1—билет Паразитологияның қысқаша дамуы
жүктеу/скачать 2,15 Mb.
|
Паразит жауабы
| 2. Жылқы оксиурозы
Жылкынын ток ішегінде тіршілік етiп, ас қорыту жүйесiн закымдайтын, куйрык кышымасын тудыратын Oxyuridae тұкым дасына жататын, жумыр курт коздыратын iшкурт ауруын оксиуроз деп атайды. Оксиурозбен жылкыдан басқа есек, кашыр, зебр және баска жылкы тектестер ауырады. Қоздырғышы. Оxyuris equi iшқұртынын ауыз куысы алты бурышты, сыртынан алты ерiнмен коршалған. Онешiнiн арты кең ейген, бульбусы бар. Еркегiнiң туркы 6-15 мм, артында жіңішке құйрығы жоқ. Құйрық жағы доғал, онын сыртқы қабығы жарғақ ша болып аякталады. Ұзынша келген кос спикуласы бар. Ұрғашыларының тұрқы 18 мм, бас жагы жуан, кыска, ал куй рык жағы ұзын және жіңішке. Бәтегі денесiнiн алдынгы жағында. Жумырткалары 0,085-0,099 х 0,040-0,045 мм. Олар түссіз немесе жартылай мөлдір, бисимметриялы, бiр жак басында какпакша сы, iшiнде шала дамыған баланкурты бар. Өсіп-өнуі. Ұрыктандырган соң iшкурттың еркектерi жойыла ды, ал ұрғашыларында жумырткалар тузiледi. Жатыры жумырт кага толы ұрғашылары, жылкынын тезегiмен iлесiп, тік ішектің сыртына, сыртқы ортаға шығып, айналасына жумырткаларын шашады. Ішi жұмырткага толы, желiм тәрiздi коныр койыртпак, құйрық терісі қатпарларына жабысып тұрады. Арткы тесiк маң ында жұмыртқа ішіндегі баланкұрттын есiп-дамуына қолайлы жы лылык пен ылғалдылықтың бәрі бар. Одан әрі мал кұйрығының козгалысымен, iшiнде жетiлген баланкурттары бар жұмыртқалар сыртқы ортаға түсіп, аткора кабырғасын, оттыгын, төсенішті, шепті және т.б. ластайды. Эпизоотологиясы. Оксиурозбен көбінесе бiр жаска дейiнгi төл (құлын, жабағы, тай) және кәрi жылкы ауырады. Беген гель минтозы Қазақстанның барша аймақтарында, әсіресе аткоражы лқылары арасында кездеседі. Қазан айынан бастап, келесі мамыр айына дейiн кулынтайдын 40% оксиурозга шалдығуы мүмкін. Аурудың өрбуі. Ток ішекте көптеп жиналған оксиуристер iшектiн кiлегей кабыгын закымдайды, уытын шығарады. Арткы тесiк манындағы қатпарларға шыққан ішқұрттың ұрғашылары теріні қышытады. Үнемі касына бергендіктен, кұйрык түбіндегі жүнi және кұйрык кылы тусiп калады, кұйымшағы кызыл шака болып такырланады. Қышымаға шалдыккан малдың мазасы кетiп, ас корыту жүйесiнiн кызметi бұзылады, мал азып-тозып, жұкпа лы ауруларга шалдыккыш келедi. Сырт белгiлерi. Беген дертіне шалдыккан жылкынын үнемi астауларга, кора кабырғаларына касынады, кұйрык түбінің жүні -кылы түсiп, такырланады. Құйрық түбiнiн жунi үрпиіп, мал катты тынышсызданады, арыктайды. Өлекседегі өзгерістер әлі толык зерттелмеген. Оксиурозга шалдыккан жылкынын ток iшегiнен, бүйенiнен көптеген оксиу рис iшкурттары табылады. Бүйен және тік ішек канталап, қабын ған, кей жерлерінде уытты жаралар кездеседi. Диагностикасы. Гельминтозга диагноз кою үшін, алдымен эпизоотологиялык деректерiн, аурудын клиникалык белгiлерiн аныктап, малдын арткы тесiгi манынан және куйрык түбiнен кырынды алады, оны микроскоппен зерттеп, оксиурис iшкурты нын бисимметриялы жумырткаларын табады. Гельминтозга диагноз койганда, бегендi хориоптозбен (тері ра ж мамыр кiн. истер Артки ылары жегіш котыр) шатастырмау қажет. Олардың сырткы клиникалық iндегi белгiлерi уксас болғанымен, терi кырындысынан хориоптес кене лерiн немесе курт жумырткаларын тауып, ауруды ажыратады. Емi. Беген ауруына карсы терт хлорлы кемiртегi колданылады. Оны желатин капшыгымен немесе танау-жуткыншак аркы лы ішкізеді. Дәрі берер алдында жылкыны 8-10 сағат ашыктырады. Сака жылқыға 25-40 мл, 2-3 жастағы жылкыга 20-25 мл, екi жаска дейiнгi тай мен жабағыларға 12-20 мл, 10-12 айлык тайларға 10 12 мл, және 7-10 айлык тайға 8-10 мл. Іш айлағыш дәрiлер колда нылмайды. шака кетіп, укпа мен емес жас кішкентай Оксиурозға қарсы тиiмдi дәрiлердiң бiрi - пиперазин препараты және онын фосфорлы немесе күкiрттi туздары. Дәріні шыланған кунарлы азыкка косып, жеке малға немесе топтап 0,1 г/кг мелшерiн де арасына бір тәулік салып 2 рет беруге болады. Пиперазиндi жеке жылкыга 2-5% ерiтiндi түрiнде танау-жұтқыншак тутiгi аркылы неме се шөлмекпен береді. Топтап емдеу үшiн, жас - салмағы бiрдей 20 25 бас малға 20-25 кг курама жемге немесе сулыга ерiтiлiген пиперазиннiн керекті мөлшерін косып, науаға салып жегiзедi. Пиперазинді 2 жастан асқан жылқыға 20-25 г, жабағы мен тайға 15-20 г, 10-11 ауыл құланға 10-12 г, 7-10 ауыл құланға 8-10 г мелшерінде береді. Шет елдiк дәрiлерден оксиурозга карсы 20 пайыздык тетрами зол гранулят, панакур және 10 пайыздык мебенвет гранулят жак сы нәтиже береді. Сактандыру. Бөген ауруы кездесетін шаруашылықтарда жылкыны әрбiр 1-1,5 айда пиперазинмен дегельминтизациялайды. Аурудын клиникалык белгiлерi айкын бiлiнген жылкыларды белек окшаулап, оларға ем шараларын колдану кажет. жүктеу/скачать 2,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|