1 зертханалық жұмыс Хромосома Сабақтың мақсаты
Тең орынды гендер (Аллель)
жүктеу/скачать 1,35 Mb.
|
генетика1Карагойшина Аружан20-09
- Бұл бет үшін навигация:
- Көрнекі ген(Доминантты ген)
| Тең орынды гендер (Аллель): гомологиялық хромосомалар жұбында ұқсас орынға орналасқан және ұқсас феноеипты белгілейтын генднр
Фенотип(бейнелік ерекшелік): организмнің морфологиялық және бейнелік ерекшеліктері сияқты бақыланатын құрылымдық-функционалдық сипаттамалары Көрнекі ген(Доминантты ген): тең орынды гендер жұбындағы белгілерге шешуші әсер ететін генді айтамыз. Көмескі ген(Рецессивті ген): басым орында болмайтын, немесе тек екі рецессивті гег (aa) бірге болғанда ғана бейнеленетын гендерды атаймыз. ДНҚ ның тұқым қуалайтын ақпаратты тасымалдаушы екендігін дәлелдеген екі маңызды тәжірибе ___________. А. T2 фазасының ішек таяқша бактериясын жұғымдауы; В. Менделдің бұршақты будандастыру тәжірибесі; С. Моргонның жеміс шыбынының байланысты тұқым қуалауын зерттеуі; Өкпе қабыну бактериясының тышқан денесінде жұғымдалуы; Адамзат геномдық жоспары ___________ жылы басталып, Адамзат ағзасында ___________ ген болатындығын анықтады. А. 1976, 31600-76800; В. 1990, 20000-25000; С. 1998, 270000-390000; D. 2002, 5000-110000;
1953 жылы Watson мен Crick___________ теориясын ортаға қойды. А. ДНҚ тұқым қуалайтын ақпараттардың тасымалдаушысы; В. ДНҚ қос спиралды құрылыстан тұрады; С. Хромосомадағы маңызды құрылыс гимтон; D. РНҚ ақуыздар мен ДНҚ аралығындағы маңызды хабаршы;
Хромосома ___ PНҚ ________, __ДНҚ_________, ___Гистон________ және басқа ақуыздардан құралады. Мұндағы ____Гистон______ маңызды құрылыстық ақуыз, ол H1, H2A, H2B, H3, _ және ______ H4_____ қатарлы бес бөлімнен құралады. Соңғы төртеуі ДНҚ ның оралуымен өзектік гистонды құрайды. Ал ________H1___ осы өзектік гимтондағы ДНҚ ны тиянақтап, босап кетуінен сақтап отырады да, байланысшы гистон деп аталады. Фотодағы құрлыстардың атауын жазыңыз. ①центромера ②қысқа иыны ③теломера ұшы ④ұзын иыны ⑤ ⑥хроматида ұштары ⑦хроматида ⑧теломералар Бір организмде төрт дұп хромосома бар, 1хромосомадаұзын иін4.2, қысқа иін 3 ; 2 хромосомада ұзын иін 6.6, қысқа иін 2.2 ; 3 хромосомада ұзын иін 8.9 , қысқа иін 3.1; 4хромосомада ұзын иін 5.1, қысқа иін 2.3; Осы организмның мұмкін болған кариотиптік өрнек картасын салыңыз және хромосомалардың параметрлерін есептеңіз. Прокариотты организмдер мен экариотты организмдердің гендік ерекшелігін салыстыра баяндаңыз. Прокариоттық ген құрылымы - бұл геномдағы прокариоттық гендердің ұйымдастырылуы. Прокариоттық гендерді ұйымдастырудың ең маңызды ерекшелігі - поликистрондық оперонның болуы, ол байланысты функциялары бар гендер кластері болып табылады. Демек, белгілі бір функцияға жауап беретін гендер прокариоттардағы бір промотордың көмегімен толығымен реттелуі мүмкін.Сонымен қатар, оперондағы барлық гендер рибосоманың байланысқан жері бірдей мРНҚ-ға транскрипцияланады. Сондықтан рибосома барлық гендерді бір уақытта аудара алады. Бұл процесс транскрипциялық байланыс деп аталады. Мұнда рибосома алдыңғы ашық оқу шеңберінің соңында келесі ашық оқу шеңберіне трансляцияланады. Бірдей мРНҚ молекуласында бірнеше ашық оқу кадрларының болуы тек прокариоттарда ғана мүмкін, өйткені олардың транскрипциясы мен трансляциясы цитоплазмада орналасқан бір жасушалық жерде жүреді. Эукариоттық ген құрылымы - геномдағы эукариоттық гендердің ұйымдастырылуы. Мұнда эукариоттық геннің құрылымында ең маңызды ерекшелігі - оны ашық экзон деп аталатын бөліктерге бөлетін интрондардың болуы. Жетілген мРНҚ-да тек жетілгендер қалады, өйткені интрондардың жойылуы РНҚ-сплайсинг деп аталатын процесте транскрипциядан кейінгі модификация кезінде жүреді. Әдетте, интрондық тізбектер экзондық тізбектерге қарағанда ұзағырақ болады. Біріктірілгеннен кейін эукариоттық мРНҚ құрамында ақуызды кодтайтын бір шектес аймақ болады. Сонымен қатар, тұрақтылықты арттыру үшін эукариоттық мРНҚ-ға 5'-қақпақ пен 3'-поли А-құйрық қосылады. Алайда, прокариоттардан айырмашылығы, эукариоттық гендер жалпы реттеуші элементтермен реттелетін кластерлер түзбейді. Сонымен қатар, әрбір эукариоттық геннің өз промоторы және басқа реттеуші элементтері бар. Сондықтан эукариоттық мРНҚ әрқашан бір ашық оқу шеңберін қамтиды. Прокариоттар мен эукариоттар геномының ұқсастығы Прокариоттық және эукариоттық гендік құрылымдар гендердің сәйкес геномдарындағы құрылымдық ұйымын білдіреді. Екеуі де ДНҚ-дан тұрады және екі тізбекті молекулада екі тізбектің бірі (сезімтал тізбек) ген туралы ақпаратты кодтайды. Сонымен қатар, ген құрылымының екі типінде де жасуша тіршілігінің шығу тегі ортақ болғандықтан ортақ элементтер бар. Сонымен қатар, екі жағдайда да ген құрылымының ашық оқылу рамкасы 5 'тен 3' бағытта өтеді. Сонымен қатар, гендердің реттеуші реттілігі гендердің соңында кездеседі. Ол промотор сияқты ашық оқу даңқының жанында болуы мүмкін немесе күшейткіштер мен глушительдер сияқты көптеген килоға ортақ болуы мүмкін. Промоутер ашық оқудың 5 'соңында кездеседі. Сонымен қатар, ашық оқу жақтауының бүйірлеріндегі кодонды бастаңыз және тоқтатыңыз. 5 'UTR және 3' UTR аймақтары сәйкесінше старт және тоқтау кодондарының сыртқы жағында ашық оқудың жақтауымен қоршалған. Сонымен қатар, 3 'UTR транскрипцияның соңғы нүктесін белгілейтін транскрипцияны тоқтату алаңын қамтиды. Прокариот және эукариот гендерінің арасындағы айырмашылық Анықтама Прокариотты ген құрылымы деп прокариотты ген құрылымын айтады, ол негізінен оперонға негізделген ген кластерін қамтиды, ал эукариот ген құрылымы интрондардың болуымен ашық оқылу шеңбері бұзылған эукариот ген құрылымын айтады. Демек, бұл прокариоттар мен эукариоттар гендерінің арасындағы түбегейлі айырмашылықты түсіндіреді. Ашық оқылатын жақтау Прокариоттар мен эукариоттардың гендік құрылымының тағы бір айырмашылығы - интрондар прокариоттық ген құрылымының ашық оқу шеңберін бұзбайды, ал интрондар эукариоттық ген құрылымының ашық оқу шеңберін үзеді. Гомологиялық хромосомалар биологиалық маңызын байандаңыз. Гомологиялық хромосомалар - хромосомалық білектерінің бойында бірдей гендерде бірдей гендерді қамтитын хромосомалар. Екі негізгі қасиет бар: хромосома иіндерінің ұзындығы және центромераның орналасуы. Гомологиялық хромосомалардың мейоз және митоз процестерінде маңызы зор. Олар генетикалық материалды анадан және әкеден рекомбинациялауға және кездейсоқ жаңа жасушаларға бөлуге мүмкіндік береді. Мейоз - бұл екі жасушалық бөлінудің дөңгелек формасы, нәтижесінде төрт қыз гаплоидты жасушалар пайда болады, олардың әрқайсысында негізгі жасуша ретінде хромосомалар санының жартысы болады. Ол жыныс жасушаларындағы хромосомалардың санын екі есеге азайтады, алдымен гомозбен I мейозда бөліседі, содан кейін мейоз IIде апа-хроматидалармен бөліседі. Мейоз I процесі әдетте II мейозға қарағанда ұзағырақ болады, өйткені хроматиннің репликациясы және гомозды хромосомалардың дұрыс бағдарлануы мен бөлінуі мейозда жұптасу және синапс процестері арқылы өтеді. Мейоз кезінде генетикалық рекомбинация (кездейсоқ бөліну) және өту. еншілес жасушаларды шығарады, олардың әрқайсысында аналық және әкелік жолмен кодталған әртүрлі комбинациялар бар. Бұл рекомбинация жаңа аллель жұптарын және генетикалық вариацияны енгізуге мүмкіндік береді. Ағзалардағы генетикалық вариация табиғи сұрыптауға генетикалық белгілердің кең спектрін ұсыну арқылы популяцияның тұрақтылығына көмектеседі. жүктеу/скачать 1,35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|