2. Дәрістік кешен 1-тарау. Криминалистиканың жалпы теориясы
Сонымен тергеу және анықтама жүргізуші органдардын тер-
жүктеу/скачать 1,02 Mb.
|
1 лекция. Криминалистика п-ні, ж-йесі, міндеттері мен -дістері
| Сонымен тергеу және анықтама жүргізуші органдардын тер-геу үстінде қалыптасатын карым-катынасынын түсінігі — қыл-мыстык істі тергегенде бір-біріне әкімшілік түрғыдан тәуелсіз тергеу және жедел-іздестіру органдарының қылмысты ашуға, оны сапалы тергеуге, қылмыстың аддын алуга бірлесіп, іскерлікпен істейтін жүмыстары. Бірақ мақсаттары мен міндеттері бірдей, ортак болғанмен аталған органдардын кызметтерінде өзіндік ерекшеліктер бар. Бұдан бұрынғы жедел-іздестіру жұмыстары жөнінде занда өте қысқа, мәлімдеме есебінде ғана айтылған болатын. Кдзір арнайы жедел-іздестіру жұмыстары жөніндегі заң қабылданғандыктан бұл органның өкілетгігі заң жүзінде толык бекітіліп көрсетілген. Заңға байланысты жедел-іздестіру органдарына жоғарыда айтылған жалпы міндеттермен қатар өзіне нақтылы жүктелетін міндеттері де бар. Оның ішінде негізгісі — қылмыстын белгілерін, іздерін тауып, оған катысқан қылмыскерлерді анықтап, оларды дер кезінде ұстау. Бүл өзінің алдына заи жүзінде қойылған мівдеттерді аныктама жүргізуші органдар өзінің өкілеттігіне тән әдістермен, тәсіддермен жедел-іздестіру жұмыстарын жүргізу арқылы аныктап орындайды. Тергеуші істің кейбір мән-жайларын аныктау жөнінде бұл органдарға нүскау бере отырып оны кдндай әдістермен, қандай жедел-іздестіру жұмыстарын жүргізу аркылы шешетіндігіне араласып кіріспейді.
Тергеуші мен аныктама жүргізуші органдардың арасында екі түрлі кары;л-қатынас калыптасуы мүмкін: тұрақты және бір жолғы. Тұракты катынас жағдайында тергеуші мен жедел-іздестіру органдарының кызметкерлері бір істі басынан аяғына дейін бірлесіп, бір жедел топ кұрып тергейді. Қарым-катынас кылмыс осы органдарға белгілі болған кезеннен, тіпті іс коз-ғалмай тұрып-ак калыптасады. Мұндай жағдайда жедел-іздестіру органдары іс козғауға негіз бола алатын фактілерді, мәліметтерді жинап, оны тергеушіге береді. Бұл мәліметгер тергеушінің кыл-мысты қозғау кезенінде дұрыс шешім қабылдауына көмектеседі. Қылмыстық іс қозғалғаннан кейін жедел топ құрылып, оған тергеуші және кылмыстын түріне байланысты бірнеше жедел-іздестіру органдарының қызметкерлері кіреді. Жедел топқа кірген тергеуші және жедел-іздестіру органдарының кызмет-керлері жалпы тергеу жоспарын жасап, онда көрсетілген іс-әрекеттерді нақтылы кім орындайтынын көрсетеді. Кей жағдай-да тергеуші ез алдына жоспар жасап, жедел-іздестіру органда-рының кызметкерлері өзінше жоспар жасаулары мүмкін. Мұндай жағдайда жедел топтың кеңесінде екі жоспарда көрсе-тілген іс-әрекетгер салыстырылып, екі жоспарға да белгілі бір дәрежеде өзгерістер енгізілуі керек. Аныктама жүргізуші орган-дар жедел-іздестіру жұмысын өткізгенде алынған мәліметтерді ' дереу тергеушіге хабарлап отыруы тиіс. Тергеу әрекетін жүргізу үстінде алынған дәлелдеме фактілерді тергеуші аныктама жүргізуші органдардың қызметкерлеріне хабарлап отыруы. қажет. Бір-біріне осындай мәліметберіп, іскерлік карым-каты-наста болғанда ғана тергеу дұрыс бағыт алып, жедел топтың жүмысы нәтижелі аякталып, қылмыс дер кезінде ашылады. Мұны осы екі орган да өз-өзімен жеке жұмыс жасайды деген мағынада түсінбеу керек. Бір тергеу әрекетін бірігіп өткізетін де жағдай болады. Айталык, оқиға болған жерді карау үстінде тергеуші окиға болған жерді кдрап жатканда, аныктама жүргізуші органдардыңқызметкерлері кылмыскердің кім екенін анықтап, оны ұстауға, осы болған кылмысты көрген адамдарды табуға және баска да кылмыстың мән-жайы жөніндегі мәлімет-терді біліп, аныктауға бағытгалған жедел-іздестіру жұмыстарын жүргізеді. Жедел топка кіретін жедел-іздестіру органының қызметкерлеріне тергеуші кейбір женіл тергеу әрекетін өзі жеке өткізуді де жүктеуі мүмкін. Сонымен, тергеуші мен жедел-іздестіру органдарының тергеу үстіндегі түрақты карым-каты-насы жедел топты, сондай-ак, жалпы тергеу жоспарын кұру-мен және кейбір тергеу әрекеттерін бірігіп өткізумен сипатта-лады. Тергеу үстінде осындай тұракты катынаспен бірге, көбінесе жеңіл қылмыстарды тергегенде, эпизодтық, былайша айтқанда, бір жолғы карым-катынас та калыптасуы мүмкін. Мысалы, кыл-мыстык занға сүйеніп тергеуші істін кейбір мән-жайларын же-дел-іздестіру жүмыстарын жүргізу аркылы аныктап беру жөнінде осы органға нүскау береді. Айталык, кылмысқа сезікті адамның түрмыс жағдайын, кіммен карым-қатынастаекендігін, кімнін үйіне және кай жерлерге жиі баратындығын, тағы да бас-қа мәліметтерді жинап беру жедел-іздестіру органдарының кызметкерлеріне тапсырылады. Осымен катар тергеуші кейбір күрделі тергеу әрекеттерін өткізуге көмек беру үшін жедел-іздестіруші органнын кызметкерлерін шакырып, тергеу әрекетін өткізу үстінде оларға арнайы тапсырмалар береді. Күрделі тергеу әрекеттерін тергеуші жедел-іздестіру орган-дарының қызметкерлерімен бірлесіп, іскерлікпен өткізуі бұл тергеу әрекетінін нәтижелігін сезсіз арттырады. торларды білуі қажет және көрсетпелерді бағалау кезінде ескереді. Сәйкесінше, шынайы көрсетпелер алуға бағытталған тактикалык және психологиялык тәсілдерді колдануы тиіс. Сондыктан тергеліп отырған әрекетгің мән-жайлары жөнін-дегі көрсетпелердің толыктығы мен шынайылығына әсер ететін факторлар туралы жалпылама мәліметтер кез келген қылмыс турінің криминалистикалық сипаттамасының маңызды элементі болып табылады. жүктеу/скачать 1,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|