея және құсу.
1854 жылдың тамызында Лондонда тырысқақ эпидемиясы болды. Ол кезде көпшілік тырысқақ қоздырғышы ауаның құрамында болады деп санады. Британдық дәрігер Джон Сноу бұл теорияға сенбеді.
Сноу осы індеттен қайтыс болғандар санының қандай да бір заңдылыққа негізделгенін зерттеді. Ол аурудан қайтыс болғандардың әрқайсысының тұрғылықты жеріне байланысты аймақтарға бөліп, карта жасап шығарды.
Джон Сноу тырысқақ ауруының таралуын анықтау үшін қандай зерттеу жүргізе алар еді? Зерттеулер туралы ақпарат алу үшін «Ия» немесе «Жоқ» таңда.
Джон Сноуға осы зерттеу тырысқақ ауруының қалай таралғанын анықтауға көмектесе ме?
Қайтыс болғандардың туыстарынан олардың қай су сорғысынан су алғанын сұрау.
Тырысқаққа шалдыққан адамдар ауырғанға дейін кімдермен қатынаста болғанын анықтау.
Тырысқақтың өршуіне дейінгі желдің бағытын анықтау.
2. Газетте жаряланған мақаланы оқып төмендегі сұрақтарға жауап бер.
Кеше Смитвиллде бірнеше пышақ жарақатынан ер адам қайтыс болды. Полиция ол жерде төбелес болғанын және қылмыс болған жерден табылған қан дақтары зардап шегушінің қанына сәйкес келмейтіндігін хабарлады. Олар бұл қан кісі өлтірген қылмыскердікі болы мүмкін деп болжады.
Қылмыскерді ұстап алу үшін криминалистер қанның үлгісінен ДНҚ кесіндісін дайындады. Бұл кесінді полицияның компьютерлік базасында сақталған қылмыскерлердің үлгілермен салыстырған кезде сәйкес келмеді.
Екі адамнан алынған ДНҚ кесіндісі
Суретегі бағандар ДНҚ үзінділері әртүрлі адамнан алынғандығын көрсетеді. Әр адамда саусақ іздері сияқты тек өзіне сәйкес келетін үзінділер болады. Олар арқылы бұл үлгі қай адамға тиесілі екенін анықтайды.
Сол жағдайда Смитвилл полициясы барлық тұрғыннан ДНҚ сараптамасын тапсыруды сұрайды. Смитвилл полициясының қызметкері сержант Браун тұрғындарға: «Біз сіздердің ауыз қуыстарыңыздан сынама аламыз, оның ешбір зияны болмайды», - дейді. Сынамадан криминалистер ДНҚ алып одан суретте көрсетілгендей кесінділер әзірлейді.
Бір жұмыртқалы егіздерден басқа кез келген екі адамның ДНҚ-сы сәйкес келу ықтималдығы 100 миллион адамның 1-де ғана кезігеді.
