Өзара жай сандар, қасиеттері.
Анықтама: Егер , онда сандары өзара жай деп аталады.
Мысалы, 30 бен 77 өзара жай, өйткені (30,77)=1 ал 30 бен 72 өзара жай емес, себебі (30,72)=6.
1-теорема. мен сандары өзара жай болуы үшін болуы қажетті және жеткілікті.
2-теорема. мен сандары өзара жай.
3-теорема. Егер және , онда
4-теорема. Егер , онда және
1-мысал. , өйткені және . 876-жұп сан және оның цифрлар қосындысы 3-ке бөлінеді және 5.
5-теорема. Егер және , онда көбейтіндісі с санымен өзара жай болады.
ЕКОЕ.
Анықтамалар. 1) нолден өзгеше сандар. М саны осы сандардың ортақ еселігі деп аталады, егер бұл сан сандарының әрқайсысына бөлінсе.
2) саны сандарының ЕКОЕ деп аталады. Егер осы сандардың кез келген ортақ еселігі осы -ге бөлінсе және символымен белгіленеді.
1-теорема. саны мен сандарының ЕКОЕ болады Мысал.
ЕКОЕ қасиеттері.
1-қасиет.
2-қасиет. Егер және , онда
2-теорема. Егер және , онда .
3-теорема. Егер , онда
Мысал. .
Жай сандар және құрама сандар.
Анықтамалар. 1) натурал саны жай деп аталады, егер және оның 1 мен -дан өзгеше оң бөлгіштері жоқ болса.
2) саны құрама деп аталады, егер және оның 1 мен -нен басқа кемінде бір оң бөлгіші бар болса. Соңғы анықтамаға сәйкес, егер -құрама, онда , мұндағы .
Ескерту. 1 саны жай да құрама да екен. Натурал қатардағы бірінші жай сандар:2,3,5,7,11,13,17,19,23,29,31,37,41,... Жай сандар арасында жалғыз жұп сан бар, ол 2 саны.
Қасиеттері.
1-қасиет. Егер жай саны кейбір натурал санына бөлінсе, онда .
2-қасиет. Егер жай сандар, онда .
3-қасиет. Кез келген натурал саны кемінде бір жай санға бөлінеді.
4-қасиет. Егер , ал -жай сан, онда немесе , немесе
5-қасиет. Егер екі немесе бірнеше натурал сандар көбейтіндісі жай санына бөлінсе, онда олардың кемінде бір көбейткіші осы -ға бөлінеді.
6-қасиет. Егер -құрама, ал -оның ең кіші жай бөлгіш , онда .
Теорема (арифметиканың негізгі теоремасы). Кез-келген натурал саны немесе жай, немесе жай көбейткіштерге жалғыз әдіспен жіктелуі мүмкін.
Достарыңызбен бөлісу: |