4.Нарықтық тепе – теңдік. Тепе – теңдіктің орнау механизмі. Икемділік ұғымы. Сұраныс және ұсыныс икемділігінің түрлері. нарықтық тепе-теңдік дегеніміз бүл берілген бага бойынша игіліктерге деген сүраныс көлемі оның сол игіл іктің үсыныс көлеміне тең болған кезіндегі орын алатын нарықтың қалыптасқан жағдайы
Вальрас бойынша тепе-теңдік - ол нарықтық тепе-теңдіктің калыптасу шарты сұраныс колемі мен ұсыныс колемі теңдігінің (Qd=Qs) орындалуы арқылы туындайтынын сипаттайтын неоклассикалық тұжырым және ол тепе-теңдіктің анықтаушы роліне сұраныс пен ұсыныстың сандық сипаттамалары қойылады.
Маршалл бойынша тепе-теңдік - ол нарықтың тепе-теңдіктің қалыптасу шарты сүраныс бағасы мен ұсыныс бағасының теңдігі (PD=PS) тарапынан орындалатынын сипаттайтын неоклассикалық тұжырым және ол тепе-теңдіктің анықтаушы роліне сұраныс пен ұсыныстың бағалық сипаттамалары қойылады.
Икемділік дегеніміз - бір айнымалы олшемнің озгеруіне байланысты екінші бір айнымалы олшемнің озгеріске үшырау реакциясының дэрежесі. сүраныс икемділігінің үш түрі болады:
Сұраныстың баға бойынша икемділігі-Тауар бағасы 1%-ға өзгергенде, затқа сұраныс қалай өзгеретнін көрсетеді.
Баға бойынша сұраныстың 5 түрі:
Икемді сүраныс - Ер°>1 (бүл сүраныс көлемінің багага қарағанда, тез өсетіндігін немесе кемитіндігін білдіреді).
Икемсіз сүраныс - Ер°<1 (бүл сүраныс колемініц багага Караганда баяу өсетіндігін немесе кемитіндігін білдіреді).
Абсолютті (өте) икемді сүраныс - баганың оте аз озгеруіне немесе мүлдем өзгермеуіне орай сүраныс көлемінің шексіз озгеруін көрсететін жагдай, мұнда икемділіктің мэні шексіздікке үмтылады, Ер°=оо.
Абсолютті (оте) икемсіз сұраныс - баганың озгеруі сүраныс көлемін мүлдем озгерпейді , EpD=0.
Сұраныстың табыс бойынша икемділігі – Табыс 1%-ға өзгерген кезде сұраныс қплай өзгеретінін көрсетеді.
Eі>0 болса, тауарлар икемді,
Еі<0 болса, тауарлар сапасыз.
Сұраныстың қиылысқан икемділігі- бір тауардың бағасы 1%-ға өзгерген кезде екінші тауарға сұраныс қалай өзгергенің көрсетеді .
Еху=дельтаQy•Py/дельтаPy•Qx
Exy>0 болса, тауарлар субститут болады.
Еху<0 болса, сублемент
Еху=0 болса, бетарап болады.
Ұсыныс икемділігі- баға 1%-ға өзгерген кезде, ұсыныс көлемі неше пайызға өзгергенің көрсетеді. Басты фаторлары: уақыт-өндірске бейімделу, мамандану т.б Нарықтық тепе-теңдік салықтар- дотация мен тұрақты бағалар әсері Ұсыныстың баға бойынша икемділігі-тауар бағасының 1%-ға өзгеруіне байланысты ұсыныс көлемінің салыстырмалы түрде қанша % өзгергенің көрсетеді. 5түрі:
Икемді ұсыныс – бағаның өзгеріне қарғанда ұсыныс көлемінің өзгеруіне көрсетеді.
Икемсіз ұсыныс- ұсыныс көлемінің азырақ өзгеруін көрсетеді.
Бірлік икемді ұсыныс- ұсыныс көлемі бірдей %-ға өзгергенің көрсетеді.
Абсолютті икемді ұсыныс- бағаның мүлдем аз н/е мүлдем өзгермеуіне байланысты ұсыныс көлемінің шексіз өзгеруін көрсетеді.
Абсолютті икемсіз ұсыныс- ұсыныс көлемі аз н/е мүлдем өзгермейді.