3.Құстарды есепке алу ерекшеліктеріне талдау жасаңыз
Игелгі (балабан).
Ителгіні есепке алудың төсілін Н.Н. Березовников (2003) үсынған, төменде сол тәсілдің жобасы келтірілген.
Есепке алу тәсілдері.
Маршруттық іздеу төсілі. Ителгілердің мекендей алатын, ұя салатын жерлерін жаяу немесе машинамен аралап шығу. Мүндай жерлерге бос жартастар массивтері жөне тау сілемдері, арналар, өзендер бойындағы жарларды және қарағайлы ормандардың шеткі учаскелерін жатқызуға болады.
Автомобиль тәсілі.
Машинамен ұзақ маршруттарға шығып, барлық кездескен ителгілерді тіркеуге алу. Күз, қыс кезеңдеріндегі жүмыс нөтиже- лі болады, өйткені бүл мезгілдерде ителгі жиірек кездеседі. Әсіресе, тау жөне өзен аңғарларында, көл ойпаттарында, тау баурайларында, электр желісі бойында.
Авиация көмегімен есептеу.
Есептеу жүмыстары, негізінен МИ-8 тікұшағын пайда- ланылып жүргізіледі. Тікүшақта үшқыштан басқа 5 есептеуші отыруы керек, 2 адамнан сол және оң бортта, 1 адам үшқыштың кабинасында, өр есептеуші қызметкер барлық ителгілерді кез¬ дескен уақытын көрсетіп жазулары керек.
Далалық жүмыстарды жүргізу.
Ауа райы жағдайы жөне есепке алуды жүргізу уақыты. Ителгілерді есептеу жақсы көрінетін күндері жүргізіледі. Жаңбырлы, түманды күндері ителгілерге есептеу жүмыстары жүргізілмейді.
Бақылау жүргізу.
Ителгінің болуының көрсеткіштері —саршүнақтардың (сус лик), қүмтышқандардың (песчанка) және торғайлардың (воробьи) болуы. Өйткені бүл аталғандар ителгілердің сүйікті қоректері. Осындай көрсеткіштер болса сол маңайдағы шатқалдарга, жарларга жаяу экскурсиялар жасап, ителгінің үяларын табуға болады. Сосын сол үяларды бақылауға алу керек.Табылған үялар ылғи бақылауда болуы керек. Сосын оның орналасқан жерлері де картаға ендіріліп белгіленеді.
Далалық жагдайда зерттелетін қүстың түрін анықтау.Ителгі - ірі сүңқар, мөлшері қарғадай. Денесінің жоғарғы жағы қара-қоңыр, төменгі жағы сары-қызыл, ақшыл, тамшы тәрізді қоңыр нүктелері, қанатгарының жөне қүйрығының астыңгы жағы ала-қүла, шүбар. Басы арқасынан ақшылдау. Балауыз, көз айналасындағы дөңгелек және аяғы, пүшпағы (лапы) сары, түмсығы - көгілдір, мүйіз, тырнақгары - қара. Ителгінің үрғашылары еркектерінен ірілеу. Үрғашыларының қанаттарының үзындығы - 370-410 мм, ал еркектерінікі - 375- 385 мм, үрғашыларының салмағы - 1000-1300 гр, еркектерінікі -
700-800 гр.
Достарыңызбен бөлісу: |