a. 5-суреттегі өзен аңғарының өзгеруіне әсер ететін бір себепті жазыңыз. [1] b. Қай ағыста жайылманың пайда болу мүмкіндігі жоғары екенін атап, себебін түсіндіріңіз. [2] 5. Картаны қолдана отырып тапсырмаларды орындаңыз.
a. 6-суретте көрсетілген себебін түсіндіріңіз. Евразия материгінде барлық табиғат зоналарының қалыптасу [1]
b. Кейбір табиғат зонасының вертикаль бағытта қалыптасуының 2 себебін атаңыз. [2]
6. Суретті қолдана отырып тапсырманы орындаңыз.
a. Атмосфералық циркуляцияның анықтамасын жазыңыз. [1] b. 7-суреттегі ауа массаларының қозғалу ретін және себебін түсіндіріңіз. [2] c. Атмосфераның жалпы циркуляциясы неліктен маңызды климат қалыптастырушы фактор екендігін түсіндіріңіз. [1] 7. Картаны және мәтінді қолдана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз.
Іле өзені Балқаш кӛлінің барлық су ағынының 80% - ға жуығын береді, оның 70% - ы Қытай аумағында қалыптасады.
Қазіргі уақытта су ресурстарын бірлесіп пайдалану тұрғысынан Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасының екіжақты қатынастарының негізгі проблемалары ҚХР аумағында Іле және Ертіс трансшекаралық өзендерінен су тартуды ұлғайту мәселесі қарастырылуда.
a. 8-сурет бойынша ҚХР Іле өзенінің суын пайдалануды ұлғайтатын болса қандай әлеуметтік-экономикалық және экологиялық салдары болатынын анықтаңыз [2] b. Трансшекаралық өзендердің экологиялық мәселесін шешудің 2 жолын көрсетіңіз. [2]
8. Мәтінді қолдана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз.
Климат әрқашан табиғи және әлеуметтік-экономикалық процестерге айтарлықтай әсер етті. Климаттың жылынуы әлемдік қоғамдастықтың назарын
аударды және ғалымдарды, практиктер мен саясаткерлерді климатты маңызды табиғи ресурс ретінде қарастыруға мәжбүр етті, ол мемлекеттер арасында қайта бөлу әлем мемлекеттерінің әл-ауқатын анықтайтын маңызды әлеуметтік-экономикалық және саяси салдарға ие.
Парниктік газдар эмиссиясының ең тӛмен және жоғары ықтимал шамасының сценарийлеріне сәйкес 1990-2100 жылдар аралығындағы ауаның беткі қабатының орташа әлемдік температурасы тиісінше 1 және 3,5 °С-қа артады.
a. Климаттық жылыну Дүниежүзілік мұхитқа қалай әсер ететіндігін түсіндіріңіз. [1] b. Климаттың жылынуы құрлық ландшафтын қалайша өзгертетіндігін түсіндіріңіз. [1] с. Климаттық жылыну су ресурстарына қалай әсер ететіндігін түсіндіріңіз. [1] d. Климаттық жылынудың алдын алу жолын ұсыныңыз. [1]
№ Жауап Балл
1 a. 2-кӛлдің таяздана бастауы 1 3- кӛлдің толық батпаққа айналуы, шөгіндінің жиналуы 1
2 a. ауыспалы ылғалды ормандар 1 b. салыстырмалы түрде жауын-шашын өте көп жауады, 1 орташа 1000-2000мм / ағаштәрізді қырыққұлақтар, теңбілше
мен қолтырауындар кездеседі
3 a. Солтүстік Атлант жылы ағысы 1 Батыс желдер ағысы 1
b. жылы ағыстың әсері – жауын-шашын мөлшерін көбейтеді, ауа температурасы артады 1
4 a. су жылдамдығы / жер бедері / тау жыныстарының құрамы 1 b. орта және төменгі
себебі – орта және төменгі ағыстарда су жылдамдығы 1 баяулайды/ шӛгінділер тасымалы болады / жер бедері жазыққа сәйкес келеді 1
5 а. территориясы үлкен болғандықтан 1 b. жер бедерінің біркелкі болмауы 1 жағалаудағы аймақтарға дүниежүзілік мұхиттың әсері 1
6 a. жер бетіндегі ауа ағындарының жиынтығы 1 b. ауа массалары жоғары қысымнан тӛменгі қысымға қарай 1 қозғалады
себебі – суық ауа ауыр болғандықтан төменгі бөлікте 1 қалыптасса, ал ыстқы ауа жеңіл болғандықтан жоғары бӛлігінде
қалыптасады
с. себебі ол ең басты жылу мен энергияның 1 тасымалдаушысы саналады.
7 a. әлеуметтік – экономикалық – ауылшаруашылығы мен 1 балық шаруашылығына кері әсер / таза ауыз судың өнеркәсіп қалдықтарымен ластануы
экологиялық – климаттың құрғақтануы / табиғаттағы 1 баланстың бұзылуы / су балансының бұзылуы
b. Іленің суын пайдалануды реттеу, бақылау, кӛлемін 1 ұлғайтуға жол бермеу
ӛзенге жиі
экологиялық мониторинг жасап, қажетті 1 шараларды дер кезінде жасап отыру
8 a. мұхиттағы су айналымының бұзылуы / су деңгейінің 1 көтерілуі
b. ормандардың, кейбір флораның климатқа байланысты 1 жойылуы немесе пайда болуы / экожүйенің өзгерісі
с. су балансының өзгеруі / ылғал мқлшерінің күрт өзгерісі 1 d. парниктік газдарды қолдану мөлшерін азайтуға байланысты халықаралық құжаттың күшін ұлғайту, басқа да 1
елдерді қамту
Жалпы балл 25
Қосымша ақпарат
Балама жауаптар қабылданады
Географиялық орнын жазса да қабылдауға болады
Балама жауаптар қабылданады
Балама жауаптар қабылданады
Балама жауаптар қабылданады