Қазақстанда ауыл шарушылығын ұжымдастыру: әдістері, кезеңдері

Қазақстан Орталық Атқару Комитеті-і (ҚОАК) және Халық Комиссарлар Кеңесі (ХКК) 1926 ж. 20 мамырда “Жерге орналаспай жерді пайдаланатын көшпелі және жартылай көшпелі аудандардың шабындық және егістік жерлерін уақытша  қайта бөлу туралы” заң қабылдады. Оған сол кездегі Халық Комиссарлары Кеңесінің төрағасы және Орталық Атқару Комитеті төрағасы қызметін уақытша атқарушы Н. Нұрмақов қол қойды. 1927 ж. 3 ақпанда  бұл заңға ішінара толықтыру енгізілді. Онда шабындық және жайылымдық  жерлер жан басына қарай бөлінетінін, мұндай бөлініс мүмкін болмаған жағдайда үй басына қарай бөлінетіні туралы атап көрсетілді. Бұл жұмысты жоғарыдан жүргізу  Қазақстанның Егіншілік халық комиссариатына  тапсырылды және  бұған жоғарғы қарқын беру үшін губерниялық, уездік және округтік атқару комитеттері  жанынан ерекше жедел “бестіктер“, ал болыстық атқару комитеттері мен ауылдық кеңестер жанынан “үштіктер“ ұйымдастырылды. Конституциялық тұрғыдан  мұндай заңсыз құрылған бұл “бестіктер“ мен “үштіктер“ құрамдары жергілікті атқару комитеттері мен ауылдық кеңестерде бекітілді. Шабындық және жайылымдық жерлерді  бөлу науқанына байланысты  құрылған бұл төтенше және заңсыз органдар кеңес үкіметінің басқа да шараларын жүзеге асыруда  таптырмас әдіс болды. Қазақстанда большевиктер 1926-1927 жылдары  1250 мың десятина жайылымдық және  1360 мың десятина шабындық  жерлерді бөлді.  Бөлінген шабындық жердің  61,6 %-ін кедейлер, 8,8%-ін ауқаттылар алды. Ал  жайылымдық  жердің 59,3%  кедейлерге, 31,7% орташаларға және 9% ауқатты қожалықтарға берілді.