2 Балаларды маңызды дағдыларға үйрету үшін ата-аналарғане қажет?

Мектеп жасына дейінгі балалардың ата-аналары бірінші кезекте келесілерге назар аудару тиіс:

1.Баланың жалпы физикалық дамуы: қалыпты салмағы, бойы, кеуде көлемі, бұлшық ет тонусы, тепе-теңдігі, денесі және басқа да 6 жастағы ер балалар мен қыздардың дене дамуының орташа нормаларына сәйкес келетін өзге де көрсеткіштер.

Көру, есту, моторика жағдайына (әсіресе қол мен саусақтардың ұсақ қимылдарының қалыптасуы) ерекше назар аудару қажет. Тиісінше баланың жүйке жүйесінің жағдайы да анықталуы тиіс: оның мінез-құлқы және тепе-

теңдік дәрежесі, күші мен қимылы.

Жүйке қызметінің бұзылуы, ең алдымен баланың денсаулығына

сондай-ақ тез шаршауына әсер етеді,

2. Айналасындағылармен қарым-қатынас жасай білу және қарым-

қатынасты ұйымдастыра білу. Балалар құрдастарымен бірге әрекет етуге және өмірге дайын болуы керек: басқаларды тыңдай білуге және сөзді бөлмеуге, қиын сәтте достарына көмектесуге, өзгелердің пікірлерін тыңдай отырып, егер ол белгіленген тәртіп ережелері мен нормаларына сәйкес келсе, өз құқықтарын қорғай білуі тиіс. Отбасында қалыптасқан адамгершілік мінез-құлық әдеттері, гигиеналық, мәдени және оқу

6
дағдылары алты жасар балаға оның өмірінің жаңа кезеңіне «күйзеліссіз» көшуге мүмкіндік береді.

3. Ой-өрісін кеңейтуге көңіл бөлінеді. Негізінен бұл сезімтал тәжірибе, көріністер, кейбір қарапайым ұғымдар («өсімдіктер», «жануарлар», «маусымдық құбылыстар», «уақыт», «саны») және жалпы сипаттағы бірқатар мәліметтер (адамдардың еңбегі туралы, туған елі туралы, мерекелер, сенімі, салт-дәстүрлер, әдет-ғұрыптар туралы). Білім аясына кеңістік («қашықтықтық», «бағыт», «форма» және «шамасы», олардың кеңістіктегі жағдайы) пен уақыты, оның өлшем бірліктері туралы («сағат», «минут», «апта», «ай», «жыл») белгілі түсініктер кіреді. Алты жасар баланың ой-өрісі сан, сан қатары, жиын, тепе-теңдік және теңсіздік және т. б. туралы қарапайым ұғымдарды қамтиды.

4. Балаларды мектепке дайындау жоспарында балалардың кейбір дағдыларды, біліктерді және мінез-құлықтың маңызды әдеттері мен дағдыларын: тұрмыстық, өзіне-өзі қызмет көрсету, гигиеналық, мәдени дағдыларды меңгеруіне үлкен мән беріледі.

Отбасында мектеп жасына дейінгі ересек балалардың арасында бірінші орында өзіне-өзі қызмет көрсету, екінші орында ойыншықтар мен үй- жайларды жинау болып табылады. Балалар өз бетінше, ескертусіз: аяқ киімдерді мұқият сүртуге, сыртқы киімдерді шешіп, оны шкафқа ілуге, төсектерге жапқышты төсеуге, ойыншықтарды дұрыс қалдыруға, шашын тарауға және сыртқы кейпіне назар аударуына қол жеткізу қажет.

Үстелдегі тәртіп мәдениетіне ерекше көңіл бөлу: тік отыру, барлық ас үй құралдарды пайдалану, шусыз тамақтану, тамақтану кезінде сөйлеспеу және асықпау. Үй жағдайында жалпы үстел басында өзіне ерекше назар аударуды талап етпеуге, айқайламау, ересектердің сөзін бөлмеуге үйрету керек.

Баланың мектепке дайындығының маңызды көрсеткіші олардың байланыстырып, грамматикалық және фонетикалық дұрыс сөйлеуі болып табылады: өзіне тікелей арналған сөзді ғана түсініп қана қоймай, өз ой- пікірлерін білдіру үшін өз бетінше сөйлем құрастыра білуі керек. Сонымен қатар сөздерді тыңдау және айту қабілеті, дыбыстарды сөздерден ажырата алу, ұқсас сөз тіркестерін есту арқылы ажырата білуге үйрету қарастырылады.

Балалар сөйлемдерді дұрыс құрастыра білу керек. Сөйлеу дыбыстарының фонематикалық тазалығының кез келген бұзылуы баланың жазуды меңгеруін қиындатуы мүмкін.

Ата-аналарда сақтық сезімі және қауіпсіздік негіздері қалыптастырылуы тиіс: құммен, доппен ойнау кезінде көзді жарақаттан қорғау; бейтаныс жануарлармен кездескен кезде сақ болуға үйрету; отпен ойнаудың қауіптілігі туралы ескерту; жол қозғалысы ережелерін орындау және т. б.

Осылайша, олар баланың тек тәрбиелеу мәселелерінде ғана емес, сонымен қатар оқыту мәселесінде де сенімге ие бола алады.

7
Балалар ата-ананың мейірімін сезінуі тиіс.

Педагогикалық сүйемелдеу барысында ата-аналар:

- балаға теңдей қарауды,

- оны басқа балалармен салыстыруға болмайтынын түсінуі;

-баланың әрекетіне шынайы қызығушылық танытуға және

эмоционалдық қолдауға дайын болуға үйренуі тиіс.

1.Егер балаңыз сізді сыйлағанын қаласаңыз, онда өзіңізде оған сыйластықпен қараңыз, әр баланың жеке тұлға екенін естен шығармаңыз.

2.Баланың қылықтарын сынағанда, оның жеке басына тіл тигізбеңіз.

3.Баладан оның жас немесе жеке мүмкіндіктеріне сәйкес келмейтінді талап етпеңіз.

13
4. Балаға ақыл айтып немесе сөгетін болсаңыз, ол 2-3 минуттан аспуы тиіс.

5. Баланың қателерін мойындатуға және «енді бұлай жасамаймын» деген уәдесін алуға тырыспаңыз.

6. Балаңыз кенеттен қатты дыбыс естігенде немесе қолыңыздың қозғалысынан (көтеру) үрейленетін болса, онда бұл сізді ойландыруы тиіс.

7. Сіздің үрейленуіңізді, алаңдауыңызды бала сезеді, сондықтан балаға білдіртпеуге тырысыңыз.

8. Баланы тыңдай біліңіз. Әрбір мәселе бойынша өз пікіріңізді айтуға асықпаңыз.

9. Балаға адал ниетпен сыйлықтар жасауды үйретіңіз.

1 Оқыту жоспарларын құру бойынша балалар мекемелерінің серіктестері кімдер?